O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti
Atmosferaga tashlanadigan gazni mexanik usulda tozalash
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7.5. Atmosferaga tashlanadigan gazni mexanik usulda tozalash Ko‘pgina korxonalarda gazlarni oddiy usulda, ya’ni chang cho‘ktiruvchi kameralarda olib qolinadi. Kamera quyidagi usulda tozalaydi: Chang holidagi gaz oqimi tindirgich kamera ichiga kirib, yuqori qavatga uriladi va yirik chang zarralari pastdagi birinchi bunkerga cho‘kadi, keyin gazning yo‘nalishi o‘zgaradi. Ular pastki to‘siqdan o‘tib yana yuqoriga ko‘tariladi va o‘z navbatida yana pastga tushadi. Bu chang tutgich kameraga kirgan barcha zaharli gaz qo‘shimcha- larini ushlab qolmaydi, bor-yo‘g‘i 58% zaharli qo‘shimchalarni tutib qolish imkoniga ega. Bu kameraning hajmi nisbatan juda katta. Mexanik usulda gaz changlarini tozalashning samaraliligi ko‘pchilik hollarda chang zarralarining yirik yoki kichikligiga bog‘- liqdir. 40mg bo‘lgan chang zarralarini ushlab qolish juda qiyin, ular tozalangan gazlar bilan birgalikda atmosferaga chiqib ketadi. Gazdagi chang zarralarini ushlab qoladigan ikkinchi usul ko‘proq samarali hisoblanadi. Bu usulda tozalangan gazda ham ma’lum miqdor yoki 35% zaharli moddalar ajratib olinmaydi. Maxsus chang ushlagich siklon apparatiga gaz yuqori qismdan kirib keladi, gaz oqimi siklon ichida aylanib, pastki bunkerga qarab harakat bilan chang zararlari cho‘kadi, ularning hajmi 5-40 mg kattalikda bo‘ladi. Tozalangan gaz oqimi pastdan katta truba orqali tepaga qarab harakatlanadi. Siklonga kelayotgan gaz oqimi katta bosim bilan kiradi, buning uchun katta miqdorda elektr energiya sarf bo‘ladi. Bu usulni ham katta korxonalarda qo‘llash mumkin. 91 Gaz changlarini tozalashning yana bir samarali usullaridan biri – filtr yordamida tozalash. Undan foydalanish sodda, ammo filtrlovchi elementlar uchun katta energiya sarflanadi. Filtrlovchi material: gazlama, juda qattiq qatlamli gazlamalar, zichlangan to‘siqlar juda qimmat turadi. Bu usulda ushlab qolinadigan chang zarralarining hajmi ularning qancha foiz ushlab qolishini ko‘rsatadi. Bu usul bilan changdagi zaharli chang zarralarini 99.7% gacha ushlab qolinadi. Zarralarning asosiy qismi filtrda cho‘kadi. Faqatgina filtrda yopishib qolgan chang zarralarini tez-tez tozalab turish lozim. Gazlamadan bo‘lgan chang ushlagich yuqori haroratga bardosh bera olmaydi. Ho‘l chang ushlagich yoki skrubber ham eng samarali chang ushlagichlardan biri bo‘lib, zaharli moddalarning 98,5% ini o‘zida olib qoladi. Bu usulda gaz changlarini tozalashda albatta suvdan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Ho‘l usulda chang tozalashda suv sarfi ko‘p bo‘ladi, ishlatilgan suvni doimo tozalab turishga to‘g‘ri keladi. Skrubber apparatiga gaz oqimi pastdan beriladi, yuqoriga ko‘tarilayotgan gaz oqimi tepadan tushayotgan suv tomchilariga yopi- shib olib bunkerning pastiga tushadi va shlam holida tozalashga yuboriladi. Tozalangan gaz apparatning yuqorisiga qarab harakat qiladi va toza holda chiqib ketadi. Suv beruvchi suyuqlik sifatida skrubberga boshqa kimyoviy suyuqliklar (ohakli suv) dan ham foydalanish mumkin. Kimyoviy suyuqliklardan foydalanilganda gaz kimyoviy tozalanadi. Skrubber apparatidan foydalanilayotganda suvga ehtiyot bo‘lish kerak, apparatning biron joyi teshilib, suv oqib ketmasligi kerak. Gazni tozalovchi eng so‘nggi usullardan biri elektrofiltrlar hisoblanadi. Elektrofiltrlarning boshqa usullarga qaraganda ustunligi shundaki, harorati 450 °S atrofida bo‘lib, havoga juda ko‘p zaharli birikmalar chiqib ketayotganda bu usuldan foydalanish mumkin. Elektrofiltrning ish jarayonida elektr toki kuchsizlanishi natijasida chang zarralari cho‘kadi. Bu usul bilan gazni 97% gacha zaharli moddalardan tozalaydi. Elektrofiltr chang zarralarining maydasigacha (0,2 mg) tozalash imkoniga ega. Hozirgacha hech bir usul shuncha hajmdagi mayda zarralarni tozalay olmaydi. Bu usulda suvdan foydalanilmaydi, ammo elektr toki bilan ishlagani uchun texnika xavfsizligiga to‘liq rioya qilish lozim. 92 Havoga zaharli gazlarni tashlovchi korxonalardan chiqqan bi- rikmalarni shu tariqa tozalash usullari amaliyotda qo‘llaniladi. Yüklə 1,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|