O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

2-rasm. Yemirilish jarayonining tezligi O
2
miqdoriga bog'liqligi: 
1 – 130 
О
S (5-PBI); 
2 – 45 
О
S (1-PBI); 
3 – 90 
О
S (3-PBI). 
100 soatda yo‟qotilgan og‟irligi, g/m
2

---

68
Vodorod peroksidi H

2
O
2
- 280 mkg/kg miqdorda kondensat nasosiga yuboriladi. Bu holatda
Н
2
О
2
yemirilish moddalar bilan kompleksonatlar hosil qiladi. Ular yuqori haroratda parchalanib,
metall yuzasida himoyali pardasini hosil qiladi va ta'minot suvining yo'lidan bug' qozongacha yemiri-
lish moddalarining miqdori TFQ normalaridan ham kam bo'ladi.
Betarafli suv tartibini olib borish uchun 2 ta shart mavjud:
1)
Muhitning elektr o'tkazuvchanligi

= 0,3 mkSm/sm ga teng bo'lishi kerak;
2)
PBI larning quvurlari zanglamas po'latdan yasalishi kerak.
PBI quvurlari jezdan yasalganda, u holda gidrazinli holatini olib borish mumkin. Bu holat
betarafli qayta tiklanish holati deyiladi. N
2
H
4
kondensat nasosga yuboriladi.
Betarafli suv tartiblarida yemirilish jarayoni kamayadi va konden-sat-ta'minot suvlarida Fе
miqdori normaga nisbatan kamroq bo'ladi.
Betarafli oksidlanish suv tartibidan faqat to'g'ri oqimli bug' qozonlarda foydalanish mumkin.
Betarafli oksidlanish holatida рН=7,0

7,5 dan 8,0

8,5 gacha, betarafli qayta tiklanish holatida esa
рН=7,7

7,9 gacha olinadi.
4. Kompleksonli suv tartibi. 
Kompleksonli suv tartibi fosfatli suv tartibiga nisbatan sifatliroqdir. Bu holatda buster nasos
so'rish joyiga EDTS tuzlaridan Na tuzi – Trilon B (TrB) yuboriladi. Bug' qozon suvining pH ishqorli
bo'lishi uchun TrBga bilan ishqor (NaOH) qo'shiladi. Ta'minot suviga TrB yuborilganda, u hamma
kationlar bilan kompleksonatlar hosil qiladi. Undan tashqari, metall yuzasidagi har xil qatlamlar TrB
ta'sirida suvda eriydi, chunki TrB qatlamlarning ichidagi kationlari bilan ham kompleksonatlar hosil
qiladi. Bu holatda kompleksonatlar yuqori haroratda parchalanadi va metall yuzasida himoyali parda
tuzilishiga olib keladi.
TrB miqdorini qo'yidagi tenglamadan aniqlash mumkin:
S
Tr B
= 186 S
TS

J
+6,38 S
TS

Fe

+ 6.0 S
TS

Cu
+ 6.0 S
TS
Zn
(7) 
bu yerda, S
TS
J
- ta'minot suvining qattiqligi, mkg-ekv/kg; 
S
ТS
Fe
- temir birikmalarining miqdori, mkg/kg; 
S
ТS
Cu
- mis birikmalarining miqdori, mkg/kg; 
S
ТS
Zn
- ruh birikmalarining miqdori, mkg/kg. 
Bu suv tartibi yuqori va o'ta yuqori bosimli bloklarga to'g'ri keladi. Kompleksonatlarning
termolizi (parchalanish jarayoni) 250
0
С dan boshlanadi va yuqori bosimli sharoitda 92-94% tuzi
parchalanadi. O'ta yuqori bosimli bloklarda 97-98% gacha tuzlar termolizga uchraydi. Bu termoliz
natijasida qozondan chiqayotgan bug'larda yana kompleksonlar hosil bo'ladi. Ularning harakatchanligi
katta bo'ladi va kondensatordan o'tib, ta'minot suvi bilan qo'shiladi. Shuning uchun TrB miqdorini
hisoblangan miqdoridan kamroq olèø kerak: o'rta bosimli bloklarda 30% gacha, o'ta yuqori bosimda
50% gacha kamroq.Kompleksonli suv tartibidan tashqari barabanli bloklar uchun bug' qozon ishga
tushirilganda Tr B orqali ishlov beriladi. Shu vaqtda deaerator suviga Tr B qo'shiladi va blokni ishga
tushirish jarayoni boshlanadi. Bu jarayon 2 ta bosqichdan iborat:

---

69
1) ta'minot suvining bosimi 0,5-0,6 MPa-ga teng olinadi va harorati 100

0
S gacha ko'tariladi. Shu
holat 2 soat davom etadi. Bu vaqtda, TrB ta'minot suvidagi aralashmalar va qatlamlar bilan reaksiyaga
kirib, kompleksonatlar hosil qiladi. Ular suvda erigan holatda bo'ladi;
2) ta'minot suvining bosim va harorati normal ish darajasigacha ko'tariladi va blok ishga
tushiriladi. Bu vaqtda, hosil bo'lgan kompleksonatlar termolizga uchrab, metall yuzasida himoyali
pardasini hosil qiladi. Ushbu jarayon natijasida blok ishi normal holatga tushadi.
Fe birikmalarining to'yingan bug' va qozon suvidagi miqdorlari.