O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

2. Yuqori va o'ta yuqori bosimli turbinalarning suv-kimyoviy ish holati. 
Yuqori va o'ta yuqori bosimli (P=9,8 va 13,8 MPa) turbinalarning bug' ko'rsatkichlaridan silikat va
mis birikmalarining miqdori birinchi o'ringa chiqadi. Silikat birikmalarini muammosini echish uchun
barabanli bug' qozonda bug' yuvish uskunalarini o'rnatish kerak. Qozon suvining рН i ishqorli bo'lish
va undan tashqari qo'shimcha suvni tuzsizlantirish kerak. Qozon suvining рН i ishqorli bo'lganda,
silikat kislotalar natriy tuziga aylanadi va uning gidroliz darajasi suvda kamayadi.Bug' qozonlarga
qo'shimcha suv yumshatilgan holatida berilganda, turbinani oqim harakat qismidagi o'ta qizigan bug'
doirasidan namli bug' doirasiga o'tgan chegarasida silikat qatlamlar hosil bo'lar edi (1-rasm.). Shuning
uchun 9,8 MPa bosimli turbinalar uchun yumshatilgan qo'shimcha suvni silikat moddalardan tozalash
kerak.
1-rasm. Turbinaning (P=9.8 MPa) pog'onalaridagi qatlamlarning miqdori va bug'ning 
ko'rsatkichlari: 
1 - bug'ning bosimi; 2 - bug'ning harorati; 3 - qatlamlar. 
Yuqori va o'ta yuqori bosimli turbinalar uchun Cu birikmalarining muammosi ham echilgan.
Ma'lumki, ularning eruvchanligi bosim ko'rsatkichlariga bog'liqdir (2-rasm).


2-rasm. Har xil bosimda bug'dagi mis eruvchanligining haroratga bog'liqligi: 
1) Р - 10 MPA 2) Р - 14 МPA 3) Р - 17 MPA4) Р - 20 MPA; 5) Р - 30 MPA. 

---

82
Ushbu rasmda mis birikmalari uchun shu bosimlarda eruvchanlik qiymatining kichikligi

ko'rinadi.So'ng, bug' qozonlarida bug'ni yuvish jarayonida mis birikmalari suvda qoladi va barabandan
tuzli suvning chiqarish jarayonida uning qolgan qismi qozondan olib tashlanadi.
Shuning uchun yuqori va o'ta yuqori bosimli turbinalarning qatlamlarida mis birikmalari kam
uchraydi.