O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

nima uchun shunday?
so’rog’iga javob topa oladilar. Masalan, “Nima uchun 
daftar 
so’zi kelishik va egalik 
qo’shimchalari bilan turlanadi, 
o’qidik 
so’zi esa shaxs-son qo’shimchalari bilan 
tuslanadi?”. 

---

400 
Ona tili darslarining foydali bo’lishiga darsda og’zaki va yozma ishlarni 
maqsadga muvofiq o’tkazish, o’quvchilarning o’quv ishlarini tekshirib, nazorat qilib 
borish, o’z vaqtida xatolarning oldini olish va to’g’rilash, texnika vositalaridan 
foydalanish kabi omillar katta ta`sir ko’rsatadi. 
Boshlang’ich sinf ona tili darslarida
qo’llaniladigan metodlar 
Ona tilini o’qitishda o’qituvchi bilan o’quvchining birgalikdagi faoliyatini 
tashkil etish shakllari, metodlari va usullari ta`lim tizimining takomillashuvi bilan 
bog’liq holda rivojlanib, yangilanib bormoqda.
XIX - ХХ asrlarning oxirgi yillariga qadar ona tili o`qitishda tushuntirish-
bayon metodi, suhbat metodi, analiz-sintez metodi, mustaqil ish metodi, induktiv va 
deduktiv metodlar ko’proq qo’llanilib kelindi. 
Jahon didaktiklari keyingi yillarda ta’lim metodlari va ularning tasnifiga oid 
anchagina salmoqli ilmiy izlanishlar olib bordilar. Ular o’qitish metodlarini turlicha 
tasnif qilmoqdalar.
Bir guruh olimlar (S.I.Perovskiy, E.Y.Golant) ta’lim metodlarini bilim olish 
manbaiga qarab, og’zaki, ko’rsatmali va amaliy metodlarga bo’lsalar, ikkinchi 
guruhdagi olimlar (M.A.Danilov, B.P.Esipov) ma’lum tipdagi darslarda 
bajariladigan o’quv vazifasidan kelib chiqib bilimlarni egallash, ko’nikma va 
malakalarni shakllantirish, egallagan bilimlarni mustahkamlash, malaka va 
ko’nikmalarni tekshirish va baholash kabi metodlarga ajratmoqdalar.
Y.K. Babanskiy esa ta’lim metodlarini uch katta guruhga ajratadi: 
1. O’quvchilarning o’quv-biluv faoliyatini tashkil etish metodlari. 
2. O’quvchilarning o’quv-biluv faoliyatini rag’batlantirish metodlari. 
3. O’quvchilarning o’quv-biluv faoliyatini nazorat qilish metodlari. 
To’rtinchi guruh olimlar (M.N.Skatkin, I.YA.Lerner) bilish faoliyatining o’ziga 
xos xususiyatlaridan kelib chiqib ta’lim metodlarini:
1.Tushuntirish-namoyish etish metodi. 
2. Qayta xotiralash metodi. 

---

401 
3. Muammoli bayon metodi.
4. Qisman izlanuvchanlik metodi. 
Tadqiqot (izlanuvchanlik, ijodiylik) metodi kabilarga ajratadilar. 
Ta’lim metodlarining I.YA. Lerner va M.N. Skatkin tomonidan taklif etilgan 
ushbu tasnifi o’quvchilarning fikrlash faoliyatida tadqiqotchilik va muammoli 
vaziyat borligi bilan ajralib turadi. Mazkur tasnif til o’qitishning tabiatiga ham ancha 
mos tushadi. Shu bois ona tili o’qitishda I.YA.Lerner va M.N.Skatkin tasnifiga 
kengroq to’xtalamiz.