O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti zoyirov Laziz Subxonovich Raimjanova Madina Asrarovna Saidov Rasulbek Boltabayevich Shoislomova Nargiza Qobilovna investitsiya loyihalari ekspertiza
Investitsiya loyihalarini ekspertiza qilishning me’yoriy-huquqiy
Yüklə 2,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3. Investitsiya loyihalarini ekspertiza qilishning me’yoriy-huquqiy asoslari Investitsiya loyihalarini ekspertiza qilish yuzasidan mamalakatimizda bir qancha me‘yoriy-huquqiy asos bo‘luvchi hujjatlar qabul qilingan. Bular jumlasiga yurtimizdagi investitsiya faoliyatini tartibga soluvchi asosiy qonunlardan O‘zbekiston Respublikasining ―Investitsiya faoliyati to‘g‘risida‖gi 16 qonunini kiritish mumkin. Mazkur qonunning 21-moddasi ―Investitsiya loyihalarining ekspertizasi‖ deb nomlangan bo‘lib, unga ko‘ra: 16 Ushbu qonunning yangi tahriri 2014 yil 9 dekabrda qabul qilingan. 16 O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari budjetlari mablag‘lari hisobidan, shuningdek O‘zbekiston Respublikasining kafolati ostida chet el investitsiyalarini jalb etgan holda moliyalashtiriladigan investitsiya loyihalari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan belgilanadigan tartibda majburiy davlat ekspertizasidan o‘tkazilishi shart; boshqa manbalar hisobidan moliyalashtiriladigan investitsiya loyihalarining sanitariya-gigiena, radiatsiya, ekologiya, arxitektura-shaharsozlik talablari va boshqa talablar bajarilishiga taalluqli qismi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat ekspertizasidan o‘tkazilishi lozim; kichik tadbirkorlik subyektlarining banklar kredit resurslari hisobidan moliyalashtiriladigan investitsiya loyihalari mazkur investitsiya loyihalarini amalga oshirishning maqsadga muvofiqligi to‘g‘risida tijorat banklari tomonidan ekspertiza qilinishi lozim; O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari doirasida ro‘yobga chiqariladigan investitsiya loyihalari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ekspertiza qilinishi lozim. Investitsiya loyihalarini ishlab chiqish va ekspertizadan o‘tkazish O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2007 yil 7 iyundagi 110-sonli ―Investitsiya loyihalari hujjatlarini ishlab chiqish va ekspertizadan o‘tkazish va tasdiqlash tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida‖gi Qaroriga asosan amalga oshirilar edi. Hozirgi kundagi jadal iqtisodiy o‘zgarishlar natijasida investitsiya loyihalarini ekspertizadan o‘tkazish tartibi birmuncha o‘zgardi va ularga quyidagi me‘yoriy-huquqiy hujjatlar asos bo‘lib xizmat qilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini shakllantirish va ro‘yobga chiqarish, davlat xaridlarini amalga oshirish doirasida hujjatlarni kompleks ekspertiza qilishning samarali tizimini yaratish to‘g‘risida‖gi 2018 yil 8 yanvar, PQ-3464-sonli Qarori qabul qilindi. Unga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyiha boshqaruvi milliy agentligi, O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar bo‘yicha 17 davlat qo‘mitasi, Iqtisodiyot vazirligi va Moliya vazirligining Agentlik huzurida davlat unitar korxonasi shaklida Loyihalar va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazini (Markaz) tashkil etish haqidagi takliflari ma‘qullandi. Markaz oldiga bir qancha vazifalar qo‘yildi, jumladan: O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlariga kiritiladigan loyihalarni kompleks ekspertiza qilishni tashkil etish, ularning ro‘yobga chiqarilishini monitoring va tahlil qilish; O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini shakllantirish va ro‘yobga chiqarish doirasida, shuningdek, davlat xaridlarini amalga oshirishda ishlab chiqiladigan loyihaoldi, loyiha va tender hujjatlarini, texnik topshiriqlarni kompleks ekspertiza qilish; O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini ro‘yobga chiqarish doirasida, shuningdek, davlat xaridlarini amalga oshirishda tuziladigan import kontraktlarini ekspertiza qilish va ro‘yxatdan o‘tkazish; resurslarning yagona milliy ma‘lumotnomasini shakllantirish va yangilash. Markazning faoliyat sohasi barcha davlat organlariga, xo‘jalik boshqaruvi organlariga, ustav fondida davlat ulushi 50 foiz va undan ortiq bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyektlarga, davlat ulushi 50 foiz va undan ortiq bo‘lgan yuridik shaxslarga ustav fondining 50 foizi va undan ortig‘i tegishli xo‘jalik yurituvchi subyektlarga, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlari doirasida amalga oshiriladigan barcha loyihalarga tatbiq etilishi belgilab qo‘yildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Xo‘jalik jamiyatlari va strategik ahamiyatga ega korxonalar faoliyatini qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi 2018 yil 22 yanvar, PQ-3487-sonli Qaroriga ko‘ra: ekvivalenti 50 ming AQSh dollaridan ortiq bo‘lgan summadagi tovarlarni (ishlar, xizmatlarni) xarid qilishga bo‘lgan texnik topshiriqlar O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyihalarni boshqarish milliy agentligi qoshidagi Loyihalar va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazida majburiy kelishuvdan o‘tkaziladi; 18 mazkur band bilan nazarda tutilgan tartibda, eng yaxshi takliflarni tanlab olish natijalari bo‘yicha tuzilgan barcha kontraktlar, shu jumladan, import kontraktlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyihalarni boshqarish milliy agentligi qoshidagi Loyihalar va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazida majburiy ro‘yxatdan o‘tkazilishi lozim. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Texnik-iqtisodiy asoslar va texnik- iqtisodiy hisob-kitoblar ekspertizasi tizimini yanada takomillashtirish chora- tadbirlari to‘g‘risida‖gi 2018 yil 13 fevral, PQ-3527-sonli Qaroriga ko‘ra: tasdiqlangan texnik-iqtisodiy asoslari va texnik-iqtisodiy hisob-kitoblari bo‘lmagan loyihalarni moliyalashtirish taqiqlanadi; loyihalarning texnik-iqtisodiy asoslari va texnik-iqtisodiy hisob-kitoblari faqatgina O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyiha boshqaruvi milliy agentligi huzuridagi ―Loyihalar va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazi‖ tomonidan ijobiy xulosa berilgan holdagina O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari bilan tasdiqlanadi; loyihalarni amalga oshirishni tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlarda loyihalar texnik-iqtisodiy asoslari va texnik-iqtisodiy hisob-kitoblari bo‘yicha ―Loyihalar va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazi‖ning o‘rnatilgan tartibdagi kompleks ekspertizasi natijalari bo‘yicha ijobiy xulosasi mavjud bo‘lmagan taqdirda tovarlar (ishlar, xizmatlar) yetkazib beruvchilar va pudrat tashkilotlarining nomini ko‘rsatish taqiqlanadi. Yuqoridagi talablar O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlari, tarmoq va hududiy rivojlantirish konsepsiyalari doirasida amalga oshiriladigan loyihalarga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Hukumat qarorlari doirasida, O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi mablag‘lari hisobiga, shuningdek, davlat korxonalarining, ustav fondida davlat ulushi 50 foiz va undan ortiq bo‘lgan xo‘jalik subyektlarining, davlat ulushi 50 foiz va undan ortiq bo‘lgan yuridik shaxslarga ustav fondining 50 foizi va undan ortig‘i tegishli xo‘jalik subyektlarining o‘z mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladigan boshqa loyihalarga nisbatan joriy etiladi. 19 Loyihaoldi, loyiha, tender hujjatlari va kontraktlarni ekspertizadan o‘tkazishning samarali va aniq mexanizmlarini yaratish maqsadida, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini shakllantirish va moliyalashtirishning yangi tartibini joriy etish to‘g‘risida‖gi 2017 yil 18 dekabrdagi PQ-3437-sonli hamda ―O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini shakllantirish va ro‘yobga chiqarish, davlat xaridlarini amalga oshirish doirasida hujjatlarni kompleks ekspertiza qilishning samarali tizimini yaratish to‘g‘risida‖ gi 2018 yil 8 yanvardagi PQ-3464-sonli Qarorlariga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Loyihaoldi, loyiha, tender hujjatlari va kontraktlarni ekspertizadan o‘tkazish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi 2018 yil 20 fevralda PQ-3550-sonli Qarori qabul qilindi. Unga ko‘ra: investitsiyaviy va infratuzilmaviy loyihalarning loyihaoldi va loyiha hujjatlarini ishlab chiqish, kompleks ekspertizadan o‘tkazish va tasdiqlash tartibi to‘g‘risidagi nizom; davlat tomonidan tovarlar (ishlar, xizmatlar) xarid qilish uchun tender hujjatlarini va texnik vazifalarni kompleks ekspertizadan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom; kontraktlarni ekspertizadan o‘tkazish va ro‘yxatga olish tartibi to‘g‘risidagi nizom shakllantirildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyiha boshqaruvi milliy agentligi qoshidagi ―Loyihalarni va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazi‖ davlat unitary korxonasiga qonun hujjatlariga muvofiq bir qancha vazifalar yuklatildi: a) loyihaoldi va loyiha hujjatlarini, shuningdek, mahsulotni taqsimlash to‘g‘risidagi bitimlarga muvofiq amalga oshiriladigan, moliyalashtirish manbalaridan qat‘iy nazar strategik foydali qazilmalarni qazib olish va/yoki qayta ishlashni nazarda tutadigan investitsiyaviy va infratuzilmaviy loyihalar bo‘yicha loyihaoldi va loyiha hujjatlarini ishlab chiqish uchun texnik vazifalarni kompleks ekspertizadan o‘tkazadi; 20 b) ekvivalenti 100 ming AQSh dollaridan oshadigan summadagi strategik xarid qiluvchi tomonidan, shuningdek, ustav jamg‘armasida (ustav kapitalida) strategik xarid qiluvchi ulushi bo‘lgan tashkilot tomonidan amalga oshiriladigan 50 ming AQSh dollariga teng bo‘lgan miqdordan ortiq bo‘lgan miqdordagi tovarlarni (ishlar, xizmatlarni) davlat tomonidan xarid qilish uchun texnik vazifalarni kompleks ekspertizadan o‘tkazishni amalga oshiradi; v) strategik xarid qiluvchi bilan, shuningdek, ustav jamg‘armasida (ustav kapitalida) strategik xarid qiluvchining ulushi bo‘lgan tashkilotlar bilan tuziladigan 50 ming AQSh dollariga teng bo‘lgan miqdordan ortiq bo‘lgan miqdordagi barcha kontraktlarni; byudjet tizimi byudjetlari, O‘zbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini moliyalashtirish jamg‘armasi, O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi, shuningdek, davlat maqsadli jamg‘armalari mablag‘lari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va O‘zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan donor mamlakatlar, xalqaro, hukumatga doir bo‘lgan va hukumatga qarashli bo‘lmagan chet el tashkilotlari bilan tuziladigan shartnomalari doirasida taqdim etiladigan chet el grantlari, O‘zbekiston Respublikasi tomonidan yoki O‘zbekiston Respublikasi kafolati ostida jalb etiladigan chet el kreditlari (qarzlari) (bundan tijorat banklari tomonidan qayta moliyalashtiriladigan kreditlar mustasno) hisobidan davlat organlari, budjet tashkilotlari, xarid tartib-taomillarini amalga oshirish uchun yo‘naltiriladigan budjet mablag‘larini oluvchilar, davlat maqsadli jamg‘armalari, shuningdek, ustav jamg‘armasida (ustav kapitalida) 50 foiz va undan ortiq miqdordagi davlat ulushi bilan ishtirok etuvchi davlat korxonalari va yuridik shaxslar, ustav jamg‘armasining (ustav kapitalining) 50 foizi va undan ortig‘i 50 foiz va undan ortiq miqdorda davlat ulushiga ega yuridik shaxsga tegishli bo‘lgan yuridik shaxslar, shuningdek, boshqa yuridik shaxslar bilan tuziladigan ekvivalenti 100 ming AQSh dollariga teng bo‘lgan miqdordan ortiq bo‘lgan summadagi import kontraktlarini; O‘zbekiston Respublikasini rivojlanish davlat dasturlariga kiritilgan yohud O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining va O‘zbekiston Respublikasi 21 Hukumatining qarorlari bilan amalga oshiriladigan loyihalarni ro‘yobga chiqarish doirasida, shuningdek, davlat xaridlarini amalga oshirishda tuziladigan 100 ming AQSh dollariga teng bo‘lgan miqdordan ortiq bo‘lgan summadagi import kontraktlarini ekspertizadan o‘tkazadi va ro‘yxatga oladi. Shu bilan birga, 2018 yil 20 iyunda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Investitsiya va infratuzilma loyihalarini jadal amalga oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida‖gi PQ-3794-sonli Qarori qabul qilingan bo‘lib, unga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 20 fevraldagi ―Loyiha oldi, loyiha, tender hujjatlari va kontraktlarni ekspertizadan o‘tkazish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida‖gi PQ-3550-son qarorining amal qilishi xalqaro moliya institutlari va xorijiy hukumat moliya tashkilotlari ishtirokida amalga oshiriladigan loyihalarga tatbiq etilmasligi belgilab qo‘yildi. Umuman olganda, O‘zbekistonda investitsiya loyihalarini ekspertiza qilishning me‘yoriy-huquqiy bazasida investorlar va loyiha qatnashchilari uchun investitsiya loyihalarini ekspertiza qilishning mexanizmi, asosiy talablari va shart- sharoitlari yaratilgan bo‘lib, bu holat mamlakatimizda investitsiya jarayonlarini faollashtirishga sezilarli darajada ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. Yüklə 2,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|