O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot univеrsitеti r. D. Alladustov, A. J. Xo„jamurodov

O‘zini o‘zi muvofiqlashtiruvchi tashkilotlar 

---

143 
O‗zbekistonda investorlar, qimmatli qog‗ozlar bozorining professional 
qatnashchilari va ularning mijozlari manfaatlarini himoya qilish maqsadida nodavlat 
va notijorat tashkilotlar tarzida qimmatli qog‗ozlar bozorining professional 
qatnashchilarining birlashmalari (uyushmalari) tashkil etilishi mumkin. 
Qimmatli qog‗ozlar bozorining professional qatnashchilari birlashmasi 
(assotsiatsiyasi) qimmatli qog‗ozlar bozorini tartibga solish bo‗yicha vakolatli davlat 
organiga o‗zining ta‘sis hujjatlarining nusxalarini taqdim etadi, shuningdek 
belgilangan muddatda qimmatli qog‗ozlar bozorini tartibga solish bo‗yicha vakolatli 
davlat organiga o‗zining faoliyatini amalga oshirishda tasdiqlangan nizom va 
qoidalarini taqdim etadi. 
Birlashma (uyushma)ning barcha daromadlari u tomonidan faqat ustav 
vazifalarini bajarish uchun sarflanadi hamda qatnashchilar o‗rtasida taqsimlanmaydi. 
Bunday birlashmalarni (assotsiatsiyalarni) o‗zini o‗zi muvofiqlashtirish 
(O‗O‗M) tashkilotlari deb yuritiladi.
O‗O‗M tashkilotlari quyidagi huquqlarga ega: 
- qonun hujjatlari asosida va muvofiq o‗z qatnashchilarining qimmatli 
qog‗ozlar bozorida faoliyat yuritishning yagona qoidalarini, shuningdek ularning 
kasbiy etikasi qoidalarini ishlab chiqish; 
- qimmatli qog‗ozlar bozorida professional faoliyatni amalga oshirish uchun 
maxsus ruxsatnomalar (litsenziyalar) berish mumkinligi to‗g‗risidagi tavsiyaviy 
xulosalar berish, qimmatli qog‗ozlar bozoriga oid qonun hujjatlari buzilgan xollarda 
bunday ruxsatnomalarni (litsenziyalarni) amal kilishini to‗xtatib turilishi, tugatilishi 
yoki bekor qilinishi bo‗yicha iltimosnomalar kiritish; 
- 
qimmatli 
qog‗ozlar 
bozorining 
professional 
qatnashchilarining 
mutaxassislarini tayyorlash dasturlarini ishlab chiqish; 
- o‗z a‘zolari o‗rtasida nizo va kelishmovchiliklarni xal qilish qoidalarini 
o‗rnatish.
Qimmatli qog‗ozlarga oid qonun hujjatlarini O‗O‗M tashkilotining a‘zosi 
tomonidan buzilishi aniqlansa, u darxol bu xaqda qimmatli qog‗ozlar bozorini 
tartibga solish bo‗yicha vakolatli davlat organiga ma‘lum qilishi shart.

---

144 
Investorlar va o‗zining a‘zolari manfaatlarini himoya qilish maqsadida O‗O‗M 
tashkiloti davlat boji to‗lamasdan sudga da‘volar bilan murojaat qilishi mumkin.
Jahon tajribasidan ma‘lumki
23
, O‗O‗M tashkilotlari o‗zlarining samarali 
regulyator ekanligini tasdiqladi.