O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Makrodarajadagi ish bilan bandlik siyosati
|
asosiy xususiyatlari:
— ish bilan to’liq va samarali bandlikni birga qo’shib olib borishni balansli holga keltirish; — mehnat qilishning ixtiyoriyligi va mehnat sohasida inson huquqlari hamda vazifalarining uyg’unlashuvi, xodimlarning ijtimoiy 97 boqimandaligiga barham berish, munosib turmushni ta’minlaydigan ish topish imkoniyati uchun fuqaro bilan davlatning baravar mas’uliyati; — mehnat samaradorligini oshirish yo’lida uni sarflash tarmoqlari, sohalar, kasblar va hududlar o’rtasida ishchi kuchining erkin harakati; — yangicha mehnat sababi, tadbirkorlik va xodimlarning yuqori unumli mehnat qilishdan kuchli manfaatdorligi; — bozor iqtisodiyotining salbiy oqibatlarini mehnatkashlar manfaatini ko’zlab, aniq maqsad bilan yumshatib borish. Bu xususiyatlar ish bilan bandlikning yangi sifat xususiyatlarini belgilab beradi, ularning shakllanishiga tegishli ish bilan bandlik sifati mos kelishi lozim. Biz ish bilan bandlik siyosatini qo’yilgan maqsadlarga erishish uchun jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga bevosita va bavosita ta’sir ko’rsatish choralari majmui sifatida qarab chiqamiz. Bunda ish bilan bandlik siyosatining maqsadlari ish bilan bandlikning normativ holatini aks ettirishi kerak, hozirgi kun muammolarini hal qilish bilan bunday holatga erishish mumkin. Ish bilan bandlik siyosati bir necha darajaga egadir: umumdavlat (makrodaraja), mintaqaviy va mahalliy darajalar. Ish bilan bandlik siyosatining barcha darajalari yagona ish bilan bandlik kontseptsiyasi bilan birlashgan bo’ladi, bu kontseptsiya iqtisodiy rivojlanishning qabul qilingan tipini aks ettiradi. Makrodarajadagi ish bilan bandlik siyosati ijtimoiy bozor iqtisodiyotidagi ish bilan bandlikning asosiy xususiyatlarini shakllantirishga: fuqarolarning mehnat qilish huquqini amalga oshirish va yuqori turmush darajasiga erishishning zarur sharti bo’lgan ish bilan to’liq bandlikni ta’minlashga qaratilgandir. Ma’lumki, bozor iqtisodiyoti boshqaruv usullarida iqtisodiyot samaradorligini oshirishga, xo’jalik yuritish sohasi iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lmagan ish o’rinlarini siqib chiqarishga, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va aholining iste’mol talabini qondirish uchun ishchi kuchini qayta guruhlarga bo’lishga qaratilgandir. Bunday sharoitda ish bilan to’liq bandlikka ko’maklashish strategik maqsad bo’lib qoladi. Eng yaqin taktik maqsad ish o’rinlariga bo’lgan talab va taklifning balanslanishidir. Bunga faqat ishchi kuchiga bo’lgan talab va taklif balansli bo’lishiga erishish shartlariga kompleks yondashuv bilan erishish mumkin. Ko’pincha bu muammoni hal qilishda ommaviy ishsizlikning oldini olishning zarur sharti bo’lgan ish o’rinlari tizimini rivojlantirishga e’tibor beriladi. 98 Aholining ish o’rinlariga bo’lgan talabining pasayishiga, uning ayrim guruhlarining haddan tashqari ish bilan bandligiga barham berish, buning uchun bolali ayollar, ishni o’qish bilan qo’shib olib borayotgan yoshlarga, pensionerlarga ijtimoiy yordam ko’rsatish dasturini takomillashtirishga mehnat unumdorligini oshirishni jadallashtirish sharoitida ish bilan to’liq bandlikni ta’minlashning zarur sharti deb qaralishi kerak. Bu erda gap mehnat resurslarini mehnat sohasi, o’qish va ish bilan ixtiyoriy bandlik sohalari o’rtasida ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan qayta guruhlarga bo’lish haqida bormoqda. Ish bilan bandlik sohasini demokratlash, mehnat kishisini ozod qilish ish bilan bandlikning qattiq tartibga solingan shartlaridan voz kechish, mehnatga qobiliyatli aholining turli guruhlari shaxsiy manfaatlari bilan kasb imkoniyatlarini baravarlashni bildiradi. Tadbirkorlik yoki bajaruvchilik faoliyati, davlat xizmatini yoki o’z tijorat ishlarini ma’qul ko’rish butun mehnatga qobiliyatli davr mobaynida yoki uning ayrim bosqichlarida ishlash, mehnat rejimining turli-tumanligi — bularning hammasi fuqarolarning xilma-xil kasbiy manfaatlarini qondirish uchun zarurdir. SHu sababli ish bilan bandlik sharoitlarining xilma-xilligiga o’tish qanchalik faolroq amalga oshirilsa, yuqori unumli mehnatning yangicha mehnat sababi shunchalik tez paydo bo’ladi va ish bilan to’liq bandlikni ta’minlash imkoniyati kengayadi. Dunyoda bozor iqtisodiyoti rivojlangan biror mamlakat yo’qki, unda ish kuchiga bo’lgan talab va taklif muvozanatiga mehnat sohasida moslashuvchanlikni— to’liq ish vaqtiga ega bo’lmagan mehnat rejimini, alohida bo’lingan ish o’rinlarini va hokazolarni keng tatbiq etmasdan turib erishib bo’lsin. Misol uchun SHvetsiyani oladigan bo’lsak, u erda mehnat qilish huquqini amalga oshirish muammosi muvaffaqiyatli hal etilmoqda, ishlovchi ayollarning 45 %ga yaqini to’liq bo’lmagan ish vaqtida mehnat qiladi. Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|