Virus bo‘lmagan mikroorganizmlar qo‘zg‘atiladigan prenatal
zararlanishlar
Klinik belgilar harakteri
Infeksiyalovchi mikroorganizmlar
Markaziy nerv tizimi
Meningit, meningo-entsefalit
Candida
albicans,
Escherichia
coli.
Streptococcus
B,
Lysteria
monocytogenes, Straphyloccus aureus,
Streptococcus pneumoniae, Treponema
pallidum
Sezgi a`zolari
Ko‘zlar: katarakta, xorioretinit, o‘tkir irit,
surunkali iridosiklit, vitriit, glaukoma,
ko‘ruv
nervi
atrofiyasi,
uveit,
endoftal’mit, kon`yunktivit, quloq: o‘rta
quloq yallig‘lanishi
Cryptococcus
neoformans,
Toxoplasma
gordii,
Treponema
pallidum,
Chlamidia
trachomatis,
neisseria gonorrhoeae.
Mycobacterium tuberculosis
Yurak-qon tomirlar tizimi
Perikardit, miokardit
Mycoplasma hominis, Bacteroides spp.
Nafas a`zolari tizimi
Pnevmoniya, plevrit
Candiada
ablicans,
Cryptococcus
neofarmans
Homiladorlik davrida HIIning nospetsifik belgilari klinik alomatlarni
(homiladorlikning uzilish xavfi, homila rivojlanishining kechikishi, ko‘p suvlilik,
rivojlanish nuqsonlari va b.) va laboratoriya tekshirish usullari ko‘rsatkichlarini
tahlil qilishda vujudga keladigan diagnostik qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
Tug‘ma infeksiyalar klinik belgilarning yig‘indisi adabiyotda “TORCH sindromi”
– Toxoplasma (Toksoplazma), Rubella – (qizilcha), Cytomegalovirus
(sitomegalovirus), Herpes (gerpes) deb ataladi. Ko‘pincha HII o‘ziga xos klinik
253
ko‘rinishga ega bo‘lmagani sababli Andre Namias 1971 yilda TORSN atamasini
taklif qilgan. (T – Toxoplasmosis; R – Rubella; C – Cytomegalovirus; H – Herpes
simplex virus; O – Other) “TORCH sindromi” belgilari 28- jadvalda keltirilgan.
27-jadval.
“TORCH sindromi” belgilari
Patologiyasi
Sababi
Tug‘ma yurak kasalliklari
Qizilcha, TSMV, epidemik parotit
Katarakta
Qizilcha, TSMV
Xorioretinit
Qizilcha, toksoplazmoz, TSMV, gerpes
(uchuq), suvchechak, zahm
Mikroftal’m
Qizilcha, toksoplazmoz, suvchechak,
oddiy gerpes
TSerebral kal’tsifikatsiya
Toksoplazmoz, TSMV, oddiy gerpes,
qizilcha
Trombotsitofenik purpur
TSMV, toksoplazmoz, zahm, qizilcha,
oddiy gerpes
Sariqlik
TSMV, toksoplazmoz, zahm, qizilcha,
oddiy gerpes, V gepatit, bakterial
infeksiya
Gepatosplenomegaliya
TSMV, toksoplazmoz, zahm, qizilcha,
oddiy gerpes, V gepatit, bakterial
infeksiya
Homila ichi infeksiyalarning bevosita tekshirish usullariga transobdominal
amniotsentez, so‘ngra infeksion agentni homila oldi suvlarida idensifikasiyalash va
qo‘zg‘atuvchini yoki qondagi spetsifik antitana darajasini aniqlash uchun
kordotsentez usullari kiritiladi.
Diagnostikaning bilvosita usullariga tservikal kanal, uretra va qindan
qo‘zg‘atuvchi turini aniqlash uchun bakteriologik va virusologik tekshiruvlarga
surtmalar olish, shuningdek qondagi spetsifik antitanalar darajasini aniqlashga
imkon beradigan serologik usullar kiritiladi.
254
Homiladorlik davrida UTT muhim diagnostik ahamiyatga ega. Homila ichi
infeksiyalanishining exografik belgilariga quyidagilar kiradi:
– homilaning rivojlanishdan orqada qolish sindromi;
– homila oldi suvining kam yoki ko‘pligi;
– yo‘ldosh struktarasining buzilishi (tomirlarining varikoz kengayishi,
giperexogen kiritmalar mavjudligi, yo‘ldosh shishi, bazal plastinaning mos
kelmasligi, vaqtidan ilgari yoki kech yetilishi);
– qorin o‘lchamlarining kattalashuvi va homila buyraklari kosacha –jomcha
tizimining kengayishi.
Kardiotokografiya usuli homila ichidagi infeksiyalanishiga shubha qilishga
imkon beradi (homilaning subkompensatsiyalangan holatidan darak beradigan
kardiotokogrammaning tovushsiz turi qayd etiladi. SHuningdek, homila holatiga
baho berish uchun uning biofizik profeli aniqlanadi. Homila ichi infeksiyalanishida
homila tonusining pasayishi, areaktiv nostress test qayd etiladi.
Homila ichi infeksiyasining gistologik belgilariga (xorion yoki yo‘ldosh
biopsiyasi) quyidagilar kiradi:
– pilakchalar yetilishining o‘choqli kechishi;
– tomir o‘zani reduksiyasi;
– pilakchalararo oraliqlarning zichligi;
– homila pardalarining polimorf yadroli infil’tratsiyasi;
– yo‘ldosh tomirlarida qon elementlari stazi;
– fibrinoidga “qamalgan” sklerozlangan pilakchalar.
Homila ichi infeksiyalari (HII) – bolaga onadan yo tug‘ulgunigacha yoki
tug‘ilish vaqtida yuqqan qo‘zg‘atuvchilar keltirib chiqargan infeksion jarayondir.
Qizilcha
Qo‘zg‘atuvchisi – togovirus, Rubivirus vakili. Qo‘zg‘atuvchining yuqori
kontagiozligi homilador ayol va homila uchun jiddiy havf tug‘dirardi. Tug‘ma
qizilcha nuqsonlarining klassik uchligi (triadasi) katarakta, rivojlanish nuqsonlari
va neyrosensor karlikni o‘z ichiga oladi. Homiladorlikning ilk muddatlarida
infeksiyalanish, homiladorlikni to‘xtatish uchun tibbiy ko‘rsatma qatoriga kiradi.
255
Tug‘ma qizilcha tashxisini qo‘yishda ona anamnezida (bemor bilan kontaktda
bo‘lganligi), klinik belgilar (o‘ziga xos toshmalar toshishi, limfoadepatiyalar,
artropatiyalar)ga asoslanadi. Labarator diagnostikaning muhim ahamiyati bor.
Qizilcha virusiga qarshi antitanalarni topish uchun turli xil usullar: radial gemoliz,
immunoferment analiz (IFA), lateks- agglyutinatsiya qo‘llaniladi. Qizilcha virusiga
nisbatan spetsifik antitanalarni topish uchun IgM – antitanalar fiksatsiyasi
metodi, bilvosita radioimmun analiz va immunoferment analiz usullaridan
foydalaniladi. Homilada tug‘ma qizilcha topilgandagi taktika: homiladorlikning
dastlabki 12 – haftasida qizilcha virusi tushishi, homiladorlikni to‘xtatish uchun
ko‘rsatma hisoblanadi. Bu muddat o‘tib bo‘lgach, tug‘ma nuqsonlar xavfi tez
pasayadi va bunday bemorlarda homiladorlikni saqlab qolish to‘g‘risidagi masalani
hal qilish uchun tekshiruv o‘tkazish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Toksoplazmoz
Qo‘zg‘atuvchisi – bir hujayrali protozoy parazit Toxoplasma gondii.
Mushuksimonlar oilasi vakili oxirigi xo‘jayin bo‘lib hisoblanadi. Odamga
hayvonning ichak ajralmalari bilan bevosita va bilvosita kontaktda, shuningdek,
sporotsistalarni saqlovchi sabzavot yoki go‘shtni tanovul qilganda yuqadi.
Homiladorda parozitemiya 3 haftagacha davom etadi va yo‘ldoshning
yallig‘lanishi bilan birga kechadi. Homilada kasallik rifojlanish xavfi I trimestrda
25 % va homiladorlikning II trimestrida 65 % ni tashkil etadi.
Kasallik ko‘pchilik hollarda simptomsiz o‘tadi yoki infeksion jarayonga xos
bo‘lmagan belgilar (lohaslik, limfodenopatiya), homiladorlikning uzilib qolish
bilan namoyon bo‘ladi. Homilaning og‘ir zararlanishlarnii UTTda aniqlash
mumkin (gidrotsefaliya va bosh miya qorinchalarining kengayishi, homila ichi
rivojlanishdan orqada qolishi). Toksoplazmoz diagnostikasi uchun ELISA usuli
yordamida IgG, va IgM va IgA antitanalarini aniqlashda foydalaniladi.
Homiladorlik davrida (12-haftadan keyin) toksoplazmozni davolash
maqsadida rovamitsin (spiramitsin) sutkalik dozasi 6 – 9 mln ME (3 hafta
davomida) ichish uchun buyuriladi. Tibbiy ko‘rsatma bo‘yicha homiladorlarda
256
kasallikning o‘tkir shakli aniqlansa, homiladorlikni to‘xtatish to‘g‘risidagi masala
qo‘yilishi mumkin.
Listerioz
Qo‘zg‘atuvchisi – Listeria monocytogenes – Listeria turkumidagi ettita
turlaridan biri hisoblanadi. Homiladorga hastalik ovqatda pasterizatsiya qilinmagan
sigir suti, pishloq, xom sosiskalar, tuproqdan ifloslangan sabzavotlar tanovul
qilganda yuqadi. Onadagi bakteriemiya transplatsentar xorionamnionit avj olishiga
va homilaning infeksiyalanishiga olib keladi.
Homiladorda listeriozning tipik simptomlariga umumiy behollik, kurakda,
qorinda og‘riqlar, bosh og‘rig‘i, isitma, homila oldi suvlarining ko‘pligi,
homiladorlikning vaqtidan ilgari to‘xtash belgilar va homilaning ichi gipoksiyasini
kiritadilar.
Listerioz tashxisi qon, siydik, homilaning mekoniy, amnion va orqa miya
suyuqligida qo‘zg‘atuvchining topilishi bilan tasdiqlanadi. (ozuqa muhitlariga
ekish).
Homiladorni davolash antibiotikoterapiya (homiladorlikning 12- haftasidan
keyin): penitsillin yoki ampitsillin, gentamitsin bilan birga (7 – 14 kun mobaynida
yoshiga xos dozalarda) yoki eritromitsin (250 mg dan har 6 soatda 7 kun
mobaynida) simptomatik vositalar bilan birga qo‘llaniladi.
TSitomegolavirusli infeksiya
Qo‘zg‘atuvchisi tsitomegalavirus (TSMV) – gerpesviruslar oilasiga kiradigan
shartli patogen qo‘zg‘atuvchi. Infeksiya jinsiy yo‘l bilan yoki infeksiya tushgan
donor qoni orqali yuqadi. Homilaga transplatsentar yoki infeksiyalangan tug‘ruq
yo‘llari orqali tug‘ilganda yuqadi. Homiladorlikning ilk muddatlarida homila ichi
o‘tkir infeksiyasida o‘z – o‘zidan yuzaga keladigan bola tashlash, o‘lik bola
tug‘ilishi mumkin. Birlamchi yoki avj olgan surunkali tsitomegaliya
homiladorlikning
birinchi
yarmida
gepatosplenomegaliya,
mikrotsefaliya,
xorioretnit, meningit, gidrotsefaliya, rivojlanish nuqsonlariga olib keladi.
257
Homiladorlikning ikkinchi yarmidagi infeksiyalanish MNS va jigarning
zararlanishini keltirib chiqaradi.
Diagnozi. Homiladorlarda birlamchi infeksiya odatda belgilarsiz kechadi.
Ba`zan gripp belgilari kuzatilib, ular bir necha haftalarga cho‘ziladi. Diagnostika
uchun kul’tural usul, DNK - diagnostika, polimeraz zanjirli reaksiya va serololik
usullardan foydalaniladi.
Davolash. TSitomegalavirusli infeksiyaning spetsifik davosi yo‘q.
Homiladorlarda TSMV aniqlanganda vena ichiga tomchilab 2 ml dan tsitotekt
haftasiga ikki marta (2 hafta davomida) qo‘llaniladi. Immunoterapiya odam
immunoglobulini (vena ichiga 3 ml dan tomchilatib, 200 ml izotonik natriy xlorid
eritmasida haftasiga uch marta) va viferon (sutkasiga 1ta rektal shamchadan 2
marta, 5 kun davomida) bilan o‘tkaziladi. Metobolik davolash kurslarini o‘tkazish
maqsadga muvofiq.
Kasallikning ehtimol tutilgan oqibatlarini prognoz qilish qiyin vazifa
hisoblanadi, chunki homilaga infeksiya tushishi homiladorlikning har qanday
muddatida ro‘y berishi mumkin. Homila ichi Sitomegalovirusli infeksiyasining
uchrash darajasi 0,4 dan 2,3 % gacha o‘zgarib turadi. Homiladorlik davrida
birlamchi infeksiya bilan zararlanganda homilaning zararlanish xavfi 40 – 50 % ni
tashkil qiladi.
Gerpetik infeksiya (Uchuq)
Qo‘zg‘atuvchisi oddiy gerpesvirusi (HVS) serotiplari HVS – 1 va HVS – 2.
Qaytalanuvchi genital gerpes hollarining ko‘pchiligiga HVS – 2 sababchi
hisoblanadi.
Homiladorlarda oddiy genital gerpesning klinik ko‘rinishi jinsiy yo‘llar shilliq
pardalarida pufakcha toshma elementlarining yuzaga kelishi bilan namoyon
bo‘ladi. Kasallik klinik jihatdan yaqqol kechgan taqdirda pufakli toshmalar
sonning ichki yuzasi va qoringa tarqalishi mumkin. Bir vaqtning o‘zida
giperemiya, qin shilliq pardasida yarali yuzalar paydo bo‘lib, ular juda og‘riqli
258
kechadi. Laborator usullardan immunoflyuorestsentsiya reaksiyalari va ELISA
usullari katta ahamiyatga egadir.
Gerpetik infeksiyada homiladorlikning
muddatdan cho‘zilib ketishi
(chastotasi) erta muddatlarda 54 % va kech muddatlarda 25 % ni tashkil etadi.
Homiladorlikning 32-haftasidan keyin, onadagi faol gerpetik infeksiya homila va
Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarni 40 – 60 % holatlarda zararlashi mumkin. Homila
uchun birlamchi gerpetik infeksiya eng xavfli hisoblanadi, chunki bunda neonatal
gerpes 20 – 50 % ni tashkil qiladi. Neonatal gerpes chegaralangan va tarqalgan
infeksiya ko‘rinishida kechadi, shuningdek bola hayotining keyingi davrlarida
klinik belgilar bilan latent (yashirin) o‘tadi.
Homiladorlikni kuzatish davomida gerpetik infeksiyani aniqlash va o‘z
vaqtida davolash kerak. Tug‘ruq vaqtida yoki ulardan oldin tug‘ruq yo‘llaridan
virusni aniqlashga hamma testlarni o‘tkazish zarur.
Kasallikning klinik, virusologik va immunologik belgilari bo‘lmagan
taqdirdagina, tug‘ruqni tabiiy tug‘ruq yo‘llari orqali o‘tkazish mumkin. Infeksiya
topilgan taqdirda, homila pardalari zararlanganda, yoki suvsiz oraliq vaqti
davomiyligi 6 soatdan ko‘p bo‘lganda operatsiya amaliyoti bilan tug‘dirish
maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Davolash. Immunoterapiya uchun odam immunoglobulini (vena ichiga 3 ml
dan tomchilatib, 200 ml izotonik natriy xlorid eritmasida haftasiga uch marta) va
viferon (sutkasiga 1ta rektal shamchadan 2 marta, 5 kun davomida) foydalaniladi.
Mahalliy antigerpetik malhamlar qo‘llaniladi.
Metobolik davolash (7 kundan ikkita kurs, 2 hafta tanaffus bilan) o‘tkazish
maqsadga muvofiq. Birinchi kurs: kokorboksilaza – sutkasiga 100 mg mushak
orasiga, riboflavin – 5 mg dan ichishga sutkasiga 3 marta, lipoat kislota 0,0025g
dan ichishga sutkasiga 3 marta, E vitamin 100 mg dan ichishga sutkasiga 3 marta.
Ikkinchi kurs: riboksin 0,2g dan ichishga kuniga 3 marta, folat kislota 1 mg
dan ichishga kuniga 3 marta, kaliy orotat 0,5g dan ichishga kuniga 3 marta,
troksevazin 1 kapsuladan ichishga kuniga 2 marta.
259
III trimestrda etiotrop davolash uchun asiklovirdan 200 ml dan ichishga
sutkasiga 5 marta foydalanish mumkin (davo davomiyligi 5 sutka). Homiladorda
infeksiya disseminatsiyasi bo‘lganda (entsefalit, pnevmoniya yoki gepatit)
asiklovirni 5 mg/kg dozada har 8 soatda vena ichiga kiritish tavsiya qilinadi. Oy-
kuni etgan homiladorlikda kasallikning o‘tkir kechishida kesarcha kesishga nisbiy
ko‘rsatma bo‘lib hisoblanadi.
Xlamidioz
Xlamidioz infeksiyaning klinik belgilari turlicha ko‘rinishda kuzatiladi.18%
hollarda kon`yuktivit, 16% pnevmoniya, ba`zi hollarda esa rinit, faringit, otit,
hattoki sepsis ham rivojlanishi mumkin. Muddatiga yetib tug‘ilgan chaqaloqlarda
quyidagi nevrologik simptomatika: yuqori qhzg‘aluvchanlik, qo‘l-oyoqlar tremori,
teri giperesteziyasi, qayt qilish, og‘riqli qichqiriq kuzatiladi. Xlamidiya infeksiyasi
muddatiga yetmay tug‘ilgan chaqaloqlarda esa nafas etishmovchiligi ko‘rinishida
kuzatiladi.
Xlamidioz infeksiyaning neonatal davrda kechishi zararlanish vaqti,
infeksiyani massivligiga, homilaning morfo-funksional yetuklik darajasiga,
yo‘ldosh kasalliklarning bor yoki yo‘qligiga bog‘liq.
Xlamidiyali pnevmoniya bola hayotining 7-11 kunidan kuzatiladi. Bunda:
tana haroratining oshishi, yaqqol bo‘lmagan intoksikatsiya belgilari, xurujsimon
yo‘tal, auskul’tativ belgilardan esa kam miqdorda o‘pkada krepitatsiyalovchi
xirillash, bronxoobstruktiv sindrom kuzatiladi. Rentgenogrammada infil’trativ
o‘zgarish, qon analizida yaqqol eozinofiliya, neytrofillarning ortishi bilan
kuzatiladigan leykotsitoz. Xlamidiyali pnevmoniyaning kechishi ko‘pincha
cho‘zilgan.
Xlamidioz kon`yuktivit bola hayotining 1 haftasi oxirida rivojlanadi. Bunda
kon`ktivaning qizarishi, qovoqlarnig shishishi, yiring ajralishi kuzatiladi.
Blenoreyani oddiy ko‘z tomchilari va malhamlari bilan davolash samarasiz bo‘lib,
ba`zi hollarda hattoki qovoqlarning shishi va yiring ajralishini kuchaytiradi.
Noadekvat davo olib borilganda kon`yuktivit bir necha oyga cho‘zilishi mumkin,
260
Suvchechak
Qo‘zg‘atuvchisi – suvchechak va Herpes Zoster o‘rab oluvchi temiratki
(VZV) virusi gerpesviruslar oilasiga kiradi. Kasallikning uchrashi 10000 kishiga 7
tani tashkil qiladi. Kasallik yuqori kontagiozligi bilan tavsiflanadi. 90% dan ortiq
hollarda virus nafas yo‘llariga tushishi orqali va bemor terisidagi vezikulyar
suyuqlik bilan kontaktda yuqadi. Suvchechakda immunitet bir umrga saqlanadi.
Biroq virus senson nerv gangliyalarida latent holatda qoladi va reaktivatsiyadan
(kamdan kam) o‘ziga xos teri toshmasini keltirib chiqaradi.
Klinik ko‘rinishi terida papula vezikulyoz toshmalar toshishi bilan
harakterlanadi. Homiladorlarda asorat sifatida pnevmoniya ayniqsa xavfli
hisoblanadi.
Dastlabki 20 haftada infeksiya yuqishi tug‘ma suvchechak sindromi avj
olishiga sabab bo‘lishi mumkin: oyoq – qo‘l suyaklari va mushaklarning
gipoplaziyasi, nevrologik zararlanishlar (mikrotsefaliya, ichak va qovuq
sfinkterlari
disfunktsiyasi),
ko‘z
zararlanishi
(katarakta,
mikroftalmiya,
xorioretinit). Homiladorlikning 20-haftasidan so‘ng infeksiya yuqishi og‘ir fetal
infeksiya rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Laborator tashxis juft zardoblarda
antitanalar titrining to‘rt karra ortishi va VZV ga spetsifik IgM – antitanalar
topilishiga asoslanib qo‘yiladi.
Homilador ayollar nazorati kuchaytiriladi. Davo asiklovir 200 mg dan
sutkasiga 4 marta o‘tkaziladi. Homilada rivojlanish nuqsonlari aniqlanganda
homiladorlikni to‘xtatish to‘g‘risidagi masala hal qilinadi.
Ayrim HII larining aniq klinikasi 24 – jadvalda ko‘rsatilgan.
28-jadval
Homila ichi infeksiyalari
Kasallik
qo‘zg‘atuvchisi;
Neonatal kasallik
Rivojlanish nuqsonlari
Davolash
261
uning
homilaga
tushish yo‘li
Qizilcha;
RNK virusi;
gematogen.
Tug‘ilishda
vaznining
pastligi;
purpura-petexiyalar
xos
(trombotsitopeniya oqibati), ba`zan
“chernikali
pirog”ni
eslatadi;
anemiya; meningoentsefalit (spastik
falajlik va parezlar, opistotonus);
gepatit
sariqlik;
splenomegamiya
bilan; surunkali sariqlik; interstitsial
pnevmaniya; miokard nekrozi; suyak
o‘zgarishlari-osteitlar,
boldir
va
panjaning
“lateral”
rotatsiyasi;
dermatoglifik buzilishlari; iridosiklit,
to‘r
parda
depigmentatsiyasi
o‘choqlari. Intoksikatsiya, qaltirash
yo‘q. Bemor 1,5-2 yilgacha virus
ajratadi.
2/3
bolalarda
tug‘ma
qizilcha
perinatal
davr
tugagach
yuzaga
keladi. Karlik (80%da), katarakta,
glaukoma,
mikrotsefaliya,
gidrotsefaliya, o‘sishdan, psixomotr
rivojlanishdan orqada qolish, choklar
va liqildoqlarning kech yopilishi,
qandli diabet (20%da) qalqonsimon
bez kasalliklari.
Tug‘ma rivojlanish nuqsonlari agar
ona homiladorlikning 1 oyida kasal
Simptomatik,
quvvatlovchi
davo; spetsifik davosi
yo‘q.
262
bo‘lganda 50%, Yangi tug‘ilgan
chaqaloqlarda 2-3 oyda esa 25-14%,
kechroq kasal bo‘lganda 3-8%. Gregg
triadasi (katarakta, mikroftal’miya,
glaukoma va b.), yurak (ochiq arterial
yo‘l
o‘pka arteriyasi va aorta
stenozlari, to‘siq nuqsonlar), karlik,
me`da
ichak
yo‘li
nuqsonlari,
dizembriogenez stigmalari ko‘pligi.
TSitomegaliya;
DNK virus gerpes
viruslar
guruhidan;
infeksiya
tushishining
gematogen yo‘li.
Ko‘tariluvchi
yoki
quyilgan
qondan,
ona
sutidan
yoki
donordan yuqish
ehtimol
Tug‘ilishda vazni kam; sariqlik,
gepatosplenomegaliya
(gepatit
oqibati), gemorragiyalar-petexiyalar,
melena va b. (trombotsitopeniya),
pnevmoniya,
meninigoentsefalit,
qorinchalar atrofida mayda tserebral
kal’tsifikatlar,
interstitsial
nefrit,
anemiya
normoblastoz
bilan,
xorioretinit,
keratokon’yuktivit,
bakterial infeksiyaning og‘ir kechishi.
Odatda
klinikasi
chilla
davri
yakunlangach yuzaga chiqadi: karlik,
ensefalopatiya, pnevmoskleroz, jigar
tsirrozi,
ichak,
buyraklar
shikastlanishi
(nefrotik
sindrom),
ichki sekretsiya bezlari – qandli
diabet, qalqonsimon bez kasalliklari
Tug‘ma nuqsonlar: mikrotsefaliya,
paraventrikulyar
kistalar,
porentsefaliya, o‘t yo‘llari atreziyasi,
buyrak polikistozi, qov churrasi,
TSitomegaliyaning
hayotga
tahdid soluvchi
kechuvida gansiklovir
kuniga 10 –
15mg/kg miqdorda
yoki
foskarnet
120mg/kg
3-6-12 hafta.
Gansiklovir juda
toksik preparat.
TSitotekt
(10%
antiSitomegalovirus
immunoglobulin)
venaga
2
ml/kg
miqdorda
2-7 kun o‘tgach
6 marta va
viferon 1 qo‘llaniladi
263
yurak nuqsonlari.
Gerpes-infeksiya;
DNK viruslar 2
genital
turdagi
(15-20% 1 tur
gerpes
virusi);
gematogen,
genital gerpesda
yuqoriga
ko‘tariluvchi
kontaminatsion
Terida vezikulyar toshmalar, keratit
hamma
vaqt
bo‘lmaydi.
Tug‘ruqqacha yuqqanda muddatiga
yetmay
tug‘ilish,
pnevmoniya,
xorioritinit
qaltirash
yoki
gipotermiya,
entsefalit,
tserebral
kal’tsifakatlar
bilan,
gemorragik
sindrom,
sariqlik,
gepatosplenomegamiya.
1
turdagi
gerpes-infeksiyada:
neyrotoksikoz, pnevmoniya, og‘ir
gemorragik
sindrom,
stomatit,
miokardit,
og‘ir
gepatit,
DVS-
sindromi, buyrak etishmovchiligi.
Ko‘pincha
bakterial
infeksiyalar,
sepsis qo‘shiladi. Tug‘ruq vaqtida
yuqqanda – inkubatsion davr 4-20
kun.
Tug‘ma nuqsonlar: kamroq oyoq
qo‘llar gipoplaziyasi, mikrotsefaliya,
mikrooftal’miya retinopatiya, teri
chandiqlari.
Asiklovir kuniga
30-60 mg/kg 3 venaga
qo‘yish 3 hafta
ichida; kunlik
miqdori ichishga
90 mg/kg.
Viferon 1 rektal,
kuniga 2 marta
5 kun; 2-5 kurs
5 kunlik
tanaffuslar bilan
tana vazniga
1500 grammgacha;
bolalarga viferon
rektal sutkasiga
uch marta
kiritiladi.
Suvchechak;
DNK-virus
gerpes-viruslar
guruhidan;
gematogen
Tug‘ma
suvchechak
belgilari
nechog‘lik
kech
paydo
bo‘lsa,
kechishi shunchalik og‘ir – terida
vezikulyar
toshmalar,
gepatit,
pnevmoniya, miokardit, interstitsial
nefrit, ichak yaralari. Hayotining
dastlabki 4 kunida toshma paydo
Onada tug‘ruqdan
5 kun oldin va
keyingi 2 kun
ichida
suvchechak
elementlari
paydo
bo‘lganda venaga
zudlik
bilan
264
bo‘lganda kasallik bir xil kechmaydi.
Onada tug‘ruqdan oldin 5 kun ichida
va
tug‘ruqdan
keyin
2
kunda
toshmalar paydo bo‘lganda juda og‘ir
(letallik 30%) kechadi.
Tug‘ma
nuqsonlar:
Agar
ona
homiladorlikning
8-20
haftasida
suvchechak bilan og‘rigan bo‘lsa 1/3
o‘lik bola tug‘ish va neonatal
o‘limlar;
2/3tirik
qolganlarda-
gipoplastik skelet nuqsonlari va
nevrologik
anamaliyalar
va
b.
Jumladan ¼ bolalarda-ko‘z, siydik-
tanosil va me`da-ichak nuqsonlari
immunoglobulin
5-7 kunga,
asiklovir
(dozasi yuqoriga
q.) tayinlash
bilan birga
Epidemik parotit ;
RNK-
virus:gematogen
Muddatiga yetmay tug‘ilish darajasi
ko‘p,
orttirilgan
pnevmoniyalar,
o‘ziga xos klinikasi yo‘q.
Tug‘ma
nuqsonlar:
endokardial
fibroelastoz va boshqa nuqsonlar.
Simptomatik,
quvvatlovchi
davo;
spetsefik davo yo‘q.
Qizamiq, RNK-
virus, gematogen
30%
bolalarda
tug‘ruqlarda
onalaridan qizamiqdan toshmalar;
surunkali
sariqlik,
agar
Ig
G
kiritilmagan
bo‘lsa,
pnevmoniyalarning uchrash darajasi
ko‘p
O‘shanday
Infeksion
eritema;
Parvovirus
big
DNK
virus;
Homilada
tug‘ma
shish,
og‘ir
anemiya
bilan;
anemiya
past
retikulotsitozda
shishsiz.
Homila
o‘limning eng yuqori xavfi (taxminan
O‘shanday
265
gematogen
10%)
onaning
homiladorlikning
birinchi
yarmida
kasallanishi.
Tug‘ma nuqsonlar xos emas
Respirator virusli
infeksiyalar
Tug‘ma yoki hayotning birinchi
kunlaridan kataral xodisalar (rinit,
faritngit, kon`yuktivit, bronxit va b.);
intoksikatsiya; pnevmoniya; kamroq
O‘shanday
(Respratorius
viralis infectio);
aksariyat
adenoviruslar,
gripp
va
paragripp
viruslari;
RS
virus; gemotogen
SHish va gemorragik sindromlar;
qaltirash; tug‘ilishda vazn kamligi;
entsefalit, sariqlik (gepatit oqibati)
kamdan-kam
bo‘lishi
mumkin,
interstitsial
nefrit,
miokardit.
Ko‘pincha bakterial infeksiya qatlami
hosil qiladi.
Tug‘ma nuqsonlar bo‘lishi mumkin,
biroq harakterlisi yo‘q
Enterovirusli
infeksiyalar;
RNK-viruslar
koksaki va ESNO
guruhidan;
gemotogen
Tug‘ilishda tana vazni kamligi,
qaltirash,
otit,
nazofaringit,
entsefalomiokardit, kamroq sariqlik
(gepatit oqibati), diareya, gemorragik
sindrom,
pnevmoniya,
miokardit
koksaki V infeksiyasi uchun xos.
Tug‘ma nuqsonlar: yurak paroklari,
(Fallo tetradasi, Roje kasalligi, aorta
va trikuspidal klapanlar atreziyasi),
endokardial
fibroelastoz,
buyrak
parenximasi displaziyasi, surunkali
pielonefrit koksaki V-infeksiyasidan
keyin
O‘shanday
Virusli gepatit V, Muddatiga
yetmay
tug‘ilish, Spetsifik davo yo‘q,
266
gematogen.
Kontaminatsion
bo‘lishi mumkin
emas.
tug‘ilganida vazni kamligi, o‘tkir,
o‘tkir osti va surunkali gepatit 2-3
oydan boshlanadi. Anoreksiya, tana
vaznining
yo‘qotilishi,
gepatosplenomegaliya,
sariqlik,
isitma. Qorinning kattalashishi, najas
oqimtir, siydik rangi to‘q, gigant
hujayrali jigar distrofiyasi.
ammo, bola Hbs Ag -
musbat
onadan
tug‘ilgan
bo‘lsa,
hayotining
birinchi
soatlarida
spetsifik
zardob
va
immunoglobulin
quyiladi.
Listerioz
(Listeriosis)
rgamm
musbat
tayoqcha,
gematogen
Dostları ilə paylaş: |