Muddatiga yetmay tug‘ilgan bolalarning homiladan tashqari hayot
sharoitlariga moslashish xususiyatlari
Muddatiga yetmay tug‘ilgan chaqaloqlarda tana vaznini yo‘qotilishi
tug‘ilgandagi vazniga nisbatan o‘rta hisobda 9-14% ni tashkil qiladi. Uning
tug‘ilishdagi vazniga bog‘liqligi kuzatiladi. Tana vazni katta bolalarda uning
yo‘qotilishi muddatiga yetib tug‘ilgan bolalarga xos raqamlarga yaqinlashgan (6-
8%). Muddatiga yetmay tug‘ilgan bolalarda tana vaznining kamayib ketishi vaqt
bo‘yicha cho‘zilgan, tananing birlamchi vazniga tiklanishi hayotining 2-3-
haftasigacha davom etadi.
56
Muddatiga yetmay tug‘ilgan chaqaloqlarda tranzitor giperbilirubinemiya
muddatida tug‘ilgan bolalarga nisbatan birmuncha ko‘proq kuzatiladi. Sariqlik 90-
59% muddatiga yetmay tug‘ilganlarda qayd qilinadi, muddatiga yetmay tug‘ilgan
bolalar qonida bilirubin miqdori qonda 85 mkmol’/l gacha etadi, biroq uning
yig‘ilishi sekinroq ro‘y beradi. Barvaqt tug‘ilgan chaqaloqlarda sariqlik intensivligi
bilan giperbilirubinemiya darajasi o‘rtasida o‘zaro aloqadorlik bo‘lmaydi.
Muddatiga yetmay tug‘ilgan bolada jigar ferment tizimining birmuncha sekin
yetilishi bilirubin intoksikatsiyasi xavfini tug‘diradi, yadroli sariqlik bilvosita
bilirubinning nisbatan kam kontsentratsiyalarida vujudga kelishi mumkin (170
mkmol’/l). Muddatiga yetmay tug‘ilgan bolalarda bilirubin miqdorining pasayishi
ham sekinlashgan bo‘ladi va ko‘rinib turadigan sariklik uzoq vaqt 2 haftagacha va
undan ortiq qayd qilinishi mumkin.
Muddatiga yetmay tug‘ilganlarda gormonal kriz amalda qayd qilinmaydi.
Bundan tashqari muddatiga yetmay tug‘ilganlarda yoki tana vazni ekstremal kichik
bolalarda aksariyat holatlarda tranzitor gipotireoidizm rivojlanadi.
Muddatiga yetmay tug‘ilgan chaqaloqlarni parvarishlash
Muvaffaqiyatli parvarish qilishning asosiy sharti-shikastlovchi tashqi omillar
ta`sirini pasaytirish, dori-darmonlar ta`siri kam bo‘lgani holda erta ratsional
ovqatlantirishdir. Katta odam uchun arzimagan bo‘lib tuyulgan tashqi muhitdagi
o‘zgarishlar
muddatiga
yetmay
tug‘ilgan
bola
organizmida
chuqur
shikastlanishlariga sabab bo‘lishi mumkin. Tashqi muhit ko‘pgina omillarining
ta`sir mexanizimlari va darajasi (intensiv yoritilishining optimal darajasi, eshituv
ta`sirotlari va b.) etarlicha o‘rganilmagan, bu juda oddiy masala emas. Quyida
muddatiga yetmay tug‘ilgan chaqaloqlarni yaxshi parvarishlashda issiqlik rejimi va
ovqatlantirishning ahamiyatiga to‘xtalib o‘tamiz.
Issiqlik rejimi
Tana vazni ekstremal kichik bo‘lgan bolalarni tug‘ilgan vaqtidan to ular
termoregulyatsiya markazi takomillashishiga qadar, parvarishlashda atrof muhit
haroratiga alohida diqqat e`tibor bilan qarash lozim. Klinik amaliyotda Yangi
tug‘ilgan chaqaloqlar parvarishining asosiy vazifasi bu-termoneytral atrof muhitni
57
qo‘llab-quvvatlash. Termoneytral atrof-muhit – bu shunday muhitki, bunda bola
organizmi minimal moddalar almashinuvi va kam miqdorda kislorodni talab
etadigan holda, o‘z tana haroratini me`yorda saqlab turadi.
Oddiy muolajalar, masalan hayotiy faoliyat nazorati yoki yo‘rgakni
almashtirish bola tanasining og‘irligi juda kam bo‘lganda issiqlikni yo‘qotish
xavfiga olib kelishi mumkin. O‘z navbatida, issiqlik yo‘qotishining epizodlari
issiqlik ishlab chiqarishga ham, uning zahiralarini saqlab qolishga ham qodir
bo‘lmagan bolani sovuq stressga duchor qiladi. Ma`lumki, sovuq stressi fiziologik
jarayonlarning o‘zgarishiga olib keladi, bu kasallik xavfini kuchaytiradi, yoki
bolaning sog‘ayishini qiyinlashtiradi. Umumiy issiqlik darajasining 25 foizi yangi
tug‘ilgan chaqaloqning teri sathidan sezilmaydigan suv yo‘qotishlariga sarflanadi,
bular metabolizm darajasiga mos keladi va bola tana vazniga bog‘liq. Masalan,
tana vazni 800g bo‘lgan, muddatiga yetmay tug‘ilgan bolada terining ochiq
sathidan suyuqlik yo‘qotishi soatiga 2,8 ml/sm ni tashkil qiladi, vaholanki og‘irligi
1800g bolada shunday sharoitlarda suyuqlik yo‘qotilishini soatiga 0,8 ml/sm ni
tashkil etadi. Buni infuzion terapiya hajmini hisob-kitob qilishda nazarda tutish
kerak, chunki issiqlik ishlanishini ta`minlash uchun metabolizm darajasining
oshishi suyuqlikning ko‘p yo‘qotilishiga olib keladi.
Issiqlik hosil qilish asosida yotadigan metabolik jarayonlar tana haroratini
quvvatlab turish uchun organizmni ATF shaklidagi energiya va birlamchi issiqlik
bilan ta`minlaydi. Uning miqdori teri sathidan yo‘qotiladigan hamda, nafas bilan
chiqariladigan havo issiqligiga mos kelishi kerak. Issiqlik hosil qilishni
qisqartiradigan (mushak) termogenez va “qisqartirmaydigan termogenez” hisobiga
amalga oshiriladi, oxirgisi yangi tug‘ilgan chaqaloqda ko‘proq muhim. Yangi
tug‘ilgan chaqaloqlarda issiqlikni ishlab chiqarishning asosiy mexanizmilariga -
faol mushak harakatlari va qo‘ng‘ir yog‘ning oksidlanishi kiradi. Homila
hayotining 26-haftasidan boshlab qo‘ng‘ir yog‘ ishlab chiqariladi va mediastinum,
kuraklar orasida, umurtqa pog‘onasi bo‘ylab, buyrak, buyrak usti bezi va taloq
atrofidagi sohalarda to‘planadi. Qung‘ir yog tarkibining ko‘p miqdorini
uchglitseridlar tashkil qiladi. Ushbu to‘qima kapillyar qon tomirlariga boy.
58
Qo‘ng‘ir yog‘ning parchalanishidan, oddiy yog‘ga nisbatan ko‘proq miqdorda
issiqlik ajraladi.
Issiqlik hosil qilishning oshishi kislorodga ehtiyojning ko‘payishi bilan
o‘tadi. Oksigenatsiya etarlicha bo‘lmasa 1 molekula glyukoza utilizatsiyasida 38
molekula ATF hosil bo‘lishi ro‘y beradi, agar oksigenatsiya buzilgan bo‘lsa, faqat
2 molekula ATF hosil bo‘ladi.
Tana sathidan tashqi muhitga issiqlik yo‘qotilishi quyidagi 4 ta yo‘l bilan
amalga oshiriladi: nurlatish, konvektsiya, issiqlik o‘tkazuvchanlik va bug‘lanish
(Rasm №1). Har bir mexanizmdan issiqlik yo‘qotishning oldini olish va bolani
isitishni ta`minlash uchun foydalanilishi mumkin. Issiqlikni birmuncha issiq
buyumdan birmuncha sovug‘igacha (ularning bevosita kontaktisiz) nur chiqarishda
yo‘qotishlar ko‘pincha muddatiga yetmay tug‘ilgan bolani parvarishlashda ro‘y
beradi. Deraza oldiga yoki elvizakka qo‘yilgan inkubator devorlarining salqin
tashqi yuzasida issiqlik yo‘qotishlar ko‘p bo‘ladi. Bu yo‘qotishlarning oldini olish
uchun qo‘shaloq devorli inkubatorlar, bolani inkubator ichida qo‘shimcha o‘rab-
chirmash, shuningdek uning tashqi devorlarini nur chiqaradigan issiqlik manbalari
bilan isitishdan foydalaniladi.
1 – rasm. Issiqlik yo‘qotish yo‘llari.
Bug`latish
Konveksiya
Issiqlik
o`tkazuvchanlik
59
Konveksiya – issiqlikning atrofdagi havoga o‘tishidir, shunga ko‘ra bunday
yo‘qotishlar havo oqimining tezligiga va bola ochiq yuzasining maydoniga bog‘liq.
Issiqlikning konveksiya bilan yo‘qotilishi nafas yo‘llari orqali ro‘y beradi, chunki
bola nafas orqali iliq havo chiqaradi, shuning uchun bola nafas olayotgan gaz
aralashmasining isitilishi g‘oyat muhim. Tug‘ruqxonada muddatiga yetmay
tug‘ilgan chaqaloqni isitiladigan stolchaga yotqizgunlariga qadar ko‘p miqdorda
issiqlik yo‘qotishi mumkin.
Perinatal markazda tana og‘irligi juda kichik bolalarni qabul qilish uchun
maxsus tug‘ruq palatasi bo‘lishi kerak, unda havo haroratini 28-30
0
S gacha tezda
ko‘tarish mumkin. Bolani isitiladigan stolchadan transport kyuveziga o‘tkazishda,
uni salqin havo bilan to‘qnashuviga olib kelib, issiqlik yo‘qotadi. Bolani adyolga
yo‘rgaklangan holda intensiv davolash postiga qo‘lda ko‘tarib keltirishda yana
issiqlik yo‘qotish mumkin. Bunday holat yuz bermasligi uchun transport
kyuvezidan foydalanish lozim.
Bolani zamonaviy inkubatorlarda isitish konvektsion usuli amalga oshiriladi.
Inkubatorlarda 50-60% atrofida namlik saqlanganda bug‘lanish hisobiga issiqlik
yo‘qotish juda kam bo‘ladi. Shuningdek, bolaga qo‘shimcha ravishda plastik
qoplama, qalpoqchalar qo‘llaniladi, bolaga fleksor poza beriladi. Inkubatorning
salbiy tomoni zaiflashgan bola uchun xavfli infeksiya qo‘zg‘atuvchilarining
ko‘payishiga imkon beradi. Muntazam ravishda sanitariya ishloviberish, har 24
soatda namlanish uchun suvni almashtirish infeksiya xavfini kamaytiradi.
Issiqlik o‘tkazuvchanlik – bu issiqlikni bir buyumni ikkinchisiga ularning
bevosita muloqotida o‘tkazishdir. Bola issiqlikni ichki a`zolardan teri yuzasiga va
teridan o‘zi to‘qnash keladigan sovuq yuzada yo‘qotishi mumkin. Tana vazni juda
kichik muddatiga yetmay tug‘ilgan bola o‘z tanasiga zarur issiqlikni shu tariqa
yo‘qotadigan holatlar ko‘p bo‘ladi. Tug‘ilishi bilan uni oldindan isitib qo‘yilmagan
yuzaga yotqizishlari mumkin. Issiqlik o‘tkazuvchanlik hisobiga issiqlik
yo‘qolishining oldini olish uchun bola qo‘yiladigan tarozi yoki reanimatsion
stolchaga oldindan isitib qo‘yilgan oqliq to‘shalishi kerak. Bola oldindan ilitilgan
inkubatorga solingandan keyin ham issiqlik yo‘qotish davom etishi mumkin, uni
60
sovuq rentgen kassetaga yotqiziladi, masalan, yo‘rgakni oldindan isitmay
yo‘rgaklanadi. Issiq o‘tkazuvchanlikdan yangi tug‘ilgan chaqaloqlar uchun isitish
mexanizmi sifatidan kam foydalaniladi. Issiq yuza issiqlik yo‘qotishdan saqlaydi,
biroq u issiqlik manbai sifatida foyda bermaydi. Issiqlik o‘tkazuvchanlik
yordamida isitishdan juda ehtiyotlik bilan foydalanish lozim, chunki bola ularning
sezuvchan terisi isitish manbaining past haroratlarida termik kuyishi mumkin.
Termoregulyasiyaning
buzilish
holatlari
X
Xalqaro
Kasalliklar
Klassifikatorida R80-R83 kodlari bilan belgilanadi. Tana haroratining >37,5° S
dan ortishi gipertermiya deb ataladi. Gipotermiya quyidagi 3 darajaga bo‘linadi:
engil – 36,3-36° S, o‘rta og‘ir – 35,9-32° S, og‘ir –<32° S.
Issiqlikni ortiqcha yo‘qotish muddatiga yetmay tug‘ilgan bola organizmida
quyidagi patologik jarayonlarga olib keladi: qonda kislorod darajasi pasayadi,
metabolik asidoz kuchayadi, gipoglikemiya rivojlanadi bilvosita bilirubin darajasi
ortadi va lipoliz kuchayadi. Og‘irligi ekstremal kichik bolalar uchun issiqlik
yo‘qotish hayotini yo‘qotish bilan baravar bo‘lishi mumkin. Ushbu holatning
oldini olish maqsadida JSST tavsiyasiga ko‘ra “Issiqlik zanjiri” chora-tadbirlarini
keng qo‘llash zarur.
“Issiqlik zanjiri” qadamlari:
1.
Tug‘ruq zali me`yoriy haroratini ta`minlash.
2.
CHaqaloqni zudlik bilan quritish (nam yo‘rgaklarni olib tashlash).
3.
Erta teriga teri kontaktini o‘tkazish (eng kamida 2 soat mobaynida).
4.
Erta ona suti bilan ovqatlantirish (tug‘ilgandan so‘ng birinchi 30 daqiqa
mobaynida.
5.
Bolani to‘liq ko‘ruvi, cho‘miltirish va tana vaznini o‘lchashni kechiktirish.
6.
Mavsumga mos kiyintirish.
7.
Ona va bolani birgalikda bo‘lishini tashkil qilish.
8.
Reanimatsiya va transportirovkani issiqlik himoyasi bilan ta`minlash.
9.
Tibbiyot xodimlariga “issiqlik zanjiri” qadamlarini o‘rgatish.
61
4 – jadval.
Tana haroratini o‘lchash
Jiddiy kasalligi
bo‘lgan bola
Vazni kam bola
1
Vazni juda
kam bola
2
Kasallik yaxshi
kechayotgan
bola
O‘lchashlar
soni
Har soatda
Kuniga 2 marta
Kuniga 4 marta
Har kuni
Chaqaloqlar gipotermiyasini davolash
Yangi tug‘ilgan chaqaloq sovqotishdan so‘ng asta-sekin isitilishi kerak.
Inkubatordagi harorat bola tanasining haroratidan 1-1,5 gradus yuqori bo‘lishi
kerak. Keyinchalik bolaning aksillyar yoki rektal haroratini har 15 daqiqada
o‘lchanadi va u osha borgan sayin inkubatorda havo haroratini 1,0-1,5 gradusdan
oshirmay ko‘tarish mumkin. Qon gazlari, metabolik jarayonlar, qonda glyukoza
darajasi, soat sayin diurez sur`atlarini nazorat qilish zarur. Agar monitoring va
tasvirlangan isitish bosqichlari qadam-baqadam o‘tkazilmasa, balki tez isitilsa, bu
to‘qimalarda kislorodga ehtiyojning keskin oshishiga, suv yo‘qotishning
kuchayishiga, apnoe, bradikardiya, nafas qisishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Bolani isitish va uning tana haroratini ushlab turish
usullari
Tug‘ruq bo‘limi xodimlari gipotermiyali chaqaloqlarni isitish usullarini bilishlari
juda muhimdir. Bolani isitish va uning tana haroratini ushlab turishning 5 ta usuli
bor. Har bir usuldan foydalanishga doir maxsus ko‘rsatmalar quyida berilgan.
Bolani isitish va uning tana haroratini saqlab turish usullari
Usul
Tanlash va foydalanish
bo‘yicha tavsiyalar
Afzalliklari
Xavflari/qiyinchiliklari
Terini teriga
tekkizish
Barqaror holatdagi hamma
chaqaloqlarga to‘g‘ri
Ona bolasini
bevosita
kuzatib
1
Vazni kam bola deb, tug`ilganda vazni 2,5 kg dan kam yoki homiladorlikning 37- haftasigacha muddatda tug`ilgan
bolaga aytiladi
2
Vazni juda kam bola deb, tug`ilganda vazni 1,5 kg dan kam yoki homiladorlikning 32- haftasigacha muddatda
tug`ilgan bolaga aytiladi
62
usuli
keladi
Og‘irlik darajasi
o‘rtacha gipotermiyali (32-
36,4S) bolani, ayniqsa
boshqa usullarni qo‘llab
bo‘lmaganda, isitish uchun
to‘g‘ri keladi
Hayot uchun xavfli
holatlari (ya`ni sepsis,
og‘ir nafas
etishmovchiligi) bo‘lgan
chaqaloqlar uchun to‘g‘ri
kelmaydi
turishi mumkin
Onasi
bo‘lmaganida
“terini
teriga”
usulini
boshqa
odam
bajarishi
mumkin
CHaqaloqlar,
odatda,
normal
tana
haroratini
ushlab turadilar
Onaning
“kenguru
usuli”da
parvarishi
Holati barqarorlashgan
Yangi tug‘ilgan va vazni
1,5-2,5 kg bo‘lgan bolalar
uchun to‘g‘ri keladi, va
ayniqsa vazni 1,5-1,8 kg
bo‘lgan chaqaloqlarni uzoq
vaqt parvarishlash uchun
tavsiya qilinadi
Hayot uchun xavfli
holatlari (ya`ni sepsis,
og‘ir nafas
etishmovchiligi) bo‘lgan
chaqaloqlar uchun to‘g‘ri
kelmaydi
Agar onada jiddiy
kasal yoki tug‘ruq bilan
bog‘liq bo‘lgan asorat
bo‘lsa, bu usulda
parvarishlashga imkon
bermaydi
Ona bolasini
bevosita
kuzatib
turishi mumkin
CHaqaloqlar
odatda,
normal
tana
haroratini
ushlab turadilar
Ona doimo bolasi bilan
bo‘la olmasligi mumkin
Nur issiqligi
manbai
Vazni 1,5 kg va undan
ko‘proq Yangi tug‘ilgan
kasal bolalar uchun to‘g‘ri
keladi
Tekshirish, davolash va
muolajalar vaqtida bolani
issiq tutish, shuningdek,
sovuq qotgan bolani isitish
uchun foydalaning
Bolani
kuzatishga imkon
beradi
Bola nur
issiqligi manbai
ostida bo‘lganida
ko‘pgina
muolajalarni
bajarish mumkin
Agar bolaning harorati
o‘lchanmasa, bola issiqlab
ketishi yoki sovuq qotishi
mumkin.
Bolada suvsizlanish yuz
berishi mumkin.
Nur issiqligi manbai
qimmatbaho moslama.
Nur issiqligi manbaiga
ishonchli elektr manbai zarur.
Inkubator
Vazni 1,5 kg dan kam
bo‘lgan davomli
Doimiy
haroratni
saqlab
Agar bolaning harorati
o‘lchanmasa, bola issiqlab
63
parvarishga muhtoj Yangi
tug‘ilganlar uchun to‘g‘ri
keladi, ular uchun kenguru
usuli bo‘yicha ona
parvarishi to‘g‘ri kelmaydi
Hayot uchun xavfli
holatlari (ya`ni sepsis,
og‘ir nafas
etishmovchiligi) bo‘lgan
chaqaloqlar uchun to‘g‘ri
keladi
turadi
Bolani
kuzatishga imkon
beradi
Kislorod
berilishi oson
Bolani
batamom
echintirish
mumkin
ketishi yoki sovuq qotishi
mumkin.
Bolada suvsizlanish yuz
berishi mumkin.
Inkubatorga bakteriyalar
oson to‘planadi
Qimmatbaho uskuna.
Ishonchli elektr manbai
zarur.
Bola parvarishiga,
inkubatorni tozalashga va uni
ishlatishga maxsus
tayyorlangan xodim talab
qilinadi.
Iliq xona
Kasallikdan
tuzalatyotgan va diagnostik
yoki davolash muolajalari
tez-tez talab qilinmaydigan
vazni kam bolalarni
parvarishlash uchun to‘g‘ri
keladi
Hayot uchun xavfli
holatlari (ya`ni sepsis,
og‘ir nafas
etishmovchiligi) bo‘lgan
chaqaloqlar uchun to‘g‘ri
kelmaydi
Bola
sovuq
qotishi
mumkin.
Xona
kattalar
uchun
noqulay bo‘lishi mumkin.
Boshqa
usullar
(mas.issiq
suvli shisha
yoki qaynoq
g‘ishtlar)
Boshqa usullarni
qo‘llab bo‘lmaganda,
shoshilinch hollar uchun
to‘g‘ri keladi (mas.
Transportirovka vaqtida)
Bola issiqlab ketishi
mumkin.
Bola issiq narsalardan
kuyib qolishi mumkin.
Agar sovub qolgan
narsalar olib tashlanmasa,
bola sovqotishi mumkin.
Doimiy haroratni ushlab
turish qiyin.
“Teriga teri” usuli
Isitish o‘tkaziladigan xona harorati 25
o
Sdan past bo‘lmasligi kerak.
Chaqaloq tug‘ilgan zahoti quritiladi, boshiga issiq qalpoqcha kiygiziladi, bolani
ona ko‘kragiga yotqizilib ustidan issiq adyol bilan yopiladi.
64
Bolaning tana haroratini “teriga-teri” usuli boshlanganidan ikki soat keyin
o‘lchanadi. Agar bolaning harorati 2 soat isitishdan keyin 36.5 – 37.5
o
Sga
ko‘tarilmasa, chaqaloqni yana bir marta tekshiriladi.
Nur issiqligi manbai
Nur issiqligi manbai bu - nur yordamida bolani isitishdir. Ushbu usulni
o‘tkazish vaqtida bolaga har tomondan yondoshish va erkin kuzatuv olib borish
mumkin.
Qisqa muddatda, bir necha soatga bolani 400 Vt quvvatli nur manbai ostiga
50sm uzoqlikda yotqiziladi.
Yorituvchi va elektr lampalar xavfli hisoblanadi, chunki ular bolani kuydirishi
yoki ustiga tushib ketib jarohatlashi mumkin.
Nur issiqligi manbaidan foydalaniladigan xonaning harorati 22
o
Sdan past
bo‘lmasligi kerak.
Bola tozalangan matras (to‘shak) ustiga yotqiziladi.
Nur issiqligi manbaini yoqiladi va tayyorlovchi yo‘riqnomasiga binoan kerakli
haroratni (odatda 36
o
S va 37
o
S oralig‘ida) o‘rnatiladi. Agar chaqaloqlar maxsus
parvarishi bo‘limiga bola olib kelinishi oldindan ma`lum bo‘lsa, bu uskunani bola
sovuq yuzada yotmasligi uchun choyshab va matrasni isitish maqsadida oldindan
yoqib qo‘yiladi.
Kuzatish yoki muolaja bajarish uchun bola to‘liq yoki qisman yalang‘och
bo‘lishidan tashqari hollarda bolaning boshi va usti yopiladi.
Bola nur issiqligi manbai ostida bo‘lganda, imkon boricha, uning vaziyatini
tez–tez almashtirib turiladi.
Har soat uskuna va xona haroratini tekshiriladi va harorat parametrlarini
tegishlicha sozlanadi.
Inkubator
Inkubatorda bolaning vazni va yoshiga ko‘ra zarur harorati o‘rnatiladi,
bolani inkubatorga yotqizishdan avval uni kerakli haroratgacha isitiladi (jadval 2).
65
5 – jadval.
Inkubatorning tavsiya qilinadigan harorati
Bolaning vazni
Inkubatorning harorati yosh bo‘yicha
35 S
34 S
33 S
32 S
1,5 kg dan kam
Hayotining 10 –
12- kunlari
Hayotining 11-
kuni
3- haftasi
Hayotining 3-
kuni – 5-haftasi
5 haftadan
kattaroq
1,5 - 2,0 kg
Hayotining 1 -
10- kunlari
Hayotining 3-
kuni - 5- haftasi
4 haftadan
kattaroq
2,1 - 2,5 kg
Hayotining 1 –
10- kunlari
Hayotining 11-
kuni - 3- haftasi
3 haftadan
kattaroq
2,5 kg dan ortiq
Hayotining 1-2 kuni
Hayotining 2-
kunidan kattaroq
Kislorod, namlik, toza muhit va haroratni nazorat qilishni ta`minlaydigan, issiq
havo yordamida isitiladigan inkubatorlar hozirda keng qo‘llaniladi. Bu
inkubatorlarda namlik suv rezervuari yordamida ta`minlanadi. Inkubatorlar
bolaning izolyatsiyasi va nazorati uchun juda qulaydirlar. Zamonaviy
inkubatorlarning devorlari 2 qavatli, bu esa issiqlikni muqim ushlab turishni
ta`minlaydi. Issiq havo bilan isitiladigan inkubatorlarning 2 turi mavjud.
1.
Inkubatorni isituvchi elementi orqali isitilgan havo konvektsiya yo‘li bilan,
ventilyatorsiz inkubator ichida tarqaladi.
2.
Inkubatorning isitish elementi orqali isitilgan havo ventilyator yordamida
tarqatiladi.
Bolani tozalangan matras (to‘shak) va toza choyshab ustiga yotqiziladi.
Bolaning boshiga qalpoqcha kiydirilgan, usti ham yopiq bo‘lishi lozim. bola
kuzatuv yoki muolaja bajarish uchun to‘liq yoki qisman echintirilgan hollar
bundan mustasno.
Bolani ichkariga joylashtirishingiz bilan inkubator qopqog‘ini imkon boricha
tez yoping, va inkubator darchalarini issiqlikni saqlab qolish uchun doimo yopiq
holda saqlang.
Inkubator haroratini birinchi 8 soat mobaynida har soatda, so‘ngra esa har 3
soatda tekshiring:
66
-
Agar inkubatorning real harorati belgilanganiga mos kelmasa, u yaxshi
ishlamayotgan bo‘lishi mumkin;
-
Inkubator ichida kerakli harorat hosil bo‘lguncha harorat parametrlarini
o‘zgartiring yoki bolani isitishning boshqa usulidan foydalaning.
Bolaning haroratini dastlabki 8 soat mobaynida har soatda, so‘ngra esa har 3
soatda o‘lchang:
-
Agar bolaning harorati 36.5
o
S dan past yoki 37.5
o
S dan yuqori bo‘lsa,
inkubatorning harorat parametrlarini tegishlicha o‘zgartiring;
-
Agar inkubatorda tavsiya qilingan harorat parametrlari o‘rnatilishiga qaramay,
bolaning harorati 36.5
o
S dan past yoki 37.5
o
S dan yuqoriligicha qolsa, bolani
nonormal haroratdan davolang.
Bola tez-tez bajariladigan muolajalar va davolashga muhtoj bo‘lmasa, uni onasi
bilan birga bo‘lishini ta`minlang.
Dostları ilə paylaş: |