O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vfzirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

ommabop induksiya 
deb atashadi. 
Ommabop induksiyaning muhim xislatlaridan biri kuzatilayotgan 
hollarga zid bo„lgan holning yo„qligiga ishonch hosil qilishdir. Ya‟ni, 
bunda birorta belgining berilgan sinf predmetlarining bir nechtasida 
takrorlanishini qayd etish bilan cheklanmasdan, ularga zid bo„lgan holning 
yo„qligi ham aniqlanadi. Bu, odatda ommabop induksiya asosida qat‟iy 
xulosaga kelishdan oldin “Shoshmay turchi, qani, yana bir tekshirib 
ko„raylik!”, degan fikrga suyanib ish qilishga undaydi, “Yetti o„lchab, bir 
kesish”ga chaqiradi. Ana shuning uchun ham ommabop induksiyani xalq 
donishmandligining namoyon bo„lishi turlaridan biri, deb aytish mumkin. 
Masalan, O„zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylovlar oldidan 
okruglardagi deputatlikka nomzodlar, siyosiy partiyalarning mavqelari 
haqida saylovchilarning bir qismining fikrini bilish (masalan, so„roq 
o„tkazish yo„li bilan) asosida muayyan xulosalarga kelish mumkin. Bu 
misollarda muhokama ommabop induksiya sxemasi bo„yicha qurilgan. 
Kundalik hayotiy tajriba, sog„lom aql ilmiy bilishning boshlang„ich 
asosi sifatida uning qo„yadigan dastlabki qadamlarini, harakat 
yo„nalishlarini aniqlashga yordam beradi. Xususan, fan o„z taraqqiyotining 
dastlabki bosqichida empirik tadqiqotlar o„tkazadi: obyekt ustida 
o„tkazayotgan tajriba, kuzatish davomida to„plangan faktlarni tasvirlaydi, 
klassifikatsiya qiladi, takrorlanib turuvchi xususiyatlarni aniqlaydi, 
induktiv umumlashmalar shaklidagi empirik qonuniyatlarni shakllantiradi. 
Bu esa, o„z navbatida o„rganilayotgan obyekt haqida turli xil gipotezalar 
qurishga, hodisalarni oldindan ko„rishga, ilmiy bashoratlar qilishga 
yordam beradi. 

---

48 
Shuni aytish kerakki, ommabop induksiyaning xulosasi bilish subyekti 
uchun qulay faktlarni sanab ko„rsatishga asoslanganligi bois, ehtimoliy, 
taxminiy fikr bo„lishdan yuqoriga o„ta olmaydi. U qo„shimcha 
tekshirishlar o„tkazishni, mavjud holatlar va hollarda predmet tabiatining 
o„zgarishini aniqlashtirishni taqozo etadi.