O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Impulsning saqlanish qonuni
Mazmuni: yopiq sistema; yopiq sistemada impulsning saqla­nish qonuni; impulsning saqlanish qonuni fazoning bir jinsliligining natijasi ekanligi; reaktiv harakat.
Yopiq sistema. Impulsning saqlanish qonuni yopiq sistemada. Yopiq sistema tushunchasi ham fizikada keng qo'llaniladigan modellardan biridir.
Dastlab, bir butun deb qarash mumkin bo'lgan moddiy nuqtalar impulsini ko'ramiz va uni mexanik sistema deb ataymiz. Mexanik kiruvchi moddiy nuqtalar orasidagi ta'sir kuchlari deyiladi. Mexanik sistemaga kiruvchi moddiy nuqtalarga tashqi tomonidan ko'rsatiladigan ta'sir kuchlariga esa tashqi kuchlar deyiladi. Tashqi kuchlar ta'sir etmaydigan mexanik sistemaga yopiq sistema deyiladi.
Yopiq sistema uchun impulsning saqlanish qonuni. Buning uchun yopiq sistemaga kiruvchi har bir moddiy nuqtaning impulsini yozib qoyaylik. Moddiy nuqtaning impulsi
P = mv
ko'rinishdagi vektor kattalik bilan aniqlanishi bizga ma'lum. Yopiq sistemaning to'la impulsi P sistemaga kiruvchi har bir moddiy nuqta impulslarining m₁v₁, m₂v₂,..., m_nv_n geometric yig'indisidan iborat bo'ladi, ya'ni
n
P = m_xv_x + m₂v₂ + ••• + m_nv_n = ∑ m_iv_i
i=1
Yopiq sistema uchun
n
P =∑ m_iv_I
i=1

Bu ifoda impulsning saqlanish qonunini ifodalaydi. Yopiq sistemaning impulsi saqlanadi, ya 'ni vaqt о 'tishi bilan о 'zgarmaydi.

Impulsning saqlanish qonuni tabiatning asosiy qonunlaridan biri bo'lib, u nafaqat klassik mexanikada, balki fizikaning barcha bolimlarida ham to'la bajariladi. Hozirgacha tabiatda impulsning saqlanish qonuni bajarilmagan jarayon kuzatilmagan.