«O’zbеkistоn tеmir yo’llаri» aj
NAZORAT ISHI UCHUN MASALALAR
Yüklə 1,49 Mb.
|
|
NAZORAT ISHI UCHUN MASALALAR
Radiusi R=0,1 m bo’lgan g’ildirak shunday aylanadiki, g’ildirak radiusining burilish burchagi bilan vaqt orasidagi bog’lanish tenglama orqali berilgan, bunda B=2 rad/s va C=1rad/s3. Harakat boshlangandan 2 s o’tgach, g’ildirak gardishidagi nuqtalar uchun quyidagi kattaliklar: 1) burchak tezlik, 2) chiziqli tezlik, 3) burchak tezlanishi, 4) tangensial tezlanish, 5) normal tezlanish topilsin. G’ildirak shunday aylanadiki, g’ildirak radiusining burilish burchagi bilan vaqt orasidagi bog’lanish tenglama orqali beriladi, bunda B=1rad/s, C=1rad/s2, va D=1rad/s3. harakatning ikkinchi sekundining oxirida g’ildirak gardishidagi nuqtalarning normal tezlanishi an=3,46·102 m/s2 ga teng bo’lsa, g’ildirakning radiusi topilsin. Nuqtaning egri chiziq bo’ylab harakati x=A1t3 va y=A2t tenglamalar bilan berilgan, bunda A1=1m/s3, A2=2m/s. Vaqtning t=0,8s momenti uchun nuqta trayektoriyasining tenglamasi, tezligi va to’la tezlanishi a topilsin Tosh boshlang’ich tezlik bilan yuqoriga tik otilgan. τ=1 s dan keyin shunday boshlang’ich tezlik bilan boshqa tosh ham yuqoriga tik otilgan. Toshlar qanday h balandlikda to’qnashishadi? Jismning bosib o’tgan yo’li s ning t vaqtga bog’liqligi s=A+Bt+Ct2+Dt3 tenglama orqali berilgan, bunda C=0,14m/s2 ва D=0,01m/s3. 1) Harakat boshlangandan qancha vaqt o’tgandan keyin jismning tezlanishi 1m/s2 ga teng bo’ladi? 2) Shu vaqt oralig’ida jismning o’rtacha tezlanishi nimaga teng bo’ladi? Gorizontal otilgan koptok 5 m uzoqlikdagi devorga urilgan. Koptokning urilish balandligi koptok otilgan balandlikdan 1 m pastda. 1) Koptok qanday v0 tezlik bilan otilgan? 2) Koptok devorga qanday burchak ostida uriladi? Xavoning qarshiligi xisobga olinmasin. Jismning bosib o‘tgan yo‘li s ning t vaqtga bog‘liqligi tenglama orqali berilgan, bunda 1) Tezlik v ning va tezlanish a ning vaqt t ga bog‘liqligi, 2) xarakat boshlanishidan 2 sek o‘tgandan keyin jismning bosib o‘tgan yo‘li, tezligi va tezlanishi topilsin. sek intervalda 0,5sek. Dan oralatib yo‘l, tezlik va tezlanishning grafigi chizilsin. Bir-biridan l=0,5 m oraliqda ikki disk maxkamlangan o‘q v=1600ayl/min chastotaga mos burchak tezlik bilan aylanma xarakat qilmoqda. Disk maxkamlangan o‘q bo‘ylab uchib boruvchi o‘q ikki diskni teshib o‘tadi va ikkinchi diskdagi teshik birinchisidagiga nisbatan burchakka siljiydi. O‘qning tezligi aniqlansin. Moddiy nuqtaning harakati tenglama bilan berilgan. Bunda A=4m/s, B= –0,05 m/s2. nuqtaning tezligi nolga teng bo’lgan payt aniqlansin. Shu payt uchun koordinata va tezlanish topilsin. Shu harakat uchun koordinata, yo’l, tezlik va tezlanishlarning vaqtga bog’liqlik grafiklari tuzilsin. Ikki nuqta bir joydan bir xil yo’nalishda tekis tezlanuvchan harakat qila boshladi, bunda ikkinchi nuqta o’z harakatini birinchisidan 2 s keyin boshladi. Birinchi nuqta boshlang’ich tezlik va a1=2 m/s2 tezlanish bilan, ikkinchisi esa boshlang’ich tezlik va a2=1 m/s2 tezlanish bilan harakat boshlagan bo’lsa, qancha vaqtdan keyin va boshlang’ich joydan qancha masofada ikkinchi nuqta birinchisiga yetib oladi? Ikki moddiy nuqtaning harakatlari quyidagi tenglamalar orqali ifodalanadi: bunda A1=20 m, A2=2m, B2=B1=2 m/s, C1= –4 m/s2, C2=0,5m/s2. Vaqt t ning qaysi momentida bu nuqtalarning tezliklari bir xil bo’ladi? Shu moment uchun nuqtalarning tezliklari va , hamda tezlanishlari a1 va a2 aniqlansin. Nuqta R=10m radiusli aylana yoyi bo’ylab harakatlanmoqda. Vaqtning biror momentida nuqtaning normal tezlanishi an=4,9m/s; shu momentda to’la va normal tezlanish vektorlari φ=60o burchak tashkil qiladi. Nuqtaning tezligi va tangensial tezlanishi aτ topilsin. Ventilyator 900 ayl/min chastotaga mos tezlik bilan aylanadi. Ventilyator o’chirilgandan keyin u tekis sekinlanuvchan harakat qilib, to to’xtaguncha 75 marta aylangan. Ventilyator o’chirilgandan to to’xtaguncha qancha vaqt o’tgan? Val 180 ayl/min chastotaga mos o’zgarmas tezlik bilan aylanadi. Val tormozlangan vaqtdan boshlab son jihatdan 3rad/s2 ga teng burchak tezlanish bilan tekis sekinlanuvchan aylanma harakat qiladi. 1) Val qancha vaqt o’tgach to’xtaydi? 2) To to’xtaguncha u necha marta aylanadi? Radiusi R=10 sm g‘ildirak o‘zgarmas burchak tezlanish bilan aylanadi. Xarakat boshlanishidan keyingi birinchi sekundning oxirida g‘ildirak gardishidagi nuqtalarning: 1)burchak tezligi, 2) chiziqli tezligi, 3) tangensial tezlanishi, 4) normal tezlanishi, 5) tola tezlanishi va 6) tola tezlanish bilan g‘ildirak radiusi orasidagi burchak topilsin. Ikki moddiy nuqta quyidagi tenglamalarga binoan harakatlanmoqda: bunda A1=4 m/s, A2=2m/s, B1=8 m/s2, B2= –4m/s2, C1= - 16 m/s3, C2=1m/s3. Vaqt t ning qaysi momentida bu nuqtalarning tezlanishlari bir xil bo’ladi? Shu moment uchun nuqtalarning tezliklari va aniqlansin. Yuqoriga tik otilgan jism h=8,6m balandlikda Δt=3s oraliq bilan ikki marta bo’ldi. Havoning qarshiligini hisobga olmay, otilgan toshning boshlang’ich tezligini hisoblang. Tosh minoradan boshlang’ich tezlik bilan ufq yo’nalishida otildi. Harakat boshlanganining ikkinchi sekundi oxirida toshning tezligi , tangensial aτ va normal an tezlanishlar topilsin. Kesim yuzi S=6 sm2 bo’lgan suv oqimi devorga normalga nisbatan α=60o burchakda uriladi va tezligini o’zgartirmasdan devordan elastik qaytadi. Agar suv oqimining tezligi bo’lsa, devorga ta’sir qiluvchi kuch topilsin. Tramvay joyidan qo’zg’algandan keyin a=0,5m/s2 o’zgarmas tezlanish bilan harakatlanadi. Harakat boshlangandan t=12 s o’tgach tramvayning motori o’chiriladi va tramvay to’xtash joyigacha tekis sekinlanuvchan harakatlanadi. Butun yo’l bo’yicha ishqalanish koeffitsiyenti k=0,01 ga teng. 1) Tramvayning eng katta tezligi, 2) tramvay to’xtaguncha o’tgan vaqt, 3) tekis sekinlanuvchan harakatda tramvayning manfiy tezlanishi, 4) tramvay to’xtaguncha bosib o’tgan yo’li topilsin. Massasi m=2 kg bo’lgan moddiy nuqta F kuch ta’sirida tenglama bo’yicha harakat qiladi. Bu yerda C=1m/s2, D= -0,2m/s3. Vaqtning t1=2s va t2=5s momentlari uchun bu kuchning qiymati topilsin. Vaqtning qaysi momentida kuch nolga teng bo’ladi? Massasi m=300 g bo’lgan sharcha devorga urildi va sakrab orqaga qaytdi. Agar urilishdan oldingi onda sharcha devor sirtiga α=30o burchak ostida yo’nalgan va tezlikka ega bo’lgan bo’lsa, devor olgan impuls P aniqlansin. Urilish absolyut elastik deb hisoblansin. Avtomobilning og’irligi 9,8·103N. Avtomobil harakatlanayotganda unga o’z og’irligining 0,1qismiga teng bo’lgan ishqalanish kuchi ta’sir qiladi. 1) Avtomobil tekis harakatlanganda motorining tortish kuchi qancha bo’lishi kerak? 2) Avtomobil 2 m/s2 tezlanish bilan harakat qilgandachi? Yüklə 1,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|