P a r a z I t o L o g I ya

monieziya
(Moniezia) avlodining 
turlari (Moniezia expansa, M. benedeni va bosh.) parazitlik qiladi. Bu parazitlarning 
uzunligi 1-5 m atrofida bo’lib, tanasi skoleks, bo’yin va proglottidalardan iborat. 
Skoleksida 4 ta so’rg’ichlari joylashgan, lekin ilmoqchalari bo’lmaydi. Proglottidalari 
qisqa va kengdir. Har bir proglottidada 2 juftdan jinsiy organlar sistemasi mavjud. 
Ular bo’g’imlarining yon tomonidan tashqariga ochiladi. Etilgan proglottidalar 
tuxumlar bilan to’lib turadi. Monieziyalar ham biogel’mint bo’lib, rivojlanish 
jarayonida 2 ta xo’jayin ishtirok etadi. Bunda yuqorida aytganimizdek, har xil kavsh 
qaytaruvchi 
sutemizuvchilar, 
ya’ni 
qo’y, echki, qoramol, tuyalar bu 
chuvalchanglarning asosiy xo’jayinlari, sovutli, qalqonli mayda tuproq kanalari 
(Oribatidae) esa oraliq xo’jayinlari hisoblanadi.
Monieziyaning etilgan bo’g’imlari asosiy xo’jayin axlati bilan tashqi muhitga 
chiqadi, sovutli tuproq kanalari onkosferali tuxumlarni yutib yuboradi va kanalar 
tanasida chuvalchangning embrioni rivojlanib, sistiserkoid degan lichinkaga aylanadi. 
Kana tanasidagi sistiserkoid 2 yilgacha asosiy xo’jayinini monieziya bilan zararlash 
qobiliyatiga ega. 
Chorva mollari sistiserkoid bilan zararlangan sovutli kanalarni o’t va suv bilan 
yutib yuboradi. Oradan 40-50 kun o’tgach, asosiy xo’jayini ichaklaridagi 
monieziyalar jinsiy voyaga etadi. Bir kecha-kunduzda monieziyalar 8 sm uzunlikda 
o’sishi mumkin. Monieziyalar moniezioz kasalligini keltirib chiqaradi. Ular ayniqsa 
yosh mollarni, ya’ni 1,5-8 oylik qo’zilar, uloqlar va buzoqlarni ko’p zararlaydi. 
Masalan, bir yoshli qo’ylar bu kasallik bilan 59 foizgacha, birdan ikki yoshgachasi 31 
foizgacha va katta yoshdagilari 15 foizgacha kasallangan. O’zbekistonda moniezioz 
qo’y, echki va qoramollarda hamma mintaqalarda tarqalgan. Bu kasallikka qarshi 
kurash degel’mintizasiya va profilaktika tadbirlaridan iborat.