Microsoft Word menejment va marketing asoslari

2.3. Mumtoz menejment namoyondasi A. Fayol olg'a surgan tamoyillar 
"Ilmiy menejment" namoyandalari o'z ilmiy ishlarini asosan korxona, tashkilot, 
boshqaruvini takomillashtirishga bag'ishlashgan. Ular boshqaruvning quyi 
darajasidagi masalalar bilan, ya'ni faqat ishlab chiqarish darajasidagi boshqaruv bilan 
shug'ullanishgan. Ma'muriy maktabning vujudga kelishi munosabati bilan 
mutaxassislar endi umumtashkilot darajasidagi boshqaruv muammolari bilan 
shug'ullana boshladilar. 
Teylor va Gilbertlar oddiy ishchidan muvaffaqiyatga erishib, shuhrat qozonib 
martabaga minganlar. Aynan shu tajriba ularning boshqaruv to'g'risidagi 
tushunchalariga keskin ta'sir etgan. Ulardan farqli o'laroq, mumtoz ma'muriy 
maktabining asoschilari: 
Yirik biznens sohasida mashhur, boshqaruvning yuqori bo'g'inida esa yuksak 
tajribali amaliyotchi rahbarlar bo'lishgan. 
Ularni tashvishlantirgan bosh masala - bu umumtashkilot miqyosida 
samaradorlikka erishish bo'lgan. Shunday maqsad qo'yilgan bo'lsa-da, ular 
boshqaruvning sotsial jihatlariga unchalik e'tibor berishmagan, ustiga-ustak ularning 
ishlari shaxsiy tuzatuvlar doirasidan chiqmagan. Shu sababli ularning yondoshuvlari 
ilmiy metodologik asosga ega bo'lmagan. 
"Mumtoz"chilar tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan 
yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarini yaratish orqali 

---

22
muvaffaqiyatga erishish edi. Ular boshqarishning quyidagi ikki jihatiga e'tiborni 
qaratishgan: 
 tashkilotning oqilona boshqaruv tizimini ishlab chiqish. Ular tashkilotni 
bo'linmalar yoki ishchi guruhlarga bo'lishni, moliya, ishlab chiqarish va marketing 
boshqarishni takomillashtirishning muhim tomonlari deb hisoblashgan; 
 tashkilotning oqilona tarkibi va ishlovchilarning oqilona boshqarilishiga 
erishish. Shu maqsadda boshqarishda yakkaboshlik bo'lishini va ishchi faqat bitta 
boshliqdan topshiriq olishi va unga bo'ysunishi lozim degan g'oyani ilgari surishgan. 
A. Fayol boshqaruv fanining rivojlanishiga salmoqli hissa qo'shgan frantsuz 
olimlardandir. U Frantsiyadagi ko'mir qazib oluvchi yirik kompaniyani boshqargan. 
A. Fayol o'zining boy amaliy tajribasini "Umumiy va sanoat boshqaruvi" (1916 nomli 
kitobida umumlashtirgan. Uning ilgari surgan quyidagi boshqaruv g'oyalari hozirgi 
kunda ham o'z ahamiyatini yo'qotmagan (4-jadval).