O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Nazorat savol va topshiriqlar: 
1. Ta’lim menejmenti funksiyalarining asosiy vazifalarini aytib bering? 
2. Ta’limni boshqarish tamoyillari deganda nimani tushunasiz? 
3. Menejment qanday vazifani bajaradi? 
4. Ta’lim boshqaruvining qanday bosqichlarini bilasiz? 
5. Boshqaruvning qanday tizimli uslublari bilasiz? 
6. Bilimdonlik tushunchasini izohlab bering. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Mirziyoyev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash 
– yurt taraqqiyoti va xalq farovonligi garovi” mavzusidagi O‘zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan 
tantanali marosimdagi ma’ruzasi. – T.: “O‘zbekiston”, 2017. – 48 b. 
2. Sh.M. Mirziyoyev Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy 
javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. –T.: 
“O‘zbekiston”. – 2017.– 102b. 
3. Sh.M.Mirziyoyev Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan 
birga quramiz. – T.: “O‘zbekiston”, 2017. – 488 b. 
4. Sh.M.Mirziyoyev 7 fevral 2017 yil kuni “O‘zbekiston Respublikasini 
yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-4947 
sonli farmonni 
5.Qurbonov Sh., Sayitxalilov E. Ta’lim sifatini boshqarish. –T.: Turon-Iqbol, 
2006. – 592 b. 
6.Djuraev R.X., Turg‘unov S.T. Ta’lim menejmenti. –T.: Voris-nashriyot¸ 
2006. -259 b. 

---

57 
6-MAVZU: MENEJMENTNING IJTIMOIY OMILLARI 
Tayanch so‘zlar: menejment, kasbiy tayyorgarlik, raqobatdosh, kasbiy 
mahorat, zamonaviy mutaxassis, jarayon, natija, miqdor, sifat.
O‘zbekiston Respublikasida kasb-hunar ta’limi, Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturiga muvofiq, raqobatbardosh kadrlarni mamlakatimizda va chet ellarda 
fan, texnika, texnologiya hamda iqtisodiyotning rivojlanishini hisobga olgan 
holda 
mutanosiblik 
tarzida 
kadrlarni 
tayyorlashni 
amalga 
oshiradi. 
Raqobatbardosh mutaxassislarning yangi avlodi istiqbol masalalarni qo‘yish va 
hal qilish qobiliyatiga, yuqori fikrlash madaniyati hamda ilmiy-texnikaviy va 
ijtimoiy-siyosiy axborot bobida mustaqil yo‘nalish olish mahoratiga ega bo‘lishi 
darkor. 
Zamonaviy mutaxassis tabiiy-ilmiy va kasb-hunar bilimigagina emas, balki 
o‘zining ma’naviyati va madaniyatini belgilovchi gumanitar bilimlarga ham ega 
bo‘lishi darkor. Axloqiylikdan mahrum mutaxassis qabul qilinayotgan 
qarorlarning haqiqiy oqibatlari uchun o‘ziga ham, jamiyatga ham javob bera 
olmaydi. Mamlakatimiz ta’lim tizimining maqsadi, vazifalari, jarayoni va 
natijasining tub farqi shunda. 
Yuqorida ta’kidlanganidek, kasb-hunar ta’limidan ko‘zlangan asosiy maqsad 
raqobatbardosh kadrlar tayyorlashni ta’minlash hamda raqobatbardosh ta’lim 
xizmati ko‘rsatishdan iborat. 
Islohotlargacha bo‘lgan davrda, barcha darajadagi kadrlarni tayyorlash sifati 
past bo‘lganligi oqibatida, bu maqsad to‘liq bajarilmasdi. 
Respublikadagi hunar-texnika bilim yurtlari asosan ikkinchi razryadli, malakasi 
past ishchi kadrlarni tayyorlar edi. Ularni ishlab chiqarishda yuqori malakali 
qilib «yetishtirish» uchun ko‘p vaqt va mablag‘ talab etilardi. 
Past sifatli mutaxassislarni tayyorlash, ayrim istisnolar bilan oliy ta’limga ham 
xos edi. Buning sababi ko‘p darajada: 
Mutaxassislarni ommaviy chiqarish, respublika iqtisodiy va ijtimoiy hayotining 
asossiz ehtiyojlari, bu hol soxta lavozimlar nomenklaturasi ortishiga olib keldi. 

---

58 
Bu omil oliy ma’lumotning nufuzi va uning sifat ko‘rsatkichlariga qo‘yiladigan 
talab pasayishini keltirib chiqardi; 
Oliy ma’lumotli mutaxassislar mehnati natijalari ham miqdor, ham sifat 
jihatdan qadrsizlanishi. Yangi texnika va texnologiyani yaratadigan mutaxassis 
o‘zining ijodi natijalarini ro‘yobga chiqaradiganlardan kam maosh olardi. Ayni 
mahalda yuqori malakali mutaxassislarning ko‘pchiligi o‘rta bo‘g‘in 
mutaxassislariga xos kasbiy vazifalarni bajarishardi; 
Mutaxassislar tayyorlash va ulardan foydalanishda raqobatchilik sharoiti 
yo‘qligi, bu hol ularning ta’limi sifatiga qo‘yiladigan talablar jiddiy pasayishiga 
olib keldi. 
Mazkur sabablardan tashqari, tayyorlash jarayonida sifatni yaxshilash ko‘zda 
tutilmagan, bir xil darajadagi qat’iy cheklangan oliy ta’lim tizimi ham 
mutaxassislar tayyorlash sifatining pasayishiga olib keldi. Odatda, qancha qabul 
qilingan bo‘lsa, shuncha mutaxassis chiqarilardi (ozgina saralanish bundan 
mustasno), to‘g‘rirog‘i, shuncha oliy ma’lumot to‘g‘risidagi diplom berilardi. 
Bunda, odatda, raqobatbardosh potensial mutaxassislar barcha bitiruvchilarning 
7—12 %dan oshmasdi. Kasb-hunar ta’limining barcha darajalarida shunday 
kadrlar tayyorlashning natijasi ko‘pchilik bitiruvchilarning sifati pastligi hamda 
raqobatga dosh berolmasligidan iborat bo‘ldiki, bu mustaqil. O‘zbekistonning 
bozor munosabatlariga o‘tishida jiddiy iqtisodiy ziyon еtkazdi. 
AQSh, Germaniya, Yaponiya, Fransiya va boshqa rivojlangan mamlakatlar 
tajribasi barcha darajalardagi kadrlar tayyorlash sifati va ularning 
raqobatbardoshligiga: 
 Ta’lim, fan va ishlab chiqarishning jips aloqasi; 
 Ta’lim tashkilotlari tiplarining va fan, texnika, texnologiya hamda 
iqtisodiyotning eng so‘nggi yutuqlari asosida ishlab chiqilgan kasb-
hunar ta’limi dasturlarining xilma-xilligi; 
 kasb-hunar ta’limi tizimini iqtisodiyotning ustuvor hamda daromad 
keltiradigan tarmogʻiga aylantirish; 

---

59 
 ta’lim tashkilotlarini zamonaviy o‘quv-uslubiy adabiyotlar hamda 
moddiy-texnika bazasi bilan ta’minlash; 
 kasb-hunar ta’limi tizimiga yuqori malakali o‘qituvchilar va 
mutaxassislarni jalb etish; 
 ta’lim jarayonini kompyuterlashtirish va axborotlashtirish; 
 kadrlar tayyorlash sifatini nazorat qilish va baholashning obyektiv 
tizimini qo‘llash; 
 aql-idrokning rivojlanishi, o‘lchanishi va baholanishi, qobiliyatlar 
va shaxsiy fazilatlar muammosi, shuningdek, kasbga yo‘naltirish 
muammosi bo‘yicha psixologik-pedagogik tadqiqotlarni bajarish; 
 o‘qituvchilarning moddiy va ijtimoiy jihatdan yuqori darajada 
himoyalanganligi tufayli ta’minlanadi. 
Barcha darajadagi raqobatbardosh kadrlar tayyorlash strategiyasi negizida ularni 
tayyorlash sifatini uch asosiy bosqichda ta’minlashga majmuaviy yondashuv 
yotadi. 
Uzbekistonda maktabgacha ta’lim tizimini modernizasiyalash –yuksak