Шүбһә доғуран суаллар

Sual 21: Həzrət Adəm qadağan olunmuş meyvəni ixtiyari 
şəkildə yedi, yoxsa qeyri-ixtiyari? 
Cavab: Bizim əqidəmizə görə bütün peyğəmbərlər, eləcə də, 
həzrət Adəm (ə) bir işi görüb- görməməkdə azad olmuşlar. Həzrət 
Adəm azad olmasaydı, ya Allah ona əmr etməz, ya da o bu 
əmrdən çıxmazdı. Adəm bu əmri azad şəkildə pozduğu üçün 
cəzalandırılır və tövbə edir. 
16
“İsra”, 95. 
17
“Biharul-ənvar”, c. 10,s.170. 

---

12 
Hər hansı bir işə məcbur edilən insan bu işin məs`uliyyətini 
daşımır. Məcburi işə görə tövbə də zəruri deyil. 
Sual 22: İslam Peyğəmbərinin (s) me`racı (göyə qalxıb qeyb 
aləmini müşahidə etməsi) elmi və əqli baxımdan necə sübut 
olunur? 
Cavab: Me`rac hadisəsinin isbatında ağıl acizdir. Bu 
vaxtadək kimsə belə bir iddiada olmamışdır. Me`rac məsələsi 
nəqli yolla sübuta yetir. Yə`ni Qur`an ayələri və rəvayətlər həzrət 
Peyğəmbərin (s) me`racını qəti şəkildə bəyan edir. 
Amma me`racın ağıla sığıb-sığmadığı təbii bir sualdır. Ruhun 
və cismin xüsusiyyətlərini diqqətlə nəzərdən keçirsək, me`rac 
hadisəsini mümkün hesab edərik. 
Peyğəmbərin (s) me`racı üç hissə olub: Məscidül-həramdan 
(Kə`bə) 
Məscidul-əqsayadək (“İsra” mərhələsi), Beytül-
müqəddəsdən (Məscidul-əqsa) bərzəx aləminədək (“Me`rac” 
mərhələsi) və səmalardan ötməklə qeyb aləminin müşahidəsi. 
(“Ə`rac” mərhələsi) 
Həzrət Peyğəmbər (s) Məkkədən Beytül-müqəddəsə hərəkəti 
əksər alimlərin nəzərincə ruhani və cismani olmuşdur. Nəzərə 
alsaq ki, insan ruh və bədəndən ibarətdir, insanlıq ruha aiddir, 
bədən bir vasitədir, cism ruha tabedir, güclü ruh hər işə qadirdir, 
onda ağıl İsra hərəkətini inkar etməz. İmam Sadiq (ə) buyurur: 
“Niyyət güclü olanda bədən heç bir iş qarşısında aciz olmur.”
18
Həzrət İsanın həvarilərinin suyun üstü ilə yeriməsindən söhbət 
düşərkən İslam Peyğəmbəri (s) buyurdu: “Əgər yəqinlikləri daha 
çox olsaydı, hava ilə də gedə bilərdilər”
19
Ruhun gücü hesabına 
cismin hərəkəti “teyyül-ərz” adlanır. Belə insanlar haqqında 
kifayət qədər mə`lumatlar var. Amma bu hərəkətin dərəcəsi 
bədənin ruha tabeçilik dərəcəsindən asılıdır. İslam peyğəmbərində 
(s) bu tabeçilik ən yüksək dərəcədə idi. Bu günki dünyamızda 
ruhun gücünə havada dayanan təriqətçiləri görənlər Peyğəmbərin 
(s) me`rac səfərinə şübhə etməməlidirlər. 
Me`rac səfərinin ikinci və üçüncü mərhələləri haqqında iki 
baxış var: kimi bu səfərləri ruhani, kimi isə həm ruhani, həm də 
cismani hesab edir. 
18
“Biharul-ənvar”, c. 70,s, 210-212. 
19
Həmin mənbə. 

---

13 
Bir sözlə, insan öz ruhunu maddi bağlılıqlardan, dünya 
həvəslərindən xilas edə bilsə Allaha doğru hərəkət edə bilər.