116
TERI KASALLIKLARINING TASNIFI. TERI
KASALLIKLARINI KLINIK TEKSHIRISH
Teri organizmning tashqi qoplami hisoblanib, bir qator murakkab
fiziologik vazifalarni bajaradi. Teri moddalar almashinuvida faol
ishtirok etadi. Asosan suv, mineral, yog‘, uglevod, vitamin va
energiya almashuvlarida. Teri organizmning
hayotiy jarayonida
ishtirok etib, bir qator zarur vazifalarni bajaradi: immun, himoya,
sekretor, nafas olish-chiqarish, rezorbsion, termoregulyator,
retseptor, almashinuv va boshqa.
Teridagi morfologik toshmalar. Birlamchi va ikkilamchi elementlar.
Teri tanani qoplab turuvchi organ bo‘lib, bir qancha fiziologik
vazifalarni bajaradi. Lekin ba’zi holatlarda terining normal holati
buzilib, terida har xil patologik o‘zgarishlar, ya’ni
kasalliklar
vujudga keladi. Masalan, ichki va tashqi ta’sirlar sababli teri
yallig‘lanishi natijasida qizarish,
shishish, og‘rish, issiqlanish va
vazifasi buzilishi sababli bo‘lgan o‘zgarishlarni ko‘rish mumkin.
Patologik o‘zgarishlar asosida paydo bo‘ladigan teridagi morfologik
toshmalar klinik belgilar sifatida ifodalanadi.
Teri va shilliq pardalarda paydo bo‘lgan toshmalar turli xil bo‘lishi
mumkin va ular birlamchi hamda ikkilamchi toshmalarga ajratiladi.
Birlamchi element deb sog‘lom va o‘zgarmagan terida paydo
bo‘lgan toshmalarga aytiladi. Ikkilamchi elementlar esa teridagi
birlamchi
elementlarning rivojlanib, o‘zgarishi natijasida paydo
bo‘ladigan toshmalardir.
Toshmalarni birlamchi, ikkilamchi
turlarga ajratish muhim
darajada shartlidir. Lekin. bunga qaramasdan, ularning amaliyotdagi
o‘rni juda ham yuqori. Chunki ko‘p holatda har bir kasallikda
terida faqat shu kasallikka xos birlamchi toshma(lar) paydo
bo‘ladi. Shuning uchun ham teridagi birlamchi toshmaga asoslanib
bemorga kasallik tashxisi qo‘yiladi.
Darhaqiqat, teri toshmalari
dermatologiya alifbosi hisoblanadi. Ularni bilish teri kasalliklariga
to‘g‘ri tashxis qo‘yishimizga katta yordam beradi.
117
Qirish (grattaj) – teri kasalliklardagi toshmalarni tekshirish
maqsadida ishlatiladi. Shuningdek:
1. Buyum oynasi yoki o‘tmas skalpel yordamida amalga oshiriladi.
2. Teri qipiqlanishini, uning xarakteri (mayda plastinkali, yirik
plastinkali, kepaksimon), tangachalarni
teri yuzasiga qanchalik
qattiq birikkanligini aniqlash mumkin.
3. Tangachalar va qaloqlarning pastki teri toshma elementlari bilan
qanchalik birikkanligini, qaloqlarning quruqlik va namlik darajasini,
qaloq ustidagi teri xarakteridan aniqlanadi. Ba’zan qirganda og‘riq
seziladi (diskoid qizil yugirikda, Bene-Mesherskiy simptomi).
4. Bu usul psoriazda (psoriatik uchlik), rang-barang temiratki
(Baltser sinamasi), parapsoriazda va ikkilamchi zaxmda (oblatka
simptomi) qo‘llaniladi.
5. Tirnoq bilan qirganda ehtiyot bo‘lish kerak, chunki bunda
zararlanish kuzatilishi mumkin (dermatomikoz, papulez sifilid).
Dostları ilə paylaş: