Cədvəl 1
Becərilmə üsullarından asılı olaraq inkişaf fazaları üzrə qarğıdalının böyümə dinamikası (2012-2014-cü illər üzrə orta)
Sələflər
Hektarda
bitkilərin
sayı
İnkişaf fazaları üzrə bitkilərin boyu, sm-lə
Gübrəsiz
N
160
P
120
+20 ton peyin
N
200
P
140
K
60
7-8
yarpaq
Süpürgə-
ləmə
Qıça
saplarının
əmələ
gəlməsi
Süd-
mum
yetişmə
7-8
yarpaq
Süpürgə-
ləmə
Qıça
saplarının
əmələ
gəlməsi
Süd-
mum
yetişmə
7-8
yarpaq
Süpürgə-
ləmə
Qıça
saplarının
əmələ
gəlməsi
Süd-
mum
yetişmə
Qarğıdalı
41 min
60,6
226,4
231,6
239,2
80,4
250,2
258,0
268,5
79,0
248,6
256,8
266,8
47 min
57,4
224,0
228,8
236,6
78,0
245,0
253,6
265,0
77,6
243,8
251,7
263,0
57 min
55,0
222,1
226,0
233,4
75,8
240,6
248,5
259,0
74,8
238,8
246,5
258,2
Payızlıq
buğda
41 min
52,8
228,6
234,2
242,4
82,2
254,8
262,2
272,0
80,8
252,0
260,2
270,8
47 min
59,6
226,5
231,8
239,0
79,8
249,4
257,5
268,6
78,6
247,6
255,0
267,0
57 min
57,9
224,6
229,0
236,2
77,4
244,2
252,3
262,2
76,0
242,0
250,4
261,0
417
Cədvəl 2
Becərilmə üsullarının qarğıdalı bitkisinin inkişafına təsiri(2012-2014-cü illər üzrə orta)
Sələflər
Hektarda
bitkilərin
sayı
Fazalararası günlərin sayı
Gübrəsiz
N
160
P
120
+20 ton peyin
N
200
P
140
K
60
C
üc
ər
mə
-
gövd
əl
əmə
G
övd
əl
əmə
-s
üp
ür
gə
lə
m
ə
Sü
pü
rgə
lə
mə
-q
ıç
a s
ap
lar
ın
ın
gör
ün
mə
si
Q
ıç
a s
ap
lar
ın
ın
gör
ün
mə
si
-
süd
-mu
m ye
ti
şmə
Süd
-mu
m ye
ti
şmə
-tam ye
ti
şmə
C
üc
ər
mə
-
tam ye
ti
şmə
C
üc
ər
mə
-
gövd
əl
əmə
G
övd
əl
əmə
-s
üp
ür
gə
lə
m
ə
Sü
pü
rgə
lə
mə
-q
ıç
a s
ap
lar
ın
ın
gör
ün
mə
si
Q
ıç
a s
ap
lar
ın
ın
gör
ün
mə
si
-
süd
-mu
m ye
ti
şmə
Süd
-mu
m ye
ti
şmə
-tam ye
ti
şmə
C
üc
ər
mə
-
tam ye
ti
şmə
C
üc
ər
mə
-
gövd
əl
əmə
G
övd
əl
əmə
-s
üp
ür
gə
lə
m
ə
Sü
pü
rgə
lə
mə
-q
ıç
a s
ap
lar
ın
ın
gör
ün
mə
si
Q
ıç
a s
ap
lar
ın
ın
gör
ün
mə
si
-
süd
-mu
m ye
ti
şmə
Süd
-mu
m ye
ti
şmə
-tam ye
ti
şmə
C
üc
ər
mə
-
tam ye
ti
şmə
Qarğıdalı
41 min
25
34
6
13
28
106
24
33
6
11
27
101
24
33
7
11
27
102
47 min
26
35
7
13
28
109
24
34
7
12
27
104
24
34
7
12
28
105
57 min
27
35
7
14
29
112
26
34
6
12
28
106
26
34
6
13
28
107
Payızlıq
buğda
41 min
24
34
6
13
27
104
24
33
6
11
26
100
25
33
6
11
26
101
47 min
25
34
7
13
28
107
24
34
7
12
26
103
25
34
7
12
26
104
57 min
25
35
7
13
29
109
26
34
6
12
27
105
26
34
7
13
26
106
418
Müxtəlif səlflərdən sonra bitki sıxlığı və qidalanma şəraitinin qarğıdalı bitkisinin
böyümə və inkişafına təsirinin öyrənilməsi ilə yanaşı dən məhsuluna təsiri də
öyrənilmişdir (3-cü cədvəl).
Cədvəldən görünür ki, öyrənilən hər üç amil qarğıdalı bitkisinin dən
məhsuldarlığına və dən çıxımına əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmişdir.
Bitki sıxlığı üzrə ən yüksək dən məhsulu hektarda 47 min bitki olduqda təmin
edilmişdir. Bu bitki sıxlığında sələf və qidalanma şəraitindən asılı olaraq təmiz dən
məhsuldarlığı 33,3-88,7 s/ha təşkil etdiyi halda, 57 min bitki sıxlığında 29,4-86,2 s/ha
təşkil etmişdir.
Payızlıq buğda sələfi qarğıdalı sələfinə nisbətən üstünlük təşkil etmişdir. Belə ki,
qarğıdalı bitkisi payızlıq buğda sələfindən sonra bitki sıxlığı və qidalanma şəraitindən
asılı olaraq hektardan 31,8-88,7 s/ha, qarğıdalı sələfindən sonra isə 26,7-83,2 s/ha
arasında dən məhsulu vermişdir.
Qidalanma şəraitinə gəldikdə isə ən yüksək dən məhsulu N
160
P
120
+20 ton peyin
fonunda alınmışdır. Bu fonda sələf və bitki sıxlığından asılı olaraq qarğıdalının dən
məhsuldarlığı 76,9-88,7 s/ha arasında dəyişmişdir ki, bu da digər qidalanma şəraitinə
nisbətən xeyli yüksəkdir.
Beləliklə, Şəki rayonunun suvarma şəraitində qarğıdaıl bitkisindən ən yüksək
dən məhsulu payızlıq buğda sələfindən sonra N
160
P
120
+20 ton peyin fonunda hektarda
47 min bitki olmaqla 70 x 30 sm sxemində aparılmış səpinlərdən alınmışdır.
Cədvəl 3
Becərilmə üsullarının qarğıdalının dən məhsuldarlığına təsiri
(2012-2014-cü illər üzrə orta)
S
əl
əf
lə
r
Səpin sxemi və hektarda
bitkilərin sayı
Dən məhsuldarlığı, s/ha
Gübrəsiz
N
160
P
120
+20 ton peyin
N
200
P
140
K
60
Q
ıç
al
ı d
ən
T
əm
iz
d
ən
D
ən
ç
ıx
ım
ı,
%
-lə
Q
ıç
al
ı d
ən
T
əm
iz
d
ən
D
ən
ç
ıx
ım
ı,
%
-lə
Q
ıç
al
ı d
ən
T
əm
iz
d
ən
D
ən
ç
ıx
ım
ı,
%
-lə
Q
ar
ğı
da
ıl
Hektarda 41 min bitki olmaqla,
70x35sm sxemində səpin
34,1
26,7
78,2
89,0
76,9
86,4
87,4
75,4
86,2
Hektarda 47 min bitki olmaqla,
70x30sm sxemində səpin
42,9
33,3
77,6
97,6
83,2
85,2
95,9
81,5
85,0
Hektarda 57 min bitki olmaqla,
70x25sm sxemində səpin
39,0
29,4
75,4
96,2
79,3
82,4
93,5
76,9
82,2
P
ay
ız
lıq
b
uğ
da
Hektarda 41 min bitki olmaqla,
70x35sm sxemində səpin
39,1
31,8
81,3
94,0
81,3
86,5
92,6
79,9
86,3
Hektarda 47 min bitki olmaqla,
70x30sm sxemində səpin
49,5
39,4
79,6
103,8
88,7
85,4
101,
6
87,4
86,0
Hektarda 57 min bitki olmaqla,
70x25sm sxemində səpin
47,8
36,6
76,5
102,6
86,2
84,0
101,
2
83,8
82,8
419
ƏDƏBİYYAT
1.
Энергосберегающая технология заготовки, хранения и использования
влажного зерна кукурузы. Практическое руководство. Москва,
Агропромиздат, 1988,с. 46
2.
Məmmədova P.M; Rzayev M.Y.- Abşeronun suvarma şəraitində becərilmə
üsullarından asılı olaraq qarğıdalının böyüməsi, inkişafı və silosluq kütlə
məhsuldarlığı. //Az. ETƏİ-nin elmi əsərləri məcmuəsi, XXV, 2014, s.341-345
3.
Məmmədova P.M; Rzayev M.Y.- Abşeronun suvarma şəraitində becərilmə
üsullarının qarğıdalının silosluq kütlə məhsuldarlığına və məhsulun
keyfiyyətinə təsiri. //Az. ETƏİ-nin elmi əsərləri məcmuəsi, XXIV, 2013, s.
240-244
4.
Məmmədova P.M; Rzayev M.Y.- Abşeronun suvarma şəraitində bitki sıxlığı
və qidalanma şəraitinin qarğıdalının struktur elementləri və dən
məhsuldarlığına təsiri.// “Azərbaycan Aqrar Elmi” jurnalı, №4, 2012, s.49-50
5.
Садыков И.М. – Густота стояния растений кукурузы в Азебайджане, //ж.
«Кукуруза», 1968, №10, с.18-20
6.
Məmmədov V.Ə. – Qarğıdalının dən məhsuluna və kimyəvi tərkibinə səpin
müddətlərinin təsiri. //“Azərbaycan Aqrar Elmi” jurnalı, 2010, №1-2, s.150-
152.
7.
Медведева В.Т.-Влияние сорта и густоты посева на урожай и качество
кукурузы. ж. «Кукуруза», 1960, №3
8.
Афонин Н.М. – Сроки посева, густота растений и продуктивность
кукурузы. ж.// «Кукуруза и сорго», 1996, №2, с.7-8
9.
Тулакова Е.И. – Влияние удобрений на урожай и качество зеленой
массы при орошении.//ж. «Кукуруза», №7, 1971
Dostları ilə paylaş: |