Angren universiteti “ijtimoiy-gumanitar fanlar” kafedrasi “iqtisodiyot nazariyasi ” fanidan



Yüklə 0,88 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/20
tarix04.08.2023
ölçüsü0,88 Mb.
#138612
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20
Monopoliyalar, ularning amal qilish va tartibga solish xususiyatlari0022

Konsorsium
- tadbirkorlarning yirik moliyaviy operatsiyalarini birgalikda amalga 


13 
oshirish maqsadida birlashuvi (masalan, yirik miqyosli loyihalarga juda katta 
miqdorda va uzoq muddatli kredit berish yoki investitsiyalar qo‘yish). 
Konsern
- rasmiy jihatdan mustaqil bo‘lgan, ko‘p tarmoqli korxonalar (sanoat, 
savdo, transport va bank kabi turli soha korxonalari)ning majmuini o‘z ichiga 
oluvchi birlashma. Odatda bunday birlashma ma’lum ishlab chiqarish faoliyatini 
bosqichma-bosqich ravishda amalga oshirish uchun zamir bo‘lgan turli soha 
korxona va tashkilotlaridan tuziladi. Bunda bosh tashkilot qolgan ishtirokchilar 
faoliyati ustidan moliyaviy nazorat olib boradi. Hozirda sun’iy monopoliyalarning 
sanab o‘tilgan shakllari orasida konsernlar keng tarqalgan. 
Monopoliyaning iqtisodiy taraqqiyotga ta’sir qiluvchi ijobiy va salbiy tomoni 
mavjud. Uning 
ijobiy tomoni 
asosan quyidagi ikkita jihat orqali namoyon bo‘ladi. 
Birinchidan, yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, u ma’lum tarmoqlarda nisbatan 
samarali amal qiladi va xarajatlarning tejalishiga olib keladi. Ikkinchidan, 
monopolist bo‘lmagan, mayda, raqobatlashuvchi soha korxonalariga nisbatan 
monopolistik korxonalarda ishlab chiqarishga ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlarini 
joriy etish uchun ko‘proq rag‘bat va imkoniyat mavjud bo‘ladi. Chunki, uncha 
yirik bo‘lmagan raqobatlashuvchi korxonalarning odatda moliyaviy jihatdan 
imkoniyatlari cheklangan bo‘lib, ular ishlab chiqarishga yangiliklarni tatbiq etish 
orqali kelgusidagi daromadlarni oshirishdan ko‘ra, ko‘proq joriy daromadga e’tibor 
qaratadilar. Bundan tashqari, yangi g‘oyalar raqiblar tomonidan juda tez 
o‘zlashtirib olinadi va, buning oqibatida, bu g‘oyalarni amalga oshirish 
xarajatlarini bir tomon qilgani holda, uning samarasidan barcha foydalanadi. 
Yirik monopolistik firmalarda moliyaviy imkoniyatlar keng bo‘lib, innovatsiyadan 
olingan foyda ularning mualliflariga tegishi aniq kafolatlanadi. 
Monopoliyaning 

Yüklə 0,88 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin