O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

Dunyo okeaning ifloslanishi, jonli tabiatning yo’qotilishi yanada xavfli tus olmoqda.
Har yili okenlarga 12-15 
mln. tonnaga yaqin neft va neft mahsulotlari to’kilmoqda, shaharlarning kengayishi, sanoat korxonalarini qurish uchun 
ming-minglab gektar er maydonlari ajratib berilmoqda, o’rmonlar kesilib yashil erlar kamaymoqda. Bu tendentsiya, 
ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda xavfli tus olmoqda. Dunyoda har yili 0,8% tropik o’rmonlar yo’qolib 
bormoqda, 200 ming km
2
territoriyadagi tropik o’rmonlar kesilib qayta tiklanmay qolmoqda. Hozirgi paytda yiliga 8,3 
mln. gektar, yoki minutiga 16 gektar o’rmon yo’qotilmoqda. Tabiiy muvozanatning dunyo miqiyosida tez 
o’zgarishining oqibati hozirning o’zidayoq insonning yashashi va faoliyati uchun o’ta zarur bo’lgan mo’’tadil 
muhitning buzilishiga olib kelmoqda. 
Davrimizning yana salbiy belgilaridan biri shundaki, inson faoliyati ko’lamining miqyosi tobora biosferani to’la 
egallab, endilikda kosmosga ham ta’sir eta boshladi. 

---

Oziq-ovqat muammosi va biosfera. 
Nihoyatda tez o’sib borayotgan dunyo aholisini oziq-ovqat bilan ta’minlash 
muammosi keyingi paytlarda jahonning bir qancha mintaqalarida ancha keskinlashdi. Mavjud ma’lumotlarga asosan, 
dunyo xalqlarining 2/3 qismi doim oziq-ovqat taqchilligi hukm surayotgan mamlakat xalqlari hissasiga to’g’ri 
kelmoqda. Bu mintaqalarda ekiladigan er maydonlari aholi jon boshiga nisbatan kamayib, 0,2 ga. ni tashkil etmoqda. 
Holbuki, 1950 yilda bu ko’rsatkich 0,5ga. ni tashkil etgan edi. 
Oziq-ovqat zaxiralarining o’sishini, bir tomondan, ishlanadigan er maydonlarini kengaytirish hisobiga, ikkinchi 
tomondan ekilayotgan maydonlarning hosildorligini oshirish hisobiga ta’minlash mumkin. Keyingi paytlarda 
hosildorlikni ko’paytirish ustida juda ko’p ishlar qilinib, 80 — yillarning oxirlariga kelib dunyo miqyosida etishtirilgan 
mahsulot o’sishining 90% hosildorlikni ko’tarish hisobiga to’g’ri keldi. Ammo, bizga ma’lumki, bunday 
muvaffaqiyatlarga tabiatga haddan ziyod qilingan qattiq zug’um qilish natijasida erishiladi. Juda ko’p erlar bunday 
taziyqqa dosh bera olmasdan ishdan chiqa boshladi. Bu erlarni tabiiy holatiga qaytarish uchun imkoniyat qolmadi. 
Bunday tahlikali holatning sabablarini aholining tabiiy o’sishi nihoyatda tez suratlar bilan ko’paygani, ularning ish va 
oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishga bo’lgan intilishi bilan tabiiy muhitning ekologik muvozanatini 
saqlash uchun etarli mablag’ni topa olmayotganligidan izlash kerak.