Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

KitabYurdu.az 
154

---

10 
əmək haqqına əlavələr, mükafatlar, məzuniyyət haqqı, sahibkarlıq fəaliyyətindən 
əldə edilən mənfəət və s. aiddir. 
Məcburi dövlət sığortasında sığorta haqqı əmək ödənişinə ( gəlirə) nisbətən 
faizlə müəyyən edilir və sığortaedilənin( olunanın) vəsaitləri hesabına ödənilir. 
“ Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respubliasının Qanunun ( 18 fevral 
1997- ci il № 250- İQ) 14- cü maddəsinə əsasən seçkili orqanlar və bütün 
işəgötürənlər üçün hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 22 % - i miqdarında 
məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilir. Hər ay üçün hesablanmış sosial 
sığorta haqqı sonrakı ayın 15- dən gec olmayaraq tam məbləğdə nağd və nağdsız
hesablaşma qaydasında sığortacıya ödənilir. Mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatı 
torpaqlarından istifadə edən şəxslər torpağın hər hektarına görə sosial sığorta 
haqları ödəyirlər və dərəclər hər hektara görə torpağın münbitlik səviyyəsindən 
asılı olaraq, ölkə üzrə müəyyən olunmuş minimum aylıq əmək haqqının 1- 6% - ni 
təşkil edir. 
Ev təsərrüfatında muzdlu işçilərin( ev qulluqçuları, dayə, katibə, sürücü və s.) 
əməyindən istifadə edənlər hesablanmış əmək haqqının 20% - i miqdarında sosial 
sığorta haqqı ödəməlidirlər. Vəkillər kollegiyasının üvzləri, xüsusi notariuslar, 
sərbəst auditorlar və mühasiblər üçün gəlirlərin 20 % - i miqdarında sosial sığorta 
haqqı ödənilir. Müəlliflik qonararı ödəyən hüquqi və fiziki şəxslər üçün 
hesablanmış qonararın məbləğinin 15%- i miqdarında məcburi dövlət sosial sığorta 
haqqı ödənilir. 
Mülki hüquqi xarakterli müqavilələrlə işləyənlər( sahibkarlıq fəaliyyəti ilə 
məşğul olan şəxslər istisna olmaqla) ödəmə mənbəyindən tutulmaqla , ölkə üzrə 
müəyyən edilmiş minimum aylıq əmək haqqının 80%- i miqdarında məcburi 
dövlət sosial sığorta ödənişinə cəlb edilirlər. 
Ticarət, nəqliyyat və tikinti sahələrində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan 
şəxslər ölkə üzrə müəyyən olunmuş minimum aylıq əmək haqqının 70%- i ,digər 
sahələrdə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər üçün isə 40% səviyyəsində 
sosial sığorta ödənişləri nəzərdə tutulur. Bakı şəhəri sahibkarları minimum aylıq 
əmək haqqının 100%- i , Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində 90%- i , Respublika