Biolog 10 indd
Yüklə 3,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 23-§. O‘ZGARUVCHANLIKNING UMUMIY QONUNIYATLARI
|
2-masala.
Odam terisining rangi ikki juft noallel gen bilan belgilanadi. BBCC genotipli odamlarning terisi qora, bbcc genotipli odamniki oq rangda bo‘ladi. Genotipda 3 ta dominant gen bo‘lsa teri qoramtir, 2 ta bo‘lsa oraliq, 1 ta bo‘lsa oqish bo‘ladi. Oraliq terili erkak terisi oqish bo‘lgan ayolga uylangan. Ular farzandlarining 6/8 qismida teri rangi oraliq, oqish; 2/8 qismida qoramtir va oq bo‘lgan. Erkak va ayolning genotipini toping. 3-masala. TovuqIar oyog‘ida pat bo‘lishi ikki juft noallel gen tomonidan belgilanib, nokumulativ polimer tipda irsiylanadi. Agar genotipda dominant gen bo‘lsa, tovuq oyog‘ida pat hosil bo‘ladi, agar genlar retsessiv bo‘lsa, pat hosil bo‘lmaydi, oyog‘ida pati yo‘q tovuq dominant gomozigotali patli xo‘roz bilan chatishtirilganda F 1 da 120 ta, F 2 da 1120 ta jo‘ja olindi, F 2 avlodning nechtasi digomozigotali bo‘ladi? 4-masala. Otlar yungining kulrang belgisi ikki xil allel bo‘lmagan dominant gen ishtirokida rivojlanadi. Ularda B qora, b malla rangni ifodalaydi. Boshqa xromosomada joylashgan I gen; B va b genlar funksiyasini susaytiradi va otlar rangi kulrang bo‘lib qoladi. Gomozigota kulrang biya bilan malla yungli ayg‘ir chatishtirilgan. F 1 da kulrang otlar olingan. Ular o‘zaro chatishtirilganda F 2 12 ta kulrang 3 ta qora va bitta malla yungli otlar olingan. Chatishtirishda ishtirok etgan biya va ayg‘irning, F 1 va F 2 duragay otlarning genotipini aniqlang. 103 23-§. O‘ZGARUVCHANLIKNING UMUMIY QONUNIYATLARI O‘zgaruvchanlik tufayli organizmda yangi belgi va xususiyatlar paydo bo‘ladi. O‘zgaruvchanlik irsiy va irsiy bo‘lmagan o‘zgaruvchanlikka ajratiladi. Irsiy bo‘lmagan o‘zgaruvchanlik fenotipik o‘zgaruvchanlik deb ham ataladi. Fenotipik o‘zgaruvchanlikning ikki turi mavjud: modifi katsion va ontogenetik o‘zgaruvchanlik. Ontogenetik o‘zgaruvchanlik – bu ontogenez jarayonida genlarning diff erensial faolligi natijasida yuzaga chiqadigan, muhit ta’siriga bog‘liq bo‘lmagan o‘zgaruvchanlikdir. Modifi katsion o‘zgaruvchanlik esa tashqi muhit omillari ta’sirida fenotipda namoyon bo‘ladigan o‘zgaruvchanlikdir. Irsiy o‘zgaruvchanlik genotipning o‘zgarishi natijasida sodir bo‘lganligi uchun genotipik o‘zgaruvchanlik ham deyiladi. Genotipik o‘zgaruvchanlik turlariga kombinativ o‘zgaruvchanlik, mutatsion o‘zgaruvchanlik kiradi. Kombinativ o‘zgaruvchanlik meyoz jarayonida gomologik xromosomalarning o‘zaro chalkashuvi, meyozining anafaza bosqichida ota-ona xromosomalarining qutblarga tasodifi y ravishda tarqalishi va urug‘lanish jarayonida ota-ona gametalarining tasodifi y kombinatsiylashuvi natijasidir. 104 Mutatsion o‘zgaruvchanlik organizm genlari va xromosomalarining sifat va son jihatdan o‘zgarishi natijasi hisoblanadi. Yüklə 3,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|