Tarjimon: Shahnoza Qahhorova

Qadrli ser /madam! 
Sizga Amsterdamdan salom yo'llayman. Men 
Sizga yuborayotgan tarixiy voqea Kichik 
Osiyodagi Konya shahrida sodir bo'lgan. Lekin 
shaxsan men uning hozir uchun ham, barcha 
mamlakatlar, madaniyatlar va asrlar uchun 
ham dolzarb ekaniga ishonaman. 
Umid qilamanki, o’z davrining juda buyuk 
shoiri va islom ruhiyatining yo'lboshchisi 
sifatida hurmatga sazovor bo'lgan Rumiyni 

---

butun hayoti turli janjallar va mojarolar bilan 
to'la tabrizlik darvish Shams bilan bog'lagan 
hayratlanarli rishtalar haqidagi bu tarixiy va 
mistik roman, «Shirin shakkoklik»ni o'qib 
chiqishga vaqtingiz topiladi. 
Hamisha muhabbat Sizga yor bo'lsin va Sizni 
hamisha muhabbat qurshab tursin. 
A.Z. Zaxara 
Ella aynan mana shu satrlar adabiyot 
agentligini qiziqtirib qo'yganini angladi. Lekin 
havaskor yozuvchining qo'lyozmasini o'qishga 
Stivning vaqti yo'q edi, shuning uchun uni o’z 
o'rinbosari Mishelga bergan, Mishel esa o'z 
navbatida uni yangi assistent (Ella)ga bergan 
edi. «Shirin shakkoklik» shu zaylda Ellaning 
qo'liga kelib tushgan edi. 
Ella u vaqtda bu kitob uning nafaqat birinchi 
ishi bo'lishini, balki o'zining butun hayotini 
ag'dar-to'ntar qilib yuborishini xayoliga ham 
keltirmagan edi. Zaxaraning qo'lyozmasi uning 
taqdirini o'zgartirib yuborishini tasavvur 

---

etmagan edi. 
Ella birinchi betni ochdi. Muallif haqidagi 
ma'lumotnomani o'qidi: 
«A.Z. Zaxara olam bo'ylab sayohatga 
chiqmagan vaqtlarida Amsterdamda o'z 
kitoblari, mushuklari va toshbaqalari 
qurshovida yashaydi». «Shirin shakkoklik» 
- Zaxaraning birinchi romani va bu oxirgisi 
bo'lishi ham mumkin. Zotan uning yozuvchi 
kasbini egallash niyati yo'q va bu kitob uning 
buyuk faylasuf, mutasavvif va shoir Rumiy va 
uning quyoshi (Bunda «Shams» ismining 
lug'aviy ma'nosi «quyosh» ekaniga ham, 
Shams Tabriziyning Rumiy hayotida o'ynagan 
roliga ham ishora jo bo'lgan) Shams Tabriziyga 
bo'lgan favquloddagi maftunligi va muhabbati 
hosilasidir. 
Ellaning ko'zi quyiroqda turgan, unga 
hayratomuz darajada juda tanish tuyulgan 
quyidagi satrlarga tushdi: «Ba'zilarning fikrlari 
aksi o'laroq, sevgi (ishq) faqat kutilmaganda 
keladigan va tez ketadigan shirin tuyg'ugina 

---

emas». 
O’qigan narsasi shu bugun ertalab nonushta 
vaqtida o'zining katta qiziga aytgan gapiga 
shunchalar zid ediki, Ellaning hayratdan og'zi 
ochilib qoldi. U bir zum qotib qoldi, keyin 
g'alati mistik tuyg'udan seskanib ketdi: 
qandaydir bir kuch yoki o'zi bog'lanib qolgan 
bu muallif, u kim bo'lsa hamki, nazarida uni 
kuzatayotganday edi. Balki kitobni u birinchi 
bo'lib kim o'qishini oldindan bilib yozganday 
edi. Romanni yozganida uni ko'zda tutganday 
edi. Allaqanday tushunarsiz sababga ko'ra 
Ellani bezovtalik va hayajon qamrab oldi. 
«Juda ko'p ko'rsatkichlarga ko'ra, yigirma 
birinchi asr o'n uchinchi asrdan uncha katta 
farq qilmaydi. Har ikkisining ham tarixiga 
dinlararo misli ko'rilmagan nifoqlar, 
madaniyatlararo tushunmovchiliklar, 
himoyalanmaganlik va narigi dunyodan 
qo'rquv hislari birday xosdir. Bunday vaqtlarda 
ishq tuyg'usi odamlarga har qachongidan 
ko'proq kerak». 

---

Birdan salqin va kuchli shamol turib, eshik 
oldiga daraxtlarning to'kilgan yaproqlarini 
sochdi. Quyosh gorizont ortiga o'tgan va 
tevarak-atrof zerikarli va g'amnok bo'lib qoldi. 
«Ishq hayotning mohiyati va maqsadidir. 
Rumiy bizga eslatganiday, u hammani, hatto 
undan o'zini saqlovchilarni ham, «romantik» 
so'ziga salbiy ma'no beruv- chilarni ham zabt 
etadi». 
Ella bu satrlarni o'qir ekan: «Ertami yoki 
kechmi ishq hammani, hatto Nortgemptondagi 
Ella Rubinshteyn nomli o'rta yashar uy 
bekasini ham zabt etadi» deya o'qiganday 
bo'ldi. 
Uning ichki tuyg'usi qo'lyozmani o'qishdan 
to'xtashga, Mishelga qo'ng'iroq qilib, bu roman 
haqida yozmasligi- ni aytishga undar edi. 
Buning o'rniga Ella og'ir xo'rsinib qo'ydi, 
keyingi sahifani ochdi va o'qiy boshladi. 

---