Dərs vəsaiti baki nurlan 2 0 0 6 Elmi redaktoru

436
katun (KT  ş 25,  31,  şm 9; T  31;  MÇ  47;  Y  3,  12;  T1  1,  4,  5) -
xatun, xaqanın arvadı
kaya (IB 59, 75, 78,99; Y 38, 39)  - qaya
Kazan (Y  16)  şəxs adı
kazğan (O  12;  KT ş 9,  16, 22,  26, 27, 30, 31; BK ş 33,  34,  36, c
10,  şm  12,  13; T 54,  55,  59, 61;  KÇ 24,  25;  Y  11,  26,  27,  32) -
qazanmaq, əldə elmək, yaratmaq
kazğanç (IB 45) -  qazanc
Kazlık kol (MÇ 26) -  yer adı
kıbçak (MÇ 4) -  xalq adı
kıd1 (KT c 6)  qıymaq, miidafıə etmək, qoşulmaq
kıd2 (KT c 6, ş X;  BK  ş 4)  aparmaq, irəlilətmək, irəli aparmaq
kil (O  10;  KT c  10. ş 2,  15.  16, 27, 29,  30;  BK c 4,  7,  şm 9;  MÇ
14,16,43;  Y 6, 28)  - etmək, eləmək, qılmaq
kılıç (IB  13; St  I)  qılınc
kılıçla (KT şm 5)  qıluıclamaq
kilin  (O  4;  KT  ş  I,  5;  T  1;  MÇ  12)  -   edilmək,  yaradılmaq, 
tərbiyələnmək
kılınç(MÇ  12)  xasiyyət, əxlaq
kılınçhq (Toy.)  xasiyyətli, axlaqlı
kir (IB 97)  qırmaq
kırğağlığ (BK  şm  11)  qıraqlı, köbəli
kırk(KTş  15, şm  1,2; BK ş 31; Y  16, 54, 55)-q ırx
kırk artukı  yiti  (KT ş  15, şm  11) - qırx yeddi  •
kırkız (KT ş 4,  14,  17,  20, 25,  35,  36, şm  13;  BK ş  26; T 20,  27,
28; MÇ 22,  23; Süci;  Y 24) • • xalq adı
kis (O  1, 3;  T 5, 6)  qısmaq, sıxışdırmaq, tikmək, qoymaq
kısğa (MÇ  23) -  qısa, gödək
kıslat (BK ş 37)  qısa etmək, qısaltmaq
kiş (BK c 2) -  qış
kışla (KT şm 8;  BK ş 31; MÇ  19) -  qışlamaq 
kışlağ (IB 79,  87) -  qışlaq 
kıy (Y 28) -  qıymaq, doğramaq 
Kıyağan uruQıı (St 1; T1  10) -  şəxs adı 
kiyin (T 32; MÇ  14) -  cəza, tənbeh
kız1 (KT ş 24; BK şm 9,  10; T 48; MÇ  15,42,43; Süci; Y 16) -  qız 
kız2 (T 40) -   qızmaq
437

kız kadaş (Y 47) -  rəfiqə, qız dostu
kız oğul (Y 22) -  qız, qadın cinsindən olan övlad
kızğak (Y 3) -  qız
kızıl (T 52; Turfan) -  qırmızı, qızıl
ko (BK c  12; MÇ  14, 30) -  qoymaq, salmaq
kobar (КТ c  10, ş  12; MÇ 5) -  çoxaltmaq, toplamaq
kobı (IB 55) -  boş, qurtarmış, sərbəst
kobrun (T 4; KÇ 27) -  toplamaq, yığışmaq, çoxalmaq
Koçu (St 1) -  Koçu şəhəri
kod (BK ş 37; T 2, 27; MÇ  14,  16,  31; Ш  14, 63) -  qoymaq,  tərk 
etmək, aralanmaq 
kodı1 (IB 77) -  geri
kodı2 (BK ş 37; T 27; IB 77) -  alt, aşağı
kodı3 (T 27; BK ş 37) -  tərəf (qoşma)
kodı tabışğan (IB 66) -  ada dovşanı
koğu (IB 53) -  qu quşu
kokı (BK c  11) -  qoxu, ətir
kokılık (BK c  11)- ətirli, qoxulu
kol'  (Toy.)  - qol,  əl
kol2 (MÇ  15)  - çay
kol3 (IB 71) -  yalvarmaq, rica etmək
kolula (Toy.) -  and içmək, əmin etmək
komursğa (IB 56) -  qarışqa
коп  (KT  c  5,  7,  ş  2;  BK  ş  39,40;  T  17;  IB  95,  99)  -   qonmaq, 
yerləşmək, məskunlaşmaq
kontur(KT ş21,38; IB 5 l)-qondurmaq,yerləşdirmək, məskunlaşdırmaq 
konul (O 9) -  yerləşdirmək, məskunlaşdırmaq 
konuş (1П Orxon) -  yerləşmək, məskunlaşmaq 
konuz (Turfan) -  cücü, böcək
кор1 (KT c 2,  3,  9,10,  ş  2,14,  30,  33,  38, şm  1; BK ş 28, şm  14; 
T  16,  36,42,  46;  Turfan;  IB  21,  22,  45;  Y  22)  -   bütün,  hamı, 
tamam
kop2 (IB 65) -  qopmaq, aralanmaq 
корт (T  16) -  tamam, bütövlükdə, hamısı 
korğ (O 7; T 41, III Orxon; IB 3, 29) -  qorxmaq 
kork (O 6,7; T 41; Ib 3, 29) -  qorxmaq 
Koşu balık (St 1) -  Koşu şəhəri
438
kot ( )  -  qoymaq
kubran (T 4) -  toplaşmaq, birləşmək
kudruk (IB 76) - quyruq
kudursuk (IB 24) -  quyruq (?)
kuduz (T 48; MÇ  15) -  qadın, dul qadın
kul (KT ş  7,  20,  21, 24;  MÇ  13,  33;  St 4; Y  32, 43, 44;  Tl  5) -
qul
Kul apa (St  1)  şəxs adı 
kula (Tl  2) -  kürən
kulad (KT ş  13) -  qul olmaq, qul etmək
kulqaq (BK c  12, şm  11)  -  qulaq
kullığ (KT ş 21;  BK ş  18)  qullu, quu olan, qul sahibi
kulun (IB  36)  -  qulun, day, dayça
kulunla (IB 7) -  qulunlamaq, balalamaq, doğmaq
kum(T7)  qum
К un səQün (T 9) -  şəxs adı
kunçuy (KT ş 20, şm 9;  IB 9; Y  l, 3, 6,  7, 8,  10,  11,13,  16, 22, 
25,27,29,45,46, 57, 58)  xanım; xaqanın, xanın, bəyin arvadı 
kur (BK ş 36,40)  ləyaqət, kişilik 
kurğan (KT şm 8; BK ş 31)  kurqan 
kurdan (T  14)  xalq və yer adı
kurı (kurığaru) (KT c 2,  3, ş 8,  12,  17, 21, 24, şm  12, q; BK şm 
11; T  14,  17; MÇ  II)  geri, geriyə, qərb, qərbə 
kurıkan (KT ş 4,  14)  xalq adı (üç kurtkan)
kurıya(T  14,  17)  •  geriyə, qərbə
kurıyakı (T  17) -• geridəki, qərbdəki
kurt (IB  18; Turfan)  qurd, soxulcan
kurtğa(IB  18)  -qoca, yaşlı
kuruğçak (IB  13) -  qursaq
kuş (IB 6, 20,  53, 65,  66,  67, 78,94) -  quş
kuşça (Y 28)  - quş kimi
kuşla (IB 65;  Y 48) -  quşlamaq, quş ovlamaq, quş vurmaq
Kuşlağak (KT şm 5) -  yer adı
kuşlağu (IB 65) -  ovçu
kuşluğ (IB 86) -  quşlu, quşu olan, quş sahibi
Kuşu tutuk (KT şm  1)  şəxs adı
Kuşuy karabaş (HT  10) -  şəxs adı
439

kut (КТ с 9, ş 29, 31; ВК ş 35; MÇ 42; HT 4; 5,7; Ю  3, 21,  71;
III  Orxon) -  bəxt, səadət, xoşbəxtlik
kutay (KT c 5; BK şm  11) -  ipək, qumaş
kutlığ1 (HT  1, 2, 3; Süci; T19) -  xoşbəxt, bəxtəvər
Kutlığ2 (St  1; T19) -  şəxs adı
Kutlığ Çikşi (Y  19) -  şəxs adı
kutuz (MÇ  15) -  qız-gəlin
Kutuz uruQu (St 1) -  şəxs adı
kuy  (Y  3,  6,  7.  8,  10,  13,  14,  16,  18,  22,  26,  27,  29;  45, 46,  47, 
54; T1 5) -  ev, saray 
kuzğun (IB  19, 83) -  quzğun
К (ke)
keç (KT ç 4,  ş 37,  39;  BK  ş 26,  30,  cş; T  16,  25, 27,  35,  38, 44;
KÇ  16, 25, 27; MÇ 36)  ■
 keçmək, addamaq
keçə (MÇ  13) -  gecə
keçig (KÇ 20) -  keçid
keçigsiz (T 35) -  keçidsiz, bərəsiz
keçür 
(MÇ  36) 
-  keçirmək, 
adlatmaq
Keçin (KÇ  10)  yer atlı
ked (КТ c ş) -  qisas, diışməklik
kcdim (KÇ 4) -  geyim,  yəhər, çul
Kedim uruQu (St  1)  - şəxs adı
kedimlig (KT ş 33; MÇ  33)  geyimli, zirehli, yəhərli
kel  (T  8,  12,  14,  15,  22,  28,  29,  32,  33,  34,  37,  38,  39,  40,  43,
46) -  gəlmək
kem1 (Tur fan) -  kıım
kem2 (BK ş 26; MÇ  19,  25)  -  Yenisey çayı
keri (O  11; KÇ  16)  - geri
kerü (KÇ  16) -  geri, arxa
keş (Y 3,  10, 25, 48) -  kəmər, qurşaq, ox qabı
Keşdim (Y 24) -  yer atlı
keyik (T 8; Y 28, 44)  - dağ keçisi, keyik
Keyrə (MÇ 6, 7,  18) -  yer adı
kənük (IB  35) -  qu quşu
kəg (KT şm 3) -  qisas, düşmənlik; qisasçı, düşmən
440
Kəglinç tarkan (HT 5)  şəxs adı
kəl (O 9,  10;  KT ş 4, 20, 23, 31,  37,  şm 7,  12,  13; BK ş 27, 28, 
31,  32,  34,  39,  41,  c  8,  U;  KÇ  21,  24,  26;  MÇ  14,  15,  16,  17, 
18, 22,  25, 26, 27, 33,40,43; Süci; IB  11,  12,  16, 46,48,  51, 52, 
63, 80, 85, 86, 90,91; Y 30,37)  gəlmək 
kəlin (Y 3) -  gəlin
kəlinün (KT şm 9)  gəlinlər, qız-gəlin, arvad-uşaq
kəlmiş (T 38) -  gələn, görünən, üzə çıxan
kəltəçi (T  13) -  gələsi, gələcək
kəltür (T 54)  gətirmək, müşayiət etmək
kəlür (KT c  11; şm  1,  12; BK c  12, şm  14; T  17,  36,48, 53,  54;
MÇ  15, 27, 49; Y 28, 29)  gətirmək
Kənsik (St  1)  şəxs adı
kəntü (KT şm 4; MÇ  14, 22; Turfan;  IB  102) -  öz
kəQərəs (KT ş 39)  xalq adı
kəQrən (IB 34) -  xəlif səs çıxarmaq
KəQü tarman (К T ş 21)  yer adı
kərəkü (IB 27)  çadır
kərgək (KT ş 4,30, şm 10, KÇ 23) - məhv, ölüm, qurban, yox olma
kərgəksiz1 (KT şm  12)  hədsiz, bitiö tükənməz
kərgəksiz2  (BK  c  II) 
gərəksiz,  lazımsız,  gərək  olmayan,
lazım olmayan
Kərgüıı (MÇ  16)  - yer atlı
kəs (IB  13) -  kəsmək
kəz (  ) -  gəzmək
ki'  (MÇ 21; IB 89) -  geri, qərb
ki2 (Y  15) —
 getmək
kiçə(MÇ13)  gecə
kiçig(KT c 3; BK ş 41)  kiçik
kidiz (MÇ  15, 21) -  arxa, ard
kigür (Ш 50) -  gecə
kidur (KT ş 23; KÇ 20) - yerinə yetirmək, əməl etmək
kil -  bax: kəl
kim (KT ş 9, 22) -  kim
kirjsür  (kiQşür)  (KT  ş  6)  -   savaşdırmaq,  nifaq  salmaq,  ara 
vurmaq
441

kir (О  12; KT ş  38; ВК  ş  38;  KÇ  23; MÇ  11,  19,  32,  34;  Y  25,
29) -  girmək, daxil olmaq
kirü (KT ş 2; III Orxon) -  geri, qərb
kis1 -  bax: kəs
kis2 (ВК c  12, şm  11) -  samur
kisi (KT c 6, 7, ş  1, 39, şm  10; BK  ş 28, 41; T 4,10, 33,  60;  KÇ
5, 8, 22) -  adam, insan, kişi
kisrə  (O  1,  2;  KT  c  5,  ş  4,  5,  28,  34,  39;  BK c  13,  şm  14;  T  6;
KÇ  19; MÇ  10,  12; HT  5; III Orxon) -  sonra
kiş (Y 48) -  samur, qara samur
kişə (Ю  58) -  düyünləmək, bağlamaq
kişi (KT c 7;  BK ş  28;  Turfan;  IB 2,  3,  21,  43,  44,  82,  84,  93;  Y
6,  18,  24,  27) -  adam,  insan, kişi 
kit (Y  15)  -- getmək
kivan (Turfan) -  Satum
kiyik (IB 21, 47, 68,  74,  92, 96, 97) -- geyik, dağ keçisi 
kiz -  bax: kəz 
köbürgə (BK q) -  körpü 
köçür (IB  51) -  köçürmək
Kögmən (KT ş  17, 20,  35;  BK  ş 27; T 23,  28) -  yer adı 
kögmək (Y  11)- ceyran,  maral kimi bir heyvan 
kögür1 (St  1)  kükrəmək, yaymaq 
Kögür2 (MÇ 8) -  yer adı 
Kögşin (Y 48) -  şəxs adı
kök (KT ş  1,  3;  BK  ş 2,  c  12; Turfan; Y  10, 45,53) -  göy, mavi;
kök terjri -  mavi göy
Kök amaş tutuk (Y  )  -  şəxs adı
Kök öt) (T  15) -  yer (çay) adı
kök türk (KT ş 3) -  xalq adı
köl!  (KT ş 34, şm 2; MÇ  18,26,27, 30; IB 34) -  göl
köl2 (IB 38) -  bağlamaq, qoşulmaq
kölüg (T 15) -  mal-qara, yük heyvanı
Kömür tağ (MÇ 8) -  yer adı
köni (BK ş 30) -  həsəd
körjək (IB 87,88)  nov
köl)ül (KT c  12, şm  11; BK şm  14; T  15, 32; III Orxon) -  ürək, 
könül
442
köQlürjçə (T  15, 32)  könlün ;ə 
körçültəki (KT e  12) -  ürəkdi ki, könüldəki 
köp -  bax: kop 
köpük (IB 31) -  köpük
kör'  (KT c  11,  12,  ş  19,  şm  1  ) ;0  7 ;B K ş2 , şm  11,  14; T 7,  26;
KÇ 3; MÇ 23, 27; Siici;  IB 2  , 26; Y 26, 32) -  görmək, baxmaq
kor2 (KT c 2, ş 8,  19, 30;  BK  ş 30; T  1) -  tabe olmaq
körgü (KT ş 23; В К  ş  19)  i  aət, tabe olmaq
körüg (T 8, 9, 29, 33)  casus  xəbərçi, kəşfiyyatçı
körüglig (Ш 27)  pəncərə
körüklüg (IB 27, 99)  gözəl,  görkəmli
kört (Y  10) - gözəl, qəşəng
Körtlə (Y  2) ■
  şəxs adı
körüş (IB  22)  görüşmək
kötür (KT ş 25)  - götürmək,  (aldırmaq
köz (KT şm  10; BK şm  11,2  III Orxon)  göz
közət (KT q)  gözləmək, gö -ətləmək
közlə (IB 99) -  gözləmək
közünü (IB 33; Y 26)  güzgi
közünük (Ш 27)  güzgü
közünc (Y 28)  şan, şöhrət,  ;>rəf
kü (KT c  M,  ş  12,  25,  26;  I  К  ş  36; T 32,  KÇ  12;  Süci)  - səs, 
küy, şan, şöhrət
küç (O  5,  10,  I i;  KT ş  8,  9,  12,  30, q; BK ş  32,  34; T 52;  MÇ 
17; Y 28, 32) - güc, qüvvə; i- -küc - əmək, zəhmət 
Küç bars (Y  14) -  şəxs adı 
Küç kara (Şt  1) -  şəxs adı
küçlik  (O  12;  T  20;  111  Orx.rn;  IB  5,  32,  93;  Y  19)  -  güclü, 
qüvvətli
küçlük (O  12; Ш  5,  32, 93) 
güclü, qüvvətli
Küç Ögə (T I8) -  şəxs adı
Küç Uyı (Y 26)  şəxs adı
küdogü (Y 3)  kürəkən
kük1 (T  16, 21, 30) -  güman I  ildirən ədat
kük2 (KÇ 4) -  ad-san qazanm  ıq, məşhurlaşmaq
Kül bilgə kağan (MÇ 5)  -  şə: s adı
Kül Çikşi (St 1) -  şəxs adı
443

Kül  (küli) çor (çur) (BK c  13;  KÇ 2, 3,  5,  6, 8,  10,  11,  14,  15, 
17,18,19,22,24; HT 1) -  şəxs adı
Kül tigin (KT ş 26,27,  30, 3!, 32, 34,40; şm  1 ,2 ,3 ,5 , 7, 8,  10,
cq, q) -  şəxs adı
Kül tudun (İA 1) -  şəxs adı
külig (O 6;  KT ş 4; BK ş  1;  Ш Orxon; Y 3,  10,  17, 24) -  şanlı,
şöhrətli, məşhur
Külüg apa (Y 20) -  şəxs adı
Külüg çor (Y 7) -  şəxs adı
Külüg saQun (St  1) -  şəxs adı
Külüg tirig (Y 44) -  şəxs adı
Külüg toğan (Y 44) -  şəxs adı
Külüg tutuk (Y 6)  - şəxs adı
Külüg UruQu (St  1) -  şəxs adı
Külüg yige (Y 47) -  şəxs adı
Kümül öge (Y 45) -  şəxs adı
kümüş (BK с  11; T 48)  -  gümüş
kümüş (KT c 5, şm  12,  cq; Y  11,45; T1 9) -  gümüş
kün (Y 3,  11)-x alq  adı (?)
kün (O 2;  KT c  2,  şm  12,  cş;  BK  ş  30, cş,  cq;.T  27,  39,  46;  MÇ 
13,  21,  31;  İA  1;  IB  36,  39,  80;  Y  7,  10,  11,  44,  5 8 ) gün, 
günəş, gündüz
kün batsık (O 2;  KT c  2;  13К  şm  11; Süci) -  günbatan, qərb 
künəş (IB 88) -  günəş
kün ortusıfjaru (KT c 2)  ■
  gün ortasına, cənub
kün  toğsık  (O  2;  KT  c  2,  ş  4,  8,  şm  12;  BK  şm  11;  Süci)  -
gündoğan, şərq
Künç tutuk (Y 35) -  şəxs adı
küni (Y 6, 44, 45, 47)  rəfiqə, dost; sonra gələn
Küni tirig (Y 6) -  şəxs adı
küntüz (KT ş 27; T  12, 52) -  gündüz
küQ (KT ş 7,  20,  21,  24,  şm 9; MÇ  33; Y  42) - kəniz, karavaş.
qul qadın; müqayisə ct:  günü  - ikinci arvad
küQed (KT ş  13) -  qul etmək, kəniz etmək, qaravaş etmək
küQlig (KT ş 21) -  kənizli, quravaşlı, kənizi, qaravaşı olan
küp (St 1,4) -  küpə, qab
kür (KT ş 6) -  kür, qorxulu, sarsılmaz
АЛЛ
Kürəbir ururju saQun (St  1)  şəxs adı 
küri (HT)  - ağırlıq, həcm ölçü vahidi 
kürlig (KT ş 6) -  hiyləgərlik, casusluq 
küt (MÇ  17) -  güdmək, gözləmək 
küz (MÇ 20, HT  10)  payız 
küzkü (Ay) -  güzgü 
küzün (IB 33) -  güzgü 
küzünüg (IB 27)  - pəncərə
L
lağzın (BK c 10; MÇ  11; İ A  1) -  donuz; lağzın yıl -  donuz ili
Likən (KT şm  12)  şəxs adı
Lisün tay səQün (BK c  11)  şəxs adı
lüi (lü) (O  12)  - əjdaha; lui yıl  -  əjdaha ili
M
mağ1 (BK  c  15)  -  tərif
mağ2 (Turfan) -  ay
mağa (IB 74,  75)  heyvan
Mağı kurğan (KT şm 8; BK  ş 31) -  yer adı
Markaç tamğaçı (KT şm  13) -  şəxs adı
manıstan (IB  103) -   monastr, məbəd,  saray
maQa (barja) (KT c 2, ş 30;  BK ş 28, 36, cl 1)  mənə
mar (Süci; Y 2)  müəllim, ustad
mən (KT c  11,  ş  27;  BK  ş 29, 33, 36, 
c 
3, 9, şm  12,  14, cq; MC
24,  33;  IB  1,  2,  3,  4,  5,  6,  12,15,  30,  32,  60, 63, 68,  73,  78,  79,
86, 93, 96, 98,99;  Y  10, 28, 29, 32) -  mən (birinci şəxs əvəzliyi
və şəxs şəkilçisi)
məl) (IB 47) -  qida
mel)gü (bcQgii) (Y 39) -  əbədi, alidə
məl)i (IB 80) -  nəşə, səadət
məQilik (IB 9,96) -  şən, nəşəli
məQülə  (IB  1,  6,  42,  79,  87)  -   nəşələnmək,  əylənmək,  zövq 
almaq
445

min (IB 24) -  minmək
mir) (bit), tmQ, bir)) (St  1) -  min
mu (T 5) -  nu,  mi,  mu,  mü ədatı
munçuk (Türfan) -  muncuq
muQluğ (buQluğ) (IB  34) -  qəmli, dərdli, kədərli
münre (IB 93) -  böyürmək
münüz (Y 42) -  buynuz
N
nağıd (Turfan) -  Venera,  Zöhrə (planet)
nə (KT ş 9;  BK ş 28; T  14,  32,  38,  39,  57; Turfan) -  nə,  hansı
nəçük (IB 69) -  necə, nə cür
nogüdə (IB 36)  -  nədən, nə üçün
nəku (T 38,  39) -  niyə, nə üçün, nədən
nolüg (IB  88)  -  nədən, nə üçün,  hansı səbəbdən
nəl)  (КТ  c  8,  ş  20;  T  20,  21,  29,  56)  - heç,  heç bir,  hər nə,  hər
hansı, nə isə
nəQ  nəl) (КТ с  11; BK şm 8)  ■
 hər hansı, hər nə 
NəQ sərjün (KT şm  12)  şəxs adı 
nə məg (IB 27, 28)  nə kimi, nccu, nə ləki 
nom (Toy.) -  ehkam
O
oba (T1 2) -  oba, oymaq, tayfa, qəbilə
obut (T 37) -  abır, həya, utancaqlıq
odğur (IB 31) -  oyatmaq, ayağa qaldırmaq
oğlan (KT c  1,  şm  11;  Süci;  IB 43,  101;  Y  1,  3,  16,  18,  26, 29,
32,  42,  45,  47,  51;  T1  2,  4,  8,  10)  -  oğlan,  mühafizə dəstəsinin
üzvü
oğraklat (T 25) -  düşərgə saldırmaq, düşərgə tikdirmək 
oğrı (IB 24) -  oğru
oğul (O 4,  11; KT c  12, ş  1,5, 7,21,24,şm   10,  12,13; BKş24, 
38, c 2, şm  12,  15;  T 44,  46;  KÇ  5,  13,  21,  22, 26; MÇ  19,  42: 
IA  1;  Süci; IB  3,  20,  21, 44, 45,  68,  84,  89;  Y 3,  7,  11,  13,  14, 
18,20,22,26,29, 30, 31, 32,43,44; T13, 5,8) -  oğul, övlad
446
Oğul Bars (T1  1) -  şəxs adı
Oğul Tarkan (KT ş  12)  - şəxs adı
oğuş (KTc  1, 6, şm 7; BK ş 31) -  tayfa, qəbilə
oğuz (O 5, 6; KT c 2,  ş 28,  şm 4, 6, 7,  8,  13;  BK ş  1, 29, 32,  34,
35,  38; T 7,  8, 9,  10,  12,  14,  15,  16, 22, 49,62;  KÇ  16; MÇ 3, 5, 
13,  15, 
2 2 ,  
32, 47)  oğuz (xalq adı)
ok1 (KT c 8, ş 33)  •• ox (silah)
Ok2  (KT  c  12,  ş  19;  BK  şm  15;  T  19;  MÇ  22;  Y  43)  -   tayfa,
qəbilə; on ok bodun  on qəbiləli xalq
ok3 (T 42, 52; Turfan)  məhz, lap, da, də (ədal)
okı (BK  ş 27)  çağırmaq
okm1 (T  16)  bütün, hamısı
okın2 (KT ş 33)  oxla
oksız (KT ş 3)  oxsuz, bölgüsü/, vahid
011 (KT c 3, ş 24, 36; 
T 
2 9 ; 
Y 24)  o (şəxs əvəzliyi)
012 (О  I;  KT c  7,  8,  ş  16,  21,  25,  32,  33, 34,  36,  38,  şm  2,  4,  8; 
BK  ş 25,  27, 38;  T  10,  12,  20,  22,  24,  27,  30,  33,  35, 36, 42, 46, 
47; MÇ  18, 20; Turfan; IB 78) -  o (işarə əvəzliyi)
013  (IB  I,  3,  5,  9,  i  I,  12,  13,  14,  16,  17,  22, 24,  26,  27, 28,  30, 
32,  34,  37,  38,  39, 41, 43, 45, 46, 48, 49, 50, 52, 54, 55,  56,  57, 
58, 60, 62, 64, 65, 68, 69, 70,  72, 76,  77,  80,  82,  84, 87, 88, 91, 
92,  94,  95,  96,  98,  100,  101,  102; T 22,  34; Turfan) 
«o» şəxs 
əvəzliyinin xəbərlik şəkilçisi vəzifəsində işlənən variantı
olur (KT c  I, 3, 4,  8, 9,  ş  I, 3, 5,  16,  17, 25,  26,  27, cş;  BK  ş 2,
36, şm 9, cq; T 7, 8, 9,  12,  18, 22, 31,  32,  34, 51,  52,62; KÇ  14, 
24;  MÇ  2,  3,  4,  22,  42;  IB  1,  6,  41,  88,  95;  Y  18) 
oturmaq, 
yerləşmək, məskunlaşmaq
olursık (T  12, 22)  rahatlıq, dinclik, oturma
olurt (KT ş 26, q)  -  oturlmaq, taxta çıxarmaq
on'  (KT c  12,  ş  19,  30,  31,  32,  şm  7;  BK  şm  15;  T  19,  26,  36;
MÇ 3,  16,  31;  Süci;  Y  24,  26,  28,  29,  30,  54) -  on
on2 (IB 
2 5 )  
■
  rəngi solmaq, ağarmaq
onmç (BK c  10; MÇ 41;  HT  7) -  onuncu
on  ok bodun  (KT  s  19,  şm  13;  T  19,  30,  42,  43;  MÇ  11)  -  xalq
adı (on ox xalqı)
on tumən (T 36) -  yüz min
on uyğur (MÇ 3)  - xalq adı
447

OQ tutuk (KT ş 3 1,  32; BK ş 25) -  şəxs adı 
opa (T16) -  daş topası
opla  (KT  ş  32,  36,  şm  2,  4,  5;  KÇ  10,  11,  15,  19,  23)
hoppanmaq, atılmaq,  hücum etmək
opul (KÇ  19,  23) -  çevirmək, hərlənmək, fırlatmaq
ordu (KT ş 8, 9)  -- orda, düşərgə,  qərargah
Orız (Urız) (Y  48) -  şəxs adı
Orkun balık (MÇ  34) -  yer adı
Orkun ügüz (MÇ  3) -  yer (çay) adı
ortu (ortısiQaru) (KT e 2; BK şm  11; IB  36,  74) -  orta, ortasına
os (oş) (T1 3) -  daxil,  içəri
ot1 (KT ş 27,  37; BK  ş 27)  od, atəş
ot2 (IB 26,  82) ■- ot (bitki)
otağ (Y 46) -  otaq, ev, çadır
otça (KT ş 37) -  od  kimi
otsuz (IB 68) ■■■ otsuz, ot bitməyən
otuz (KT ş 4,  14,  32, şm  1,  2;  BK  ş 26,  28,  34, e 2, 9,  10; MÇ 4,
29,31; Y 27,  32,45,  49; T1 2, 4,7,  10)-o tu z
otuz artukı bir (В К ş 28,  29, e 9) -  otuz bir
otuz artukı 
to rt 
(IJK ş  34)  otuz dörd
otuz artukı səkiz (BK e  2)  - otuz səkkiz
otuz artukı tokuz (BK  e  2)  otuz doqquz
otuz artukı üç (BK ş 
3 4 )   ■■■ o tu z  
üç
otuz tatar (K Tş  14)  xalq adı
oyma (IB 43) -  oyunçu,  qumarbaz
oyuğ (IB 43)  oyun, qumar
oz1  (BK  ş  28;  IB  18,  26,  61,  78,  75)  -   xilas  olmaq, qurtulmaq, 
azad olmaq
oz2 (KT şm 7; BK  ş 28)  - dağıtmaq 
Ozmış tigin (MÇ 9)  şəxs adı
Ö
ö (KT e 8; IB 23) -  duymaq, düşünmək, anlamaq 
öbkələ (IB 90) -  hirslənmək, acıqlanmaq, övkələmək 
öçəş (Toy.) -  öcəşmək, dolaşmaq, yarışmaq 
öçük (Y 36) -  örtük
448
Öd1 (KT e  1,  ş 21,40, şm  10) -  vaxt, zaman
öd2 (BK ş 29) -  
öd,  öd 
kisəsi
öd3 (IB  33) -  öyüd vermək, nəsihət vermək
Öd4 (İA 2) -  anlamaq, başa düşmək
Öd5 (KTşm  10) -  
tale, 
bəxt
Ödə bört tutuk (St 4)  şəxs adı
ödsək (BK ş 34) -  müvəqqəti, keçici, sürətli
ödük (KÇ 28) -  öyüd, nəsihət
ödür (Y 32)  - digər, başqa
ödüş (BK eş)  gecə-gündüz, sutka, gün
ög'  (KT ş  11,  31, şm 9; IB  53, 89, 90; Y 28, 29,47) -  ana
ög2 (KT ş 23, 25; BK ş 41, 
el 
5) -  öymək, tərifləmək
ögdəm inal (Y 38)  şəxs adı
ögə (Süci; Y 26,45; T1 8,  10) -  müdrük, ağıllı
Ögin (Y 26) -  kədərləmək
Ögir (IB 22,45,47,51,54,64,75,93)  - sevinmək, məmnun olmaq
Ögləş (ögləs) (T 20)  məsləhətləşmək, sözü bir yerə qoymaq
ögrənç (ögriinç) (IB 54; ill Orxon) -  sevinc
ögrünçlik (IB 85) -  scvinçli, sevincək
ögsiz (KT şm 9; Y 45)  anasız, yetim
ögsiz ak (Kİ  şm 9)  al adı
ögür1 (Ш 86)  -  tövlə, sürü
ögür2(BK ş 2; Y 32)  tərifləmək, düşündürmək
ögüş (ügüş) (IB 67)  yırtılmaq, batmaq (bir şeyə)
ögüş (IB 67) -  aşınmaq
ök (T 6,  11,  16, 50, 52)  da, də (ədat)
ökün (KT s 40; BK ş 38)  peşman olmaq, fikrindən dönmək
ökünç (Y 4,28)  - öyünmə. inam
öküş (üküş) (KT e  10, şl6, 29; BK ş 31; IB 54; Y 3,39) -  çox 
öküz (IB 37, 56; Y  10,48) -  öküz
öl (O 7; KT e 6, 7,  8,9, ş  19, 20,27,  28, 29, 32, 33, şm 4, 6,  10, 
q; BK ş 2,  33, 37; T 3,6,  17; MÇ  17; Süci; IB 61,  87, 88; Y  10, 
23, 26,27, 31,37,  39,41,48) -  ölmək, vəfat etmək 
ölqəli (KT şm 10) -  ölməli, ölümə məhkum, ölmək üçün 
ölüg (O  11; KT şm 9; KÇ 23; İA 1,2; Y 26) -  ölü 
ölügli (KT şm  10) -  ölümlü, ölümə məhkum 
ölüm (IB 26, 75) -  ölüm
449

ölür (KT ş  10,  36,  38, 40,  şm  1,  2,  7, 8
; 
BK ş  26, 27, 28,  29,  с  1, 
3,  8,  9;  T  3,  10,  11,  21,  30,  42;  KÇ  5;  Y  11,  42,  44,  58,  59)  -  
öldürmək, məhv etmək 
ölüt (T  13) -  öldürmək 
öməle (IB  7) -- iməkləmək
ön (IB 97; Y 42) -  çıxmaq, getmək, çatmaq, bitmək (ot, bitki) 
öntür (T 35) -  çıxartmaq, bitirmək
örj'  (KT ş 4;  BK ş  5,  c  13;  T 4,  7,  10,  11,  14,  17,  20,  25,  29;  O  
2; MÇ 6, 7,  11; IB 7) -  ön, şərq 
öl)2 (IB 7) -  günəşli (yer, ölkə)
öQdən (öndin) (T 29; MÇ 6, 35) -  öndən, irəlidən, şərqdən 
öl)i (IB 53) - ayrı, başqa
öl)rə  (O  2;  KT  ş 4;  BK 
c  
13;  T  7,  10,  14,  17,  20;  MÇ  6,  31)  -
irəli, önə tərəf, irəliyə tərəf, əvvəl
öQrəki (T  17,  25)  - öndəki
öpdük (IB 32)  ■
  şanapipik, hop-hop quşu
örgi1 (MÇ  20,  21,34;  IB  !)  hörgü, saray, qərargah
örgi2 (MÇ  34,  35) -  hörmək, tikmək, inşa etmək
örgin1 (MÇ 20,  21) -  saray
örgin2 (IB  1) -  taxt
Örpən (BK ş 26)  yer adı
ört (T 40) -  od atəş
örtçə (T 40)  od kimi, odea
örtən (IB  14)  alov; alovlanmaq, yanmaq
örün (BK şm  11; MÇ  10;  T 48;  IB 6,  8,  30, 60, 61;  Y  11, 45) -
ağ, parlaq, bəyaz
öt1 (Ш 90) -  öyüd, nəsihət
öt2 (IB 23) -  ötmək, keçmək
ötiə (O  11)- Öyüd vermək, nəsihət vermək
ötrü (T  12,16; Mç 29)  ötrü, üçün
Ötükən yış (KT c 3,4, 8, ş 23; T  17; MÇ 2, 23,28,42) -  yer adı 
ötük (BK ş 39; IB 29)  xahiş, arzu, dua 
ötükçi (St 3) -  məsləhətçi 
ötüləg (BK ş 34) -  ölə.'i, keçici
ötün (O 8; T  12,  14,  15,  18, 24; IB 83) -  müraciət etmək, xahiş 
etmək, məsləhətləşmək 
ötünç (T 15) -  xahiş, müraciət