sutkalıq dozanın 5-10%-i təşkil edir. Atmosfer havasında
kadmiumun normativi 0,3 mkq/m-3, su mənbələri suyunda
0,001 mq/l, torpaqda – qumlu
və qumluca turş və neytral
torpaqlarda uyğun olaraq 0,5, 1,0 və 2 mq/kq təşkil edir. ÜST-
nin tövsiyəsinə əsasən kadmiumun YVS (yol verilən səviyyəsi)
həftə ərzində bədən kütləsinin 7 mkq/kq təşkil edir. Kadmiumla
çirklənmə mənbələri yerləşən ərazilərdə, onun çirklənmiş
sahələrdə becərilən kənd təsərrüfatı məhsullarından
izafi daxil
olma ehtimalını nəzərə almaq lazımdır.
Kadmiumun sağlamlığa təsiri.
Orqanizmdə kadmiumun
saxlanmasına insanın yaşı təsir göstərir. Uşaq və yeniyetmələrdə
onun sorulma dərəcəsi böyüklərdə olduğundan 5 dəfə yüksəkdir.
Kadmium ağciyər və mədə- bağırsaq traktından absorbsiya
olunaraq bir neçə dəqiqədən
sonra qanda müəyyən edilir, lakin
onun səviyyəsi ilk sutkalar ərzində tez azalır. O, kanserogen (2A
qrupu), qonadotrop, embriotrop, mutagen
və nefrotoksiki təsirə
malikdir.. İşçi zonasında yüksək konsentrasiyalı kadmiumla qısa
kontaktda olduqda yüngül fibroza, ağciyər və qaraciyərin
funksiyasının davamlı pozulmasına səbəb olur.
Orqanizmə
inhalyasiya (nəfəsalma) yolu ilə daxil olan kadmiumun 50%-ə
qədəri ağciyərlərdə çökür. Kadmiumun hədəf orqanları
qaraciyər, böyrəklər, ilik, sperma, boruvari sümüklər və qismən
dalaq hesab olunur. Kadmium əsasən qaraciyərdə toplanır, onun
orqanizmdə olan ümumi miqdarının 30%-ni təşkil edir.
Kadmiumla xroniki zəhərlənmənin ən ağır forması İtay-İtay
xəstəliyi sayılır. Bu xəstəlik ilk dəfə Yaponiyada aşkar
olunmuşdur. Uzun illərdən bəri əhali mədəndən kadmium düşən
çayın suyu ilə suvarılan tarlada becərilən düyü ilə qidalanırdı.
Burada becərilən düyünün tərkibində kadmiumun miqdarı 1
mkq/q-a çataraq, orqanizmdə 300 mkq-ı keçir. Vitaminin və
kalsiumun çatışmazlığı, həmçinin hamiləlik dövründə zəifləməsi
ilə əlaqədar yaşı 45-i keçmiş qadınlarda
bu xəstəliyin əmələ
gəlməsinə patogenetik faktor səbəb olmuşdur. İtay-itay xəstəliyi
skeletin deformasiyası ilə boyun qısalması, beldə və ayaq
əzələlərində ağrılar, xəstələrdə «ördək yerişi» ilə xarakterizə
olunur. Kadmiumun kanserogen effekti bu metalın istehsalı ilə
məşğul olan fəhlələrdə xərçəng xəstəliyinin
əmələ gəlməsində
təzahür olunur.
Dostları ilə paylaş: