mənbələri (məsələn, xlor-qələvi istehsalı),
atmosfer və su
hazırlığında istifadə edilən reagentlər hesab olunur. Quyu suları
bilavasitə quyu nasosları vasitəsilə də çirklənə bilər.
Civənin sağlamlığa təsiri.
. Atmosfer havasından insan orta
hesabla sutka ərzində təxminən 1 mkq civə udur. Udulan civə
buxarının 80%-ə qədəri ağciyərlərdə saxlanılır və qana daxil
olaraq tez oksidləşir. Orqanizmə daxil olan civənin hamısı
praktiki olaraq tez ionlaşır. İçməli su ilə və qida məhsulları ilə
orqanizmə daxil olan civənin üzvi
birləşmələri daha təhlükəli
hesab olunur. Sutkada qəbul edilən su ilə orqanizmə 0,4 mkq-
dan az civə daxil olur. İstehsalatda civə ilə təmasda olmayan
civənin əsas mənbəyi qida, başlıca olaraq balıq və balıq
məhsulları sayılır. Yüksək çirklənməyə məruz qalmış rayonlarda
bu məhsullarda civənin sutkalıq qəbulu 300 mkq-a çata bilər, bu
isə metil civə ilə zəhərlənməyə səbəb olur. Südverən anaların
südündə civə birləşmələri toplana bilir, odur ki, balaca uşaqların
qanında civə aşkar edilir. onun əsas «deposu» böyrəklər sayılır,
bunun nəticəsində böyrək çatışmazlığı inkişaf edir. Civə həm də
iliyə daxil olur və sinir sistemini zədələyir. Bundan başqa,
Civənin daima təsiri immunitet çatışmazlığının inkişafına aparır.
Civə ilə təmasda olan işçilərdə, klinikalarda peşə xəstəliyi kimi
nevrasteniya, aqressivlik, baş ağrıları,
yuxu və yaddaş
pozğunluğu üstünlük təşkil edir.
Civənin təsirindən baş verən xəstəliklər.
Əhalinin metilcivə ilə
ilk kütləvi xroniki zəhərlənməsi 1950-ci illərdə Yaponiyada
qeydə alınmışdır. «Çisso» kompaniyasının tərkibində civə olan
çirkab sularının Minamata buxtasına atılması
civənin
metilcivəyə transformasiyasına səbəb olmuş və bunun
nəticəsində orada riqidnostu, yüksək emosiyanın oyanması aşkar
edilmişdir. Zərərçəkmiş adamların hamısı Minamata körfəzində
tutulmuş balıq və molyuskalarla qidalanmışdır. Hərəkət
koordinasiyasının pozulması pişik və quşlarda da
müşahidə
olunmuşdur.
Onlarla insan ölmüş, bir çoxları sinir sistemində
ağır zədələr almışdır. 1955- 1959-cu illərdə Minamatada
doğulan hər üç uşaqdan birində mərkəzi sinir sisteminin
pozulması, fiziki və əqli inkiaşfın kənara çıxması müşahidə
olunmuşdur.
Civə ilə çirklənmiş artmosfer havasının təsiri civətərkibli
lampalar istehsal olunan Saranski şəhərinin yaxınlığında
yaşayan uşaqlarda xəstəliklərin artmasına və civə istehsal olunan
dünyada nəhəng sayılan Nikitov zavodunun (Ukrayna) yanında
yaşayan qadınlarda reproduktiv sağlamlığın pozulmasına səbəb
olmuşdur.
Dostları ilə paylaş: