Mövzu7: «Seçki sistemi və seçki hüququ» p L a n

partiyaların vəkil edilmiş şəxsləri, səlahiyyətli nümayəndələridirsə, seçkilərin 
gedişinə kütləvi informasiya vasitələrində işıqlandırılmasında onların iştirakı 
qadağan edilir. Seçkilər ərzində onlar ezamiyyətə göndərilə, hərbi toplanışa 
çağırıla bilməz. Namizədlikləri ərzində onlar ictimai nəqliyyat vasitələrindən 
pulsuz istifadə edirlər.
Seçkiqabağı təşviqat səsvermə gününə 60 gün qalmış başlayır və 
səsvermənin başlanmasına 24 saat qalmış dayandırılır. Səsvermə günü və ondan 
əvvəlki gün təşviqat aparılmasına yol verilmir. Təbliğat kütləvi informasiya 
vasitələri, seçkiqabağı tədbirlər, audiovizual yazı və digər təbliğat materiallarının 
yayılması, debatlar, diskussiyalar, mitinqlər, nümayişlər və qanunla qadağan 
edilməmiş digər vasitələrlə aparılır. Seçkiqabağı təbliğat zamanı bundan sui-
istifadə edərək dövlət quruluşunu zorla devirməyə çağırışlar etmək, irqi, dini, milli 
ayrı-seçkiliyi təbliğ etmək, dərc olunmuş illüstrasiya materialları və xüsusi 
hazırlanmış seçki nişanları istisna olmaqla namizədlər, onların səlahiyyətli 
nümayəndələri üçün pul vəsaitləri, hədiyyələr, qiymətli əşyalar vermək, malların 
güzəştli satışını həyata keçirmək və ya güzəştli və əvəzsiz xidmət göstərmək 
(məlumat xidmətindən başqa) yol verilməzdir. Dövlət hakimiyyəti orqanlarına, 
bələdiyyələrə, hərbi hissə, təşkilat və idarələrə, xeyriyyə və dini təşkilatlara, 
onların təsis etdikləri təşkilatlara, seçki komissiyalarına və onların üzvlərinə, 
bələdiyyə və hərbi qulluqçulara təbliğat aparmaq qadağandır. Qanunvericiliklə 
müəyyən edilmiş qaydada bütün namizədlərə dövlət mülkiyyətində olan televiziya 
və radio kanallarında pulsuz efir vaxtı ayrılır. Seçkiqabağı təbliğatda namizədlərin 
bərabərliyini təmin etmək üçün qanunvericilikdə təbliğatla bağlı müxtəlif 
məhdudiyyətlər müəyyənləşdirilir. Dövlətin müvafiq reyestrlərinə salınmış 
mədəniyyət obyektləri sayılan bina və avadanlıqlar təbliğat üçün istifadə edilə 
bilməz. Teleradio kanalları bütün namizədlərə bərabər şərtlərlə pulsuz efir vaxtı 

---

23 
ayıra bilərlər. Müxtəlif informasiya vasitələrində təbliğatın ardıcıllığı MSK 
tərəfindən püşkatma yolu ilə müəyyənləşdirilir. Təbliğat kompaniyası dövlət 
tərəfindən və namizədlərin özləri tərəfindən maliyyələşdirilir. Bunun üçün 
namizədlərin, qeydə alınmış namizədlərin, namizəd irəli sürmüş və ya namizədi 
qeydə alınmış siyasi partiyaların, siyasi partiyalar bloklarının seçki fondları 
yaradılır, banklarda xüsusi hesablar açılır və bu hesablarda toplanan pullar ancaq 
təbliğat məqsədilə istifadə oluna bilər. Xarici təşkilatlara və vətəndaşlara, 
vətəndaşlığı olmayan şəxslərə, beynəlxalq təşkilat və hərəkatlara, dövlət və 
bələdiyyə orqanlarına, müəssisə və təşkilatlarına, hərbi hissələrə, idarə və
təşkilatlara, xeyriyyə və həmkarlar ittifaqları təşkilatlarına seçkiqabağı təbliğat 
kompaniyasının maliyyələşdirilməsi prosesində iştirak etmək qadağandır. 
Səsvermə seçki mərhələləri içərisində həlledici mərhələdir. Bu mərhələdə 
baş verən pozuntu bütün əvvəlki mərhələlərə də təsir edir. Səsvermə mərhələsi, 
demək olar ki, bütün seçkilərdə eynidir. Bu mərhələ qanunvericilikdə dəqiqliklə 
tənzim olunur. Seçkilərin təyinatı məhz səsvermə mərhələsində üzə çıxır. 
Səsvermə seçkilərin keçirildiyi gün saat 8-dən 19-a qədər davam edir. Bunun üçün 
əvvəlcədən seçki bülletenləri komissiyalara paylanır. Seçki bülletenlərinin sayı 
seçici siyahılarına daxil edilmiş vətəndaşların sayının 90 faizindən az, 0,5 
faizindən isə artıq ola bilməz. Səsverməyə azı 25 gün qalmış kütləvi informasiya 
vasitələrində səsvermə yeri və vaxtı haqqında məlumat verilir. Səsvermə 
otaqlarına səsvermənin gizliliyini təmin edən kabinələr quraşdırılmalıdır. 
Səsvermə başlanan zaman məntəqə seçki komissiyasının sədri səsvermə üçün 
məntəqəni açıq elan edir və boş seçki qutularını müşahidəçilərə göstərib 
möhürləyir. Daha sonra məntəqə seçki komissiyasının üzvlərini səsverməyə 
başlamağa dəvət edir. İstənilən vətəndaş öz şəxsiyyətini təsdiq edən sənədi təqdim 
edərək seçki bülleteni alır və yazıların düzgünlüyünü yoxlayaraq imza edir. Daha 
sonra kabinəyə daxil olub səs verir. Seçki bülletenini müstəqil yazıb doldurmaq 
imkanı olmayan şəxs komissiya üzvlərindən və müşahidəçilərdən başqa istədiyi 
şəxsi kömək üçün kabinəyə dəvət edə bilər. Üzrlü səbəblərdən seçkilərdə iştirak 
etməyə gələ bilməyən şəxslər üçün hazırlanmış xüsusi seçki qutuları onların 

---

24 
olduğu yerə aparılır və həmin şəxslər səs verirlər. Bu seçki qutuları səsvermədən 
sonra açıla bilər. Polisin yalnız asayişi təmin etmək məqsədilə seçki 
komissiyasının sərəncamı ilə məntəqəyə daxil olmağa haqqı vardır. Seçki 
komissiyasının verdiyi sərəncamların yerinə yetirilməsi zəruridir. Komissiya sədri 
olmadıqda onu müavini, o da olmadıqda komissiyanın katibi onu əvəz edir. 
Seçkinin gedişini hər hansı şəkildə pozan şəxs dərhal məntəqədən kənarlaşdırılır. 
Seçki bülleteni doldurarkən səhv etdiyini bildirdikdə, komissiya üzvündən ona 
yeni bülleten verilməsini xahiş edə bilər. Bu halda seçiciyə yeni bülleten verilir, 
sıradan çıxmış bülleten sonradan ləğv edilir və bu barədə ayrıca akt tərtib olunur. 
Səsvermə müddəti başa çatdıqda komissiyanın sədri «yalnız seçki bülleteni 
alan və səsvermə otağında olan seçicilər səs verə bilərlər» elanını verir. Seçki 
qutuları açılmamışdan əvvəl səsvermə otağındakı müşahidəçilərin müşahidəsi ilə 
istifadə edilməmiş seçki bülletenləri sayılır və ləğv edilir. Həmin seçki 
bülletenlərinin sayı protokolda qeyd edilir. İlk öncə qutuların möhürləri və 
salamatlığı yoxlanılır və sonra qutular növbə ilə açılır, əvvəlcə daşınan, sonra 
tərpənməz qutular açılır. Bülletenlərin sayılması fasiləsiz olaraq davam etdirilir. 
İlk növbədə daşınan seçki qutuları açılır. Onlardakı bülletenlərin sayı məntəqədən 
kənar səs vermək üçün ərizə vermiş seçicilərin sayından çox ola bilməz. Daşınan 
seçki qutularındakı bülletenlərin sayı ərizə vermiş şəxslərin sayından çox olarsa, 
seçki komissiyasının qərarı ilə bütün bülletenlər etibarsız hesab olunur. Səsləri 
hesablayarkən ən əvvəl qeyri-müəyyən formada olan, rəsmi hazırlanmamış, 
komissiya tərəfindən təsdiqlənməmiş, eləcə də etibarsız hesab olunan bülletenlər 
ayrılır. Seçicinin öz iradəsini bülletendə ifadə etməsini müəyyənləşdirmək 
mümkün olarsa, bülleten etibarlı sayılır. Şübhəli hallar səsvermə yolu ilə həll 
edilir. Səslərin hesablanması ilə əlaqədar protokollar tərtib edilir. 
Milli Məclisə seçkilər zamanı qeydə alınmış namizədlərin lehinə verilən 
səslərin sayı bərabər olduqda seçkilər baş tutmamış hesab olunur. Bundan başqa 
həm parlament, həm də prezident seçkilərində seçkilərin nəticələri etibarsız sayılır:
1) seçki məntəqələrinin 2/5 hissəsindən çoxunda səsvermənin nəticələri 
etibarsız sayıldıqda; 

---

25 
2) məhkəmənin qərarı ilə. 
Seçki Məcəlləsinin 240-cı maddəsinə müvafiq olaraq bələdiyyə seçkilərinin 
nəticələri də müvafiq səbəblərdən etibarsız hesab edilir. 
Bələdiyyə seçkilərində namizədlərin topladıqları səslərin sayı bərabər 
olarsa, dairə seçki komissiyası tərəfindən bələdiyyə seçkiləri baş tutmamış hesab 
edilir. Prezidentliyə namizədlərindən hansı seçicilərin 1/2-dən çoxunun səsini 
alarsa, o da seçilmiş sayılır. 
İkinci tur yalnız birinci turda seçkilər baş tutmadıqda həyata keçirilir. Bu 
zaman təkrar səsvermə ümumi seçkilərdə səsvermə günündən sonra ikinci bazar 
günü keçirilir. Təkrar seçkilər isə ilkin seçkilərin nəticələri Konstitusiya 
Məhkəməsi tərəfindən etibarsız və ya baş tutmamış hesab edilərsə və Azərbaycan 
Respublikasının Prezidenti seçilməzsə, MSK-nın qərarı ilə təyin olunur. 
Seçkilərin nəticələri elan olunmamışdan əvvəl onlar yoxlanılır. MSK 
seçkilərin nəticələrini müəyyən etdikdən sonra onlar Azərbaycan Respublikasının 
Konstitusiya Məhkəməsinə göndərilir. Konstitusiya Məhkəməsi Milli Məclisə 
seçkilərin nəticələrinin düzgünlüyünü yoxlayır və təsdiq edir, prezident 
seçkilərinin nəticələrini isə elan edir. Seçkilərin nəticələri dərc edilir.