Dərs vəsaiti kim I q r if verilm işdir nurlar bak i-2014 e lm I red a k to rla r: akademikVasım
Yüklə 9,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
M dcburetmə
- əvvəlki metodlarla müqayisədə insanlara təsirin ən zorakı üsuludur, çünki insanları öz arzu və inam lanm n əksinə getməyə məcbur etməyi nəzərdə tutur. Məcburetmənin əsasında cəzalandırma və s. kimi fərd üçün ar zuolunmaz nəticələrdən qorxmaq dayanır. Etik baxımdan məcbu- retməni yalnız müstəsna hallarda, məsələn, məsələ hüquqi qayda- 323 lann, yaxud cəmiyyətin əxlaq normalarının pozulmasına qədər gedib çatdığı halda haqlı saymaq olar. Ünsiyyət prosesində inandırma, təlqinetmə, təqlidetmə və məcburetmə bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan metodlar sistemi ki mi tətbiq olunur. Rəhbər işçi yığıncaqların, m üxtəlif kütləvi gö rüş və müşavirələrin keçirilməsi zamanı onlardan ağılla istifadə etməyi bacarmalıdır. Ünsiyyət üslubuna təsir göstərən am illəri nəzərdən keçirək: 1. Auditoriyanın tərkibi. Burada onun mədəni-təhsil, milli, yaş, psixoloji və peşəkarlıq keyfiyyətlərini səciyyələndirən hər bir məsə lənin nəzərə alınması vacibdir. M üxtəlif auditoriyalar yaxşı kommu nikasiya təsirinin əldə edilməsi üçün xüsusi yanaşma tələb edir. 2. Çıxışın materialının məzmunu və xarakteri. Məsələn, peşə kar fəaliyyətin aktual məsələlərinin işıqlandırıldığı çıxışda avtori tar intonasiya, sərt mülahizələr yolverilməzdir.İnsanlara daha çox inam nümayiş etdirmək, çıxış prosesində onlarla məsləhətləşmək lazımdır. Bu zaman dostyana şəkildə fikir mübadiləsi, biliklərinizi qarşılıqlı surətdə zənginləşdirmək arzusunun açıq göstərilməsi kommunikativ ünsiyyətin etibarli variantıdır. 3. Çıxış edənin öz şəxsi-işgüzar keyfiyyətlərini, insanlara şərh etmək istədiyi problemlərə peşəkar bələdliyini obyektiv şəkildə qiymətləndirməsi. Elmi-iqtisadi və əməli hazırlığım qiymətləndirərkən nə çox yüksəyə qalxmaq, nə də olduqca aşağı enmək lazımdır. Şəxsi kommunikasiya keyfiyyətlərini tənqidi şəkildə qiymət ləndirmək lazımdır. Çıxış edən ünsiyyət texnikası üzərində ciddi düşünməli, ünsiyyət prosesində özünü nəzarətdə saxlamalıdır. İşgüzar ünsiyyətin bir neçə növü mövcuddur: • Mentorçu - öyrədici, nəsihətamiz; • Ruhlandırıcı - insanları ruhən yüksəldən, onlara öz mənəvi qüvvələrinə və şəxsi keyfiyyətlərinə inam aşılayan; • Qarşıdurma yaradan - insanlarda etiraz etmək, razılaşma maq arzusu doğuran; • İnformasiya verən- dinləyicilərə müəyyən məlumatların ve rilməsinə, onların yaddaşında hansısa biliklərin bərpa edilməsinə yönəldilən. 324 Mentorçu ünsiyyətdən hər vasitə ilə xilas olmağa çalışmaq, rəh bər işçinin nitqində nəsihətamiz ünsiyyət çalarlanmn yaranmasın dan çəkinmək lazımdır. Ünsiyyət zamanı özünün insanlar üzərində intellektual, yaxud hər hansı üstünlüyünü nümayiş etdirən, şərh edilən materiala onlann reaksiyasına əhəmiyyət vermədiyinizi göstərən duruş tərzi olmamalıdır. M üasir insanlar informasiya ünsiyyətinə təmkinlə yanaşırlar. Onlar fikir mübadiləsi etmək, real amilləri elmi şəkildə anlamaqla özlərini təsdiq etmək, şəxsi inamlarını formalaşdırmaq istəyirlər. Hazırda ruhlandırıcı ünsiyyətin populyar olması heç də təsadüfi deyil. Belə ünsiyyət gedişində insanlar intellektual ünsiyyətin üs tünlüklərindən zövq alırlar. Onlarda öz mənəvi aləmlərini təkmil ləşdirmək tələbatı aktuallaşır. Ruhlandırıcı ünsiyyət yüksək ünsiy yət mədəniyyətinin göstəricisidir. Qarşıdurma yaradan ünsiyyət bir sıra hallarda didaktik ba xımdan zəruri olur . Passiv, yaxud necə deyərlər, heç nə ilə hey rətləndirmək mümkün olmayan auditoriyalar olur. Ya da.elə çıxış mövzuları olur ki, ən m üxtəlif səbəblərdən insanlarda maraq yarat mır. Belə hallarda ünsiyyətin qarşıdurma yaradan tərzi insanların diqqətini fəallaşdırmaq, onları müzakirə edilən problemə cəlb et məklə daha çox diskussiyaların yaranmasına, m üxtəlif nəzər nöq tələrinin qarşılaşdınlmasına səbəb olur. İşgüzar ünsiyyətin aşağıdakı p rin sip ləri müəyyənləşdiril mişdir: • Şəxsiyyətin yaradıcı potensialının və peşəkar biliklərinin aş kara çıxarılması üçün şərait yaradılması; • Səlahiyyət və məsuliyyətlər; • Rəğbətləndirmə və cəzalandırma; • İş vaxtından səmərəli istifadə. Bütün bunlar haqqında daha ətraflı məlumatı kitabın sonun da verilmiş ədəbiyyat göstəricisindəki mənbələrdən almaq müm kündür. 325 |