Aristotel bəlağətli nitq elminin məqsədini xeyrə və insan
xoşbəxtliyinə xidmət etməkdə görürdü. Həm də sonuncuya xü
susi diqqət yetirərək, onu «ləyaqətdən ruhlanmış firavanlıq»
(ləyaqətdən qol-qanad almış rifah) kimi qiymətləndirirdi. Xoş
bəxtliyin meyarları kimi isə bunları göstərirdi: insanlar arasında
hörmətli olmaq, sevimli işində uğur qazanmaq, mehriban ailə, nə
hayət, ən başlıcası- «yaxşı, yaxın dostu olmaq».
Aristotel natiq üçün zəruri olan keyfiyyətləri göstərir - bun
lar yüksək savad, ictimai fəallıq, xalqın hörmət bəslədiyi vəzifə,
dövlət xidmətləri, nitq ustalığı, qüsursuz namusluluqdur.
Əsərinin bir çox səhifələrində o, natiqlik bacarığı və biliyi ol
mayan və bu baxımdan çıxış edənlə eyni səviyyədə dura bilməyən
insanlar qarşısında çıxışlara əvvəlcədən hazırlaşmağa natiqin
mənəvi haqqının nə dərəcədə olmasından bəhs edir. Düzdür, o
həmişə üstünlüyü natiqə verir.
O,
dövlətin özünü qarşılıqlı nitq fəaliyyəti sistemi kimi qiy
mətləndirir, bu mənada ailə və dövləti eyniləşdirir. Aristotelin
fikrincə, nitq qabiliyyəti insanı «digər canlılardan» fərqləndirir,
nitq həm ailəni, həm də dövləti yaradır, deməli,
ritorika cəm iyyət
və onun idarə edilm əsi haqqında elmdir.
Aristotelin fikrincə, ritorika bir çox məsələlərdə fılolojidən
çox, sosial elmdir: o, insan haqqında elmlərin bütün sahələrini ri
torikada birləşdirirdi.
Əslində, gözəl danışıq qabiliyyətini Aristotel
Dostları ilə paylaş: