g
tovushiga qozoq tilidagi
v (w)
tovushi muvofiq
keladi:
bog - bav (baw), tog - tau (taw)
: o‘zbek tilidagi
t
tovushiga ozarbayjon
tilidagi
d
tovushi muvofiq keladi:
temir-demir, til-dil;
Qardosh tillardagi
tovushlarning bir-biriga muvofiq kelishi fonetik qonunga asoslangandir hamda
qardosh tillardagi so‘zlarning ma’nolari va grammatik qurilishi bilan bog‘liq.
Demak, qardosh tillar oilasiga kiradigan tillarda ba’zi tovushlar bir-
biridan ozmi-ko‘pmi farq qilsa ham, grammatik vositalar, so‘zlarning ma’nolari
o‘zaro yaqin bo‘ladi.
Tilning boyligi irqning oq yoki sariq ekanligiga bog‘liq emas. Shunday
qilib, geneologik tasnif qardosh tillarning tarixiy taraqqiyot jarayonida bir o‘zak
tilidan tarqalganligini va ularning o‘zaro munosabatini, so‘z ma’nolari va
grammatik shakllarini, nutq tovushlarining bir-biriga yaqinligini, o‘xshashligini
nazarda tutib, tillarni guruhlarga ajratadi.
Bir tilning turli ko‘rinishlarga ega bo‘lgan dilalektlari yoki ularning
alohida tillarga aylanishiga nima sabab bo‘lishi haqida savol paydo bo‘lishi
mumkin. Dialektal farqlarni ajratishdagi chegara chizig‘i xuddi alohida tillar
o‘rtasidagi farqlarni ajratish kabi oson emas. Dialektal farqlar
o‘xshashliklarning chegaralanishini, yangi, mustaqil tillarning paydo bo‘lishini
boshqaradi. Bu tillar ular o‘rtasida o‘zaro farq bo‘lishiga qaramasdan, o‘zaro
o‘xshash xarakterga ega ekanligi ham ma’lum. Ular “ajdod” yoki proto-tildan
ajralib chiqqandan buyon genetik bog‘langan tillar deb ataladi, xuddi bitta
onaning (proto-til) singlisi, qizi bo‘lgani kabi. Bu kabi “singillar”,masalan,
Skandinaviya tillari tarkibiga kiruvchi shved, norveg, daniya tillari o‘rta
Dostları ilə paylaş: |