İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ
Yüklə 2,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İSMAİLİYYƏ
ŞİƏLƏRİ VƏ ONUN ŞÖBƏLƏRİ Batiniyyə: Şiələrin altıncı imamının İsmail adlı bir oğlu var idi və o, imamın ən böyük övladı idi. O, imamın sağlığında vəfat etmişdi və imam da onun cənazəsini dəfn mərasimində iştirak edənlərin hamısına, o cümlədən Mədinə hakiminə göstərərək onları onun ölümünə şahid tutmuşdu. Amma bəziləri inanırlar ki, İsmail ölməmiş və qeybə çəkilmişdir; o, vədəsi verilən Məhdidir və yenidən zühur edəcəkdir. Onlar deyirlər ki, altıncı imam, Abbasi xəlifəsi Mənsurun qorxusundan camaatı onun ölmünə şahid tutmuşdu. Bəziləri də inanırdılar ki, imamət İsmailin haqqı idi və onun ölümü ilə oğlu Məhəmmədə keçmişdir. Bəzilərinin əqidəsinə görə, İsmail atasının sağlığında vəfat etməsinə baxmayaraq, imamdır; ondan 1 Qeyd olunanlar Şəhristaninin “Miləl və nihəl” kitabından və İbni Əsirin “Kamil” kitabından əxz olunmuşdur. 79 sonra imamət Məhəmməd ibni İsmailə və onun nəslinə keçir. Əvvəldəki iki firqə az bir müddət ərzində aradan getdi. Lakin üçüncü firqə indiyə qədər də davam etməkdədir və onun müxtəlif şöbələri vardır. İsmailiyyənin ümumi prinsipi Hindistan irfanı ilə qarışmış ulduzpərəst fəlsəfəsinə oxşayır. İslam hökmlərində və maarifində hər bir zahir üçün bir batini məna, hər bir tənzil üçün təvil olduğuna inanırlar. İsmaililər inanırdılar ki, yer üzü heç vaxt ilahi höccətsiz olmaz. Allahın höccəti də iki cürdür: natiq və samit. Natiq – Peyğəmbər, samit isə peyğəmbərin canişini olan vəli və vəsidir; hər bir halda höccət ilahiliyin məzhər və göstəricisidir. Höccətin əsası ardıcıl olaraq yeddi rəqəminin üzərində dövr edir. Belə ki, nübüvvət (şəriət) və vilayət sahibi olan bir peyğəmbər göndərildiyi zaman, onun özündən sonra vəsiyyətə malik olan yeddi vəsisi də olmalıdır; onların altısı bir məqamdadır, yeddinci vəsinin isə nübüvvətlə yanaşı digər iki məqamı da vardır: visayət (canişinlik) və vilayət. Onlar deyirlər ki, Adəm (ə) nübüvvət və vilayətlə məbus oldu və onun yeddi canişini var idi. Axırıncı vəsi olan Nuh həm nübüvvət, həm visayət və həm də vilayət məqamına malik idi. İbrahim (ə) da Nuhun, Musa (ə) İbrahimin, İsa (ə) Musanın (ə), həzrət Məhəmməd (s) İsanın və Məhəmməd ibni İsmail də həzrət Məhəmmədin (s) yeddinci canişinidir. Beləliklə, həzrət Məhəmməd (s), Əli, Hüseyn, Əli ibni Hüseyn, Məhəmməd Baqir, Cəfər Sadiq, İsmail ibni Cəfər, Məhəmməd ibni İsmail; 80 Məhəmməd ibni İsmaildən sonra onun nəslindən gələn yeddi nəfərin adları isə gizlindir. 1 Ondan sonra da əvvəli Misirdəki fatimilər dövlətinin banisi Übeydullah Məhdi olmaqla, ilk yeddi nəfər fatimilər sülaləsini təşkil edirdilər. İsmaililər inanırdılar ki, ilahi höccətdən əlavə, həmişə onun yer üzündə xüsusi həvariləri olan 12 nəfər nəqib də mövcuddur; lakin batiniyyə şöbələrindən bəziləri altı nəqibi imamların altı nəfərindən, qalanlarını isə başqalarından götürürlər. 278-ci hicri ilində 2 heç vaxt öz adını, əsil-nəsəbini bildirməyən tanınmaz bir xuzistanlı şəxs Kufə ətrafında zahir oldu. O, gündüzləri oruc tutur, gecələri ibadətlə keçirir, öz alın təri və əlinin zəhməti ilə ruzi yeyir və camaatı ismailiyyə firqəsinə doğru dəvət edirdi. O, bir çoxlarını öz ətrafına topladı, ardıcılları arasından nəqib adı ilə 12 nəfəri seçdi, özü Şama getdi və bundan sonra artıq ondan heç bir xəbər olmadı. Bu tanınmaz şəxsdən sonra İraqda Qirmit ləqəbilə tanınan Əhməd adlı bir şəxs onun yerində oturub fatimiyyə təlimlərini yaymağa başladı. Tarixçilərin yazdığına görə o, islamda mövcud olun beş vacib namazın yerinə təzə bir namaz icad etdi; cənabət qüslünü ləğv etdi və şərab içməyə icazə verdi. Bu vəziyyətlə yanaşı, fatimiyyə firqəsinin hətta başçıları da bu dəvəti 1 Onlar ikinci imam Həsən ibni Əlini imam hesab etmirlər. 2 Übeydullah Məhdinin Afrikada zahir olmasından bir neçə il qabaq. 81 qəbul edərək camaatdan bir qrupunu öz ətraflarına yığa bildilər. Bunlar fatimiyyə firqəsindən kənara çəkilən şəxslərin can və mallarını toxunulmaz hesab etmirdilər. Buna görə də İraq, Bəhreyn, Yəmən və Şamın bəzi şəhərlərində hərəkata başlayaraq camaatın qanını nahaq yerə axıdır, mal-dövlətlərini qarət edirdilər. Onlar dəfələrlə həcc karvanlarını soyaraq minlərlə ziyarətçini öldürüb, yol azuqələrini qarət etmişdilər. Fatmiyyənin başçılarından olan Əbu Tahir Qirmiti 311- ci ildə Bəsrəni ələ keçirib camaatı kütləvi şəkildə qırdı və mallarını qarət etdi. O, 317-ci ildə həcc mövsümündə fatimiyyə ardıcıllarından təşkil olunmuş böyük bir qrupla Məkkəyə yola düşdü; dövlət tərfindən göstərilən zəif müqaviməti qırdıqdan sonra Məkkə şəhərinə daxil olub yerli əhalini və oraya gələn hacıları kütləvi şəkildə qırdı. Qeyd olunanlara görə, hətta Məscidül-həramda və Kəbənin içində qan su yerinə axıdıldı. O, Kəbənin pərdəsini öz ardıcılları arasında bölüşdürdü, qapısını yerindən çıxardı və Həcərül-əsvədi yerindən götürüb Yəmənə apardı. Bu daş 22 il qirmitilərin əlində qaldı. Bu cinayətkar əməllərin nəticəsində bütün müsəlmanlar fatimilərə nifrət edib onları islam dinindən çıxmış hesab etdilər. Hətta o dövrdə Afrikada zühur edən fatimi padşahı və özünü vədəsi verilən Məhdi adlandıran Übeydullah Məhdi də qirmitiləri lənətlədi. Tarixçilərin yazdığına əsasən, fatimiyyə firqəsinin xüsusiyyətləri aşağıdakılardan ibarətdir: Onlar İslamın zahiri hökmlərini və göstərişlərini batini- irfani məqamlara yozurdular; 82 Şəriətin zahirini yalnız ağıldan kəm və kamil mənəviyyatdan bəhrələnə bilməyən şəxslərə aid edirdilər. Onlar bəzən öz imamət məqamlarından müəyyən göstərişlər də verirdilər. Yüklə 2,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|