İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ
“O həmin Allahdır ki, hər bir şeyə onun xilqətini əta
Yüklə 2,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “(Varlıqların) hər birinin müəyyən hədəfi vardır ki, (daim) ona doğru gedir.” 3 Yenə buyurur: “Biz asimanları, yeri və onların arasında olanları
|
“O həmin Allahdır ki, hər bir şeyə onun xilqətini əta
edib sonra onu hidayət etdi.” 1 Başqa bir ayədə isə buyurulur: “O kəs ki, (varlıqları) xəlq edib onu normal hala saldı, təqdir edib hidayət etdi.” 2 Yenə buyurulur: “(Varlıqların) hər birinin müəyyən hədəfi vardır ki, (daim) ona doğru gedir.” 3 Yenə buyurur: “Biz asimanları, yeri və onların arasında olanları oyun oynamaq üçün yaratmamışıq (bunlar hədəfsiz yaradılmayıb); onlar yalnız haqq olaraq yaradılmışdır (onların yaradılışında müəyyən hədəf və məqsəd vardır); lakin camaatın çoxu (bunu) bilməz.” 4 XÜSUSİ HİDAYƏT Aydındır ki, insan növü də bu ümumi və külli qaydalardan istisna olunmur, yaradılış növlərinin hər birinə hakim kəsilən ilkin və təkvini hidayət ona da hakim olacaqdır. Belə ki, hər bir növ özünə məxsus olan müəyyən qanunauyğunluqla öz kamalına doğru hərəkət edir və hidayət yolunu tapır. İnsan da təkvini hidayət yolu ilə öz həqiqi kamalına doğru hidayət yolunu tapır. İnsanın sair canlılarla bir çox xüsusiyyətlərdə şərik olması 1 “Taha” surəsi, ayə-50 2 “Əla” surəsi, ayə-32 3 “Bəqərə” surəsi, ayə-148 4 “Duxan” surəsi, ayə-39 156 ilə eyni zamanda onu başqa varlıqlardan seçən xüsusi bir məziyyəti də vardır ki, ona əql (ağıl) deyilir. İnsan məhz əqlin vasitəsilə təfəkkür edir, mümkün vasitələrdən öz xeyrinə istifadə edir, asimanın sonsuz fəzasına yüksəlir, dəryaların dərinliklərinə baş vurur, yerin üstündə növbənöv əşyaları, bitkiləri, heyvanları istismar edir, hətta insan növlərindən də bacardığı qədər faydalanır. İnsan ilkin təbiətinə uyğun olaraq, öz kamal və səadətini mütləq azadlıqda görür; lakin onun vücudu ictimai və ehtiyacları saysız-hesabsız olduğundan heç vaxt təklikdə onları təmin edə bilmir. O, öz insan növləri ilə qarşılıqlı əlaqələr yaradaraq həmkarlıq edir, ictimai şəkildə yaşadıqda məcburi şəkildə bir çox azadlıqlarını bu yolda əldən verir; başqalarından əldə etdiyi qazanc müqabilində onlara da müəyyən qədər qazanc verir, başqalarının əziyyətinə məruz qaldığı qədər digərlərini zəhmətə salır, başqa sözlə məcburiyyət üzündən ictimai həmkarlığı qəbul edir. Bu həqiqət körpələrin və uşaqların barəsində daha aydındır. Onlar ilk əvvəllər öz istəklərinə çatmaq üçün inadkarlıq və ağlamaqdan başqa heç bir üsuldan istifadə etmir, həmçinin heç bir qayda-qanuna tabe olmaq istəmirlər. Lakin fikirlərinin tədricən inkişaf etməsi nəticəsində başa düşürlər ki, inadkarlıq və zorakılıqla yaşamaq olmaz; yavaş-yavaş ictimai fərdlərin ümumi tələblərinə uyğunlaşmağa başlayırlar; nəhayət kamil təfəkkürə malik olan ictimai yetkinlik yaşlarında öz mühitində mövcud olan ictimai qayda-qanunlar qarşısında əyilir. İctimai həmkarlığı qəbul etməyin 157 ardınca qayda-qanunların varlığı zəruri hesab olunur; bu qanunlar cəmiyyətdə tətbiq edilərək ayrı-ayrı fərdlərin hər birinin vəzifəsini müəyyən edir və ictimai asayişi pozanları öz cəzasına çatdırır. İnsan elə bir qanun istəyir ki, onun əməli olaraq icra olunması ilə cəmiyyət fərdlərindən hər biri özünün həqiqi xoşbəxtliyinə çatsın, onun ictimai dəyərinə bərabər olan səadətə nail olsun. Bəşər övladı yarandığı ilk gündən bu ümumi miqyaslı, hər tərəfli və əməli qanunlara məftun olmuş, həmişə onu öz arzularının sərlövhəsi seçmiş və onun həyata keçməsinə çalışmışdır. Aydındır ki, əgər belə bir şey mümkün olmasaydı və bəşərin taleyinə yazılmasaydı onun həmişəlik istəyi olmazdı. 1 Allah-taala bu ümumbəşəri və ictimai qanunauyğunluqların həqiqətinə işarə edərək buyurur: Yüklə 2,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|