Genotip - ma`lum organizmlarning barcha genlarining yig`indisi.
Allel belgilar - (
alternativ ) – organizmdagi juft genlar (belgilar)
Masalan: sariq – yashil; silliq- burishgan; qizil – oq; jingalak- tekkis;
Gomozigota - organizm genotipidagi ikkita bir xil genlar (belgilar) bo`lishi Gomozigota organizm
dominant (AA, yoki BB) va retsessiv(aa yoki bb) holatda bo`ladi.
Geterozigota – organizm genotipidagi allel genlarning bir-biridan farq qilishi biri dominant,
ikkinchisi retsessiv (Aa yoki Bb ,Cc Dd va hakozo.) bo`lishidir.
Dominant belgilar – katta harflar bilan belgilanadi (ma`nosi “ustunlik qiluvchi” birinchi avlodda
yuzaga chaqadi.)
Retsessiv belgi –kichik harflar bilan belgilanadi (ma`nosi lot “chekinish”) ta`sirni berib qo`yadigan,
yuzaga chiqmaydigan (namoyon bo`lmaydigan) genlar.
Mendel tomonidan o`rganilgan no`xat o`simligining irsiy belgilari Belgilar Dominant Retsessiv Don shakli
Silliq
Burishgan
Don rangi
Sariq
Yashil
Gul rangi
Qizil
Oq
Poya uzunligi
Uzun
Kalta
Don shakli
Oddiy dukkak
Bo`g’imli dukkak
Odamdagi dominant va retsessev belgilar № Dominant Retsessiv 1.
Qora ko`z
Ko`k ko`z
2.
Mongoloid ko`z
Yevropoid ko`z
3.
Kipriklarning uzun bo`lishi
Kipriklarning qisqa bo`lishi
4.
Ko`zning katta bo`lishi
Ko`zning kichik bo`lishi
Ma’rupov Akmaljon Akbarovich
5.
Teri rangining normal bo`lishi
Albinizm(terida pigment bo`lmasligi)
6.
Terining qora bo`lishi
Teri rangining normal bo`lishi
7.
Sepkillarning bo`lishi
Sepkillarning bo`lmasligi
8.
Sochning qora bo`lishi
Sochning malla bo`lishi
9.
Sochning jingalak bo`lishi
Sochning tekis bo`lishi
10.
Axondroplaziya (pakanalik)
Bo`yning normal bo`lishi
11.
Polidaktiliya (panjalarning tutash)
Normal barmoqlar
12.
Sindaktiliya (barmoqlarni qisman
yoki to`liq yopishgan bo`lishi)
Normal barmoqlar
13.
Braxidaktiliya (barmoqlarni
kaltaligi)
Normal barmoqlar
14.
Qonning normal bolishi
Gemofiliya(qonning ivimasligi)
15.
Eritrositlarning normal shakli
O`roqsimon anemiya
16.
A,B,AB qon gruppalari
0-qon gruhi
17.
Gipertoniya
Normal holat
18.
Quloq pastki qismini erkin bo`lishi
Quloq suprasining pastki qismi
teriga yopishgan bo`lishi
19.
Sindaktiliya (panjalarning tutahs
bo`lishi)
20.
Bosh barmoqni to`mtoq bo`lishi
Barmoqlarni normal bo`lishi
21.
Ko`zning yaqinda ko`rishi
Normal ko`rish
22.
Burunning katta bo`lishi
Burunning o`rtacha yoki kichik bo`lishi
23.
Burun teshigini keng bo`lishi
Burun teshigini tor bo`lishi
24.
Quyon lab
Normal lab
25.
Tananing serjun bo`lishi
Tananing kamjun bo`lishi
26.
Erta kallik (erkaklarda)
Normal soch to`kilishi
27.
Bir tutam oq sochning bo`lishi
Sochning bir tekis rangda bo`lishi
Ma’rupov Akmaljon Akbarovich
28.
Teri, soch va ko`zlarning normal
rangda bo`lishi
Albinizm
29.
Teri rangining qora bo`lishi
Teri rangining oq bo`lishi
30.
Ixioz (terining tangachaga o`xshash
qatlam bo`lishi)
Normal teri
31.
Tishlar emalining bo`lmasligi
Normal tishlar
32.
Terida ter bezlarning bo`lishligi
Terida ter bezlarning bo`lmasligi
33.
Ko`z rangini yashil bo`lishi
Ko`z rangini havorang bo`lishi
34.
Epikantusning bo`lishligi
Epikantusning bo`lmasligi
35.
Tug’ma katarakta
Normal holat
36.
Ko`zning yaqindan ko`rishi
Ko`zning normal ko`rishi
37.
Uzoqdagi narsalarni yaxshi ko`rish
Ko`zning normal ko`rishi
38.
Astigmatizm (ko`z nuqsonlaridan
biri)
Ko`zning normal ko`rishi
39.
Glaukoma
Ko`zning normal holati
40.
Aniridiya (ko`z rangini belgilovchi
pardoning yo`qligi)
Ko`zning normal holati
41.
Ko`z gavharini tug’ma joyidan
siljishi
Ko`zning normal holati
42.
Ko`zning normal holati
Ko`rish
43.
Labning qalinligi
Labning yupqali
44.
Yuzdagi botiqlik bo`lishi
Yuzda botiqlik yo`qligi
45.
Qoshning enli bo`lishi
Qoshning ensiz bo`lishi
46.
Qoshlarning birlashmagan hold
abo`lishi
Qoshlarni birlashgan bo`lishi
47.
Quloqda jun bo`lishi
Quloqda jun bo`lmasligi
48.
Yo`g’on ichakning kengayishi
Normal holat
49.
Qonda qandning normal bo`lishi
Qandli diabet
50.
Normal eshitish
Tug’ma karlik
Ma’rupov Akmaljon Akbarovich
51.
Normal sog’liq
Shizofreniya
Ma’rupov Akmaljon Akbarovich
HAR XIL ORGANIZMLARDAGI DOMINANT VA RETSESSIV BELGILAR