Natyurmort chizmatasviri


  RASM CHIZISHDA CHAMALASH USLUBI



Yüklə 7,39 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/31
tarix29.11.2023
ölçüsü7,39 Mb.
#169898
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   31
8-mavzu. Tasviriy san\'atda NATYURMORT

 


24 
RASM CHIZISHDA CHAMALASH USLUBI 
Ko‘pchilik musavvirlar rasm chizishda chamalash uslubdan foyda-
lanadilar.
2 - rasm. Chizilayotgan naturaning qogozga nisbatan joylashuvi. 
а) qogozga nisbatan katta; b) qogozga nisbatan kichik; V) qogozga 
nisbatan to‘gri joylashtirilgan. 
 
Bu uslubda naturaga qo‘lni cho‘zgan holda qalam bilan uning 
bo‘yi, eni, qalinligi va boshqa elementlarining bir - biriga nisbati 
aniqlanadi. Fransuz rassomi Delakrua bu uslubga tanqidiy ko‘z bilan 
qaragan. Uning fikricha, bu uslub ko‘zning chamalash qobiliyatini 
rivoj-lantirmaydi, balki uni o‘tmaslashtiradi. Bu o‘rinda yana shuni 
aytish kerakki, bu uslubda o‘lchashda N.N. Rostovstev fikriga ko‘ra, 
albatta xatolik bo‘ladi. Shu sababli qadimgi davr rassomlari “sirkul 
qo‘lda emas, ko‘zda bo‘lishi kerak” deya fikr bildirishgan (3 - rasm). 


25 
3 - rasm. Rafael Santi. Donni Maddalena portreti (qalamchizgi).
Rassom N.Ge proporsiya o‘lchamlari haqida ajoyib fikr aytgan edi: 
“Chizish – o‘lcham munosabatlarini ko‘rishdir”. O‘lcham munosa-
batlarini o‘rganishning dastlabki bosqichida “vizirovaniye”, ya’ni 
chamalash usuli bilan tekshirish mumkin. Bu usulni qo‘llash juda oson. 
Qalam uzatilgan qo‘lga nisbatan perpendikulyar holatda ushlanib
naturaning bir tomoni qalam uzunligi bilan rassom o‘tirgan joydan 
o‘lchanadi. Naturaning ma’lum bir tomoni, masalan, balandligi 
qalamdan katta barmoq tirnog‘igacha bo‘lgan masofa orqali belgilanadi. 
Ammo chamalash usulini natyurmort kabi ob’ektlarning proporsional 
o‘lchamlarini aniqlashda doimo qo‘llash tavsiya etilmaydi.


26 
4 - rasm. Natyurmort namunasi.
Rassom uchun eng ishonchli qurol chizg‘ich va sirkul yoki boshqa 
chizish asboblari emas, balki uning ko‘zidir. (4 - rasm). Ko‘z rassom 
uchun eng ishonchli qurol deganda, biz oddiy ko‘zni emas, balki mashq 
qilgan, chizayotgan, ishimizdagi eng oddiy kamchiliklarni ham ilg‘ay 
oladigan, predmet shakli, hajmi va tuslarini hech bir asbobsiz aniqlay 
oladigan ko‘zni nazarda tutamiz. Darhaqiqat, ko‘z naturadagi eng oddiy 
shakllardan tortib, murakkab holatdagi borliq voqea -hodisalarigacha 
ilg‘aydi, chizishda rassom uchun eng ishonchli qurol bo‘lib xizmat 
qiladi.


27 
Rassom uchun o‘z ishini tekshirishning yana bir usuli qalam bilan 
ko‘z yordamida mo‘ljalga olish usulidir: siz naturani o‘ziga qarab tez 
ilg‘ab chizdingiz. Ishingiz aniqmi, nisbatlar to‘g‘ri topildimi, tevarak - 
atrof bilan o‘zaro mutanosibligi qanday? Bu jarayonda qalamni qo‘lga 
olib, qo‘lni oldinga cho‘zgan holda naturaning vertikal va gorizontal 
holatini, bir - biriga nisbatan o‘lchami qanday, natura qaysi burchak 
ostida turganligi yoki bukilganligini aniqlang. 
Yuqoridagi holatlarning barchasini ko‘z bilan mo‘ljalga olgan 
holda aniqlash mumkin. Ko‘z bilan chamalagan holda quyidagi 
mashqni bajarish foydadan xoli emas. Qog‘ozga chizilgan uzun 
chiziqni 2, 3, 5 va hokazo bo‘laklarga bo‘ling. Bunda har bir 
bo‘linmaning o‘zaro teng bo‘lishiga erishing. Mashqni davom ettirib, 
predmetlarni ham xuddi shu asosda o‘lchab, aniq nisbatlarini topishga 
harakat qiling. 
Leonardo da Vinchi chizishni o‘rganish jarayoni o‘rganuvchi 
uchun qiyin, zerikarli bo‘lmasligi va undan ko‘ngli qolmasligi uchun 
turli xil o‘yinlardan foydalanishni tavsiya etadi. Masalan, olim ko‘z 
bilan chamalab o‘lchashni rivojlantirish uchun quyidagicha yozadi: 
“Bir kishi devorga qandaydir to‘g‘ri chiziq tortsin, qolganlar esa undan 
10 tirsak uzoqlikda qo‘lida nozik tayoqcha ushlab, uning kerakli 
qismini o‘lchasin. So‘ngra har biri borib, devordagi namuna bilan o‘z 
o‘lchaganini solishtirsin va bunda kimning o‘lchagani haqiqatga yaqin 
bo‘lsa, o‘sha g‘olib hisoblanadi va oldindan belgilangan masofani zabt 
eta oladi”. 

Yüklə 7,39 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin