Natyurmort chizmatasviri


partaga bittadan tarqatib chiqish lozim bo‘ladi



Yüklə 7,39 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/31
tarix29.11.2023
ölçüsü7,39 Mb.
#169898
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   31
8-mavzu. Tasviriy san\'atda NATYURMORT


partaga bittadan tarqatib chiqish lozim bo‘ladi. 
1-rasm 


19 
O‘quvchilar narsani o‘ziga qarab rasm chizganlarida chiziladigan 
predmetlar ular oldida shunday qo‘yilmog‘i kerakki, unda perespektiv 
xodisalar aniq sezilmog‘i kerak. 
I-II boqichlarda ko‘z bilan chamalanadigan perespektiv xodisa-
larining elementar qoidalari bilan tanishtiriladi. Hajmli narsalar qalam, 
akvarel, guash bo‘yoqlari bilan yorug‘- soya yordamida qanday 
ko‘rinsa shunday tasvirlash vazifasi qo‘yiladi. 
Narsalar shaklini, yorug‘lik manbaini hisobga olgan holda, 
ularning sirtida yorug‘ va soyalarning joylashuvi, narsa rangining 
yorug‘lik tushishiga qarab o‘zgarishi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni 
oladilar. Shu maqsadda sabzavot va mevalarni alohida va to‘p holdagi 
rasmlari chizdiriladi. Shuningdek, narsalarining shakli va nisbatlari 
proporsiya-larining o‘zgarishini tasvirlay olish va ularning malakalarini 
o‘stirish maqsadida oddiy geometrik shakllarni eslatadigan uy 
jihozlarining o‘ziga qarab rasm chizadilar. To‘g‘ri to‘rtburchak bilan 
chegaralangan narsalarni kengaytirish va o‘stirish, hajmli narsalarni 
yorug‘-soya yordamida tasvirlay olishni o‘rgatish maqsadida 
o‘quvchilarga nisbatan burchak ostida stolga qo‘yilgan kitob, yashik, 
har xil qutilar, qush uyasi va geometrik shakllar rasmlari chizdiriladi

Perespektiv xodisalarni ko‘rgazma asosida o‘quvchilarga o‘rgatish 
dars jarayonida ancha qulaylik tug‘diradi. Bunda san’at asarlari
sxemalar, plakatlar va modellardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Masalan: Ch.Axmarovning "A.Navoiy" yoki Z.Inog‘omovning 
"Choyga" asarlarini o‘quvchilarga ko‘rsatib, undagi perespektiv 
xodisalarni so‘zlab berish mumkin. 
Narsaning o‘ziga qarab rasm chizish darslari tasviriy san’at 
predmeti kursida yakunlovchi bosqich hisoblanadi. Shuning uchun bu 
guruhlarda o‘tiladigan darslar o‘quvchilarni faqatgina nazariy 
mashg‘ulotlarini boyitibgina qolmasdan, sistematik ravishda amaliy 
mashg‘ulotlar o‘tib ularning bilim malakalarini takomillashtirib 
bormoq ham kerak. 
Perespektiva qoidasi va uni qo‘llash usullarini faqat narsalarning 
o‘ziga qarab rasmini chizish darslardagina emas, balki xayoldan
tasavvurdan rasm chizish dars jarayonida rassomlar asarlari haqida 
suxbat o‘tkazish mashg‘ulotlarida ham o‘quvchilarga o‘rgatib, tushun-
tira borish katta ahamiyat kasb etadi. O‘quvchilar chiziqli prepektiva 
bo‘yicha surat tekisligi markaziy ko‘rish nuri, maydoni haqida bilimlar 
oladilar va bir yoki undan ortiq kesishish nuqtasiga ega bo‘lgan ufq 


20 
chizig‘i haqida olgan ma’lumotlarini yanada kengaytiradilar. Narsaning 
o‘ziga qarab rasm chizish jarayonida o‘quvchilarga odam, hayvon 
shuningdek qushlar turkumining o‘lchov nisbatlari, umumiy 
o‘lchovlar: kalla, qo‘l, oyoq, tos va boshqa plastik anatomiya haqida 
tushunchalar beriladi. Bundan tashqari faktura haqida ma’lumot berib 
boriladi, masalan, yuzi g‘adir-budir bo‘lgan narsalar bilan bir qatorda 
yuzasi yaltiroq bo‘lgan shisha yoki sirli narsalarning shakli chiziladi. 
Shuningdek, chizilayotgan narsani o‘ziga o‘xshatib, xarakterini topa 
bilish bilan birga uning fakturasini ham ifoda etish talab etiladi. 
Narsaning o‘ziga qarab chizilgan tasvirida estetik tomonga ko‘proq 
ahamiyat beriladi. Narsaning o‘ziga qarab rasm chizish darsi jarayonida 
har bir o‘qituvchi mavzuga oid tasviriy san’at asarlarini keltirib unda 
rassom qanday tasviriy vositalardan foydalanganligi, uning kompozit-
siyasi, asardagi ranglarning moslashuvi haqida chizilayotgan narsalarni 
taqqoslab ko‘rsatsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Bu borada o‘quvchilar faqat narsaning o‘ziga qarab rasm chizish-
dagi malakalari oshib bormasdan balki san’atimiz namoyondalari 
ishlagan san’at asarlari namunalari bilan tanishib boradilar. 
Masalan: biror sabzavot va mevalardan tashkil topgan 
natyurmortni o‘quvchilar chizayotgan bo‘lsalar shunga mos yoki shu 
mavzuda bor narsalardan chizilgan O‘zbekistonlik rassomlarning 
asarlaridan rangli reproduksiyalarni o‘quvchilarga ko‘rsatish samarali-
dir. Masalan, rassomlar A.Abdullaev E.M.Kovolevskiy, Z.Inog‘omov, 
Yu.I.Yelizarov, M.Nabiev va boshqa rassomlarning asarlari rep-
raduksiyalari shunga qo‘l kelishi mumkin. Repraduksiyalar xayoldan 
va narsaning o‘ziga qarab rasm ishlashda o‘quvchilardan bevosita 
kuzatishni, 
predmetlar, 
ekran 
vositalari, 
kitobga 
ishlangan 
illyustratsiyalar, hujjatli materiallar, kompyuter texnikasi vositalaridan 
keng foydalanishni talab etadi va bular badiiy obrazni yaratishda 
o‘quvchilarga katta yordam beradi 


21 

Yüklə 7,39 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin