Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001



Yüklə 3,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/635
tarix13.12.2023
ölçüsü3,75 Mb.
#175262
növüDərs
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   635
Zeynaddin Haciyev-Fəlsəfə

üç münasibət tipi 
xüsusi yeri tutur: 
idraki münasibət, praktiki münasibət və qiymətverici münasibət

Insanın dünyaya idraki münasibəti fəlsəfi dünyagörüşündə 
müstəsna yer tutur. Başqa sözlə, bu, o deməkdir ki, 
biz dünya haqqında 
nə bilirik, insan dünyanı dərk edə bilərmi? 
Əlbəttə, dünyanın dərk 
olunmasını təkcə fəlsəfənin vəzifəsi hesab etmək doğru olmazdı. Əsrlər 
boyu xüsusi elmlər, müxtəlif bilik sahələri də bu məqsədə xidmət etmişlər. 
Lakin bu məsələdə fəlsəfənin özünəməxsus rolu vardır. Belə ki, o idrakın 
digər konkret növlərindən fərqli olaraq 
universal xarakterli nəzəri 
idrakdır.
Fəlsəfi təfəkkürün bu spesifikliyini nəzərdə tutaraq I.Kant 
göstərirdi ki, fəlsəfə aşağıdakı iki əsas vəzifəni yerinə yetirir: o, geniş mi-
qyasda rasional biliklər ehtiyatına malik olmaqla, bu bilikləri bir ideya 
şəklində birləşdirir və bütün digər elmləri sistemli vəhdət halına gətirir
2

Fəlsəfi təfəkkür normal insanın hər şeyi bilmək marağının 
hüdudları ilə məhdudlaşmır, dünya haqqında bilikləri genişləndirməyi və 
dərinləşdirməyi intellektual tələbata çevirir. Insanın intellektual qabiliyyəti 
onun praktiki təcrübəsi çərçivəsini aşıb keçir, ondan yüksəkdə duran 
ümumi nəzəriyyə, əqli nəticələr səviyyəsində təzahür edir. Məsələn, 
dünyanın bütöv bir tam kimi, məkan və zaman e‟tibarilə sonsuz, insandan 
asılı olmayan obyektiv reallıq kimi dərk olunmasını heç bir təcrübə 
əsasında həyata keçirmək mümkün deyildir. Lakin fəlsəfi dünyabaxışı əqli 
nəticələrin köməyi ilə bu mürəkkəb vəzifəni həll edir. 
1
Bax: Ильин В.В. Философия. М.,1999, с.16. 
2
Кант И. Трактаты и письма. М.,1980, с.332. 


17 
Dünyanın dərk edilməsinə münasibətdə 
fəlsəfədə iki yanlış mövqe 
özünü göstərir. Bunlardan biri hər şeyə şübhə ilə yanaşan pessimist baxış, 

Yüklə 3,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   635




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin