burada həqiqətin özünəməxsusluqlarının açılmasıdır. Həqiqət haqqında yuxarıda söylənilən ümumi müddəalar sosial
həqiqətə də aiddir. Lakin sosial reallığın spesifikliyi, burada həqiqətin bir
sıra özünəməxsus cəhətlərini şərtləndirir. Hər şeydən əvvəl ictimai
həyatda subyekt ilə obyektin sıx əlaqəli olması üzündən burada
həqiqət obyekti ona subyektin fəal tə ' siri baxımından əks etdirir . Sosial obyekt
insanların fəaliyyəti məhsulu olduğuna və özünə subyekti də daxil etdiyinə
görə burada obyektiv həqiqətin məzmunu subyektdən kənar deyildir.
Başqa sözlə sosial idrakda həqiqətin məzmununda, obyektiv və subyektiv
tərəflər özünəməxsus şəkildə qovuşur. Digər tərəfdən, burada həqiqətin
məzmununda obyektiv ilə subyektiv, dialektik əksliklər kimi çıxış edir.
Obyektiv ilə subyektivin qarşılıqlı münasibəti konkret ictimai biliklərdə
spesifik formada təzahür edir. (Məsələn, dildə, psixi hadisələrdə, hüquqi
normalarda və s.)
Sosial idrakda, xüsusən də onun bə
'
zi növlərində obyektiv həqiqətin
digər
bir xüsusiyyəti onun konkret- hadisə xarakteri daşımasıdır . Bu-
rada fərdi, konkret hadisələr qanunauyğunluğun özünəməxsus nümunəsi
kimi çıxış edir. Çünki sosial tarix insan fəaliyyətinə aid hadisələrin bir-
birini əvəz etməsindən ibarət prosesdir. Həmin hadisələrin mahiyyətini
dərk etmək üçün onların arxasında gizlənən daxili münasibətləri aşkar
etmək tələb olunur. Beləliklə sosial həqiqətin dialektikası ümuminin,
xüsusinin və təkcənin vəhdəti kimi çıxış edir.
Sosial idrakda obyektiv həqiqi biliyin spesifikliyini həm də
onun sosial- tarixi şərtlənməsi baxımından aşkar etmək olar . Mə
'
lumdur ki,
biliyin inkişafının və deməli obyektiv həqiqətin formalaşmasının əsasını
praktika, insanların fəaliyyəti təşkil edir. Sosial idrakda praktikanın bü
mühüm rolu sosial- tarixi mə
'
na kəsb edir. Ona həm də mövcud sosial
struktur, sosial qrupların və etniki birliklərin mənafeləri də müəyyən tə
'
sir
347
göstərir. Deməli, burada biliyinin məzmununda ideoloji- dünyagörüşü
tərəfi əhəmiyyətli yer tutur.
Sosial idrakda obyektiv həqiqətin