7-mavzu: qushlar (aves) sinfining umumiy tavsifi (2 soat) Reja

Tashqi tuzilishi va hayot kechirishi. 
Lantsetnik uzunligi 5-8 sm gacha
keladigan yarim tiniq hayvon bo`lib, dengizning sayoz qismida qumga ko`milib
hayot kechiradi. Qumdan hayvonning faqat oldingi qismi chiqib turadi. U suv
yuzasidan suv tubiga cho`kayotgan mayda 
organik qoldiqlar bilan oziqlanadi. 
Lantsetnikning bosh qismi rivojlanmagan, cho`ziq tanasi ikki yon tomonidan siqil
gan, oldingi va keyingi tomonlari ingichkalashgan bo`ladi.
A.O. Kovalevskiy 
(1840-1901) 

---

57 
Lantsetnik tanasining oldingi uchida pastga qaragan va sezuvchi (o`simta)
qamragichlar 
bilan o`ralgan katta 
og’iz 
oldi voronkasi bo`ladi (6-rasm). 
Lantsetnikning orqa qismida bo`yiga tomon cho`zilgan pastgina yelka
suzgich qanoti mavjud. Dumi keng suzgich qanoti bilan o`ralgan bo`lib, shaklan
nayza yoki tibbiyot asbobi – lantsetga o`xshaydi, bu hayvonning nomi ham
shundan olingan. Qorin tomonining orqa qismida dumosti suzgich qanoti
o`rnashgan. Og’iz oldi voronkasining oxirida, gavda pastki bo`lagining ikki yon
tomonida bir-biriga parallel o`rnashgan ikkita metaplevral burma bo`lib, bu
burmalar gavdaning orqa uchiga ancha yaqinroq qismida bir-birlariga qo`shilib
ketadi. Shu burmalarning qo`shilgan yerida jabra oldi bo`shlig’i yoki atrial
bo`shliqni tashqi muhit bilan bog’lovchi atriapor bor. Atriapordan uzoqroqda va
gavdaning bir oz chaproq tomonida –
orqa chiqaruv teshigi joylashgan. Orqa, dum va qorin 
suzgichlari 
teri 
burmalaridan 
hosil 
bo`lgan. 
Lantsetnikning 
tanasi 
oqish
tusda.
Teri qoplami. 
Hamma yuqori xordalilar singari, lantsetnikning teri qopla
mi
ham ikkita: sirtqi epidermis va ichki korium qavatidan iborat. Lekin
umurtqalilarnikiga qarshi o`laroq, lantsetnikning
epidermisi
xuddi
umurtqasizlarnikidek 
bir 
qavat 
bo`lsa, 
koriumi, 
asosan 
yopishqoq 
to`qimadan
iborat.