62
dunyosining eng yuksak rivojlangan guruhi hisoblanadi. Umurtqalilar faol
harakatlanib hayot kechirishga o`tgan boshskeletsizlardan kelib chiqqanligi taxmin
qilinadi. Irsiy o`zgaruvchanlik va tabiiy tanlanish natijasida boshskeletsizlar
orasidan faol oziqlanishga moslashgan, ya`ni nerv, harakatlanish sistemasi va
boshqa organlari birmuncha yaxshiroq rivojlangan shakllari ajralib chiqqan.
Evolyutsiya jarayonida ularning tuzilishi tobora murakkablashib borishi tufayli
umurtqalilar kelib chiqqan
(13-rasm).
13-rasm. Umurtqalilarning
tuzilish sxemasi:
I-uzunasiga kesmasi; II-
boshining ko`ndalang
kesimi; III- gavdasining ko`ndalang kesimi; IV- dumning ko`ndalang kesimi:
1-
xorda;
2-orqa
miya;
3-bosh
miya;
4-jabra yoriqlari;
5-yurak;
6-o`pka;
7-bosh
buyrak yoki pronefros;
8-tana
buyrak yoki mezanefros; 9-chanoq buyrak yoki metanefros; 10-jinsiy bez; 11-
oshqozon;
12-
ichak; 13-oshqozon osti bezi; 14-jigar; 15-taloq; 16-siydik pufagi; 17-kloaka; 18-
postanal
ichak;
19-uzunchoq
miya;
20-muskullar;
21-miya qutisi; 22-jabra yoriqlari;
23-og’iz-xalqum;
24-qorin
aortasi;
25-ichki
jabra yoriqlari; 26-tashqi jabra yoriqlari; 27-jabra xaltasi; 28-keyingi kardinal vena;
29-orqa
aortasi;
30- pronefrotik kanal; 31-selom; 32-o`ng yon venasi; 33-suzgich qanot shu`lasi;
34-umurtqaning
ustki yoyi; 35-umurtqaning pastki yoyi; 36-dum
arteriyasi; 37-dum
venasi.
Dostları ilə paylaş: 
