Yuqori qovushqoqli neft va tabiiy bitum konlarini qazib chiqarish samaradorligini oshirish

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 3 | Issue 11 | 2022 
ISSN: 2181-1385 
Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
 
77
 
November, 2022 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
Neftberaoluvchanlikni oshirish uchun bug„li issiqlik ta‟siridan foydalanilgan.
Qazib chiqarishning har qanday tizimining samaradorligi iqtisodiy 
ko„rsatgichlar bilan belgilanadi – neft qazib olishdagi xarajatlar, neft olish va neft 
olish koeffitsiyenti sur‟atlari.
Neft qazib olishning “sovuq” usullari 
Og„ir neftlarni qazib olishning “sovuq” metodlariga birinchi navbatda 
«CHOPS» metodini kritish mumkin, bu metod kuchsiz sementlangan kollektor 
jinslarning yemirilishi hisobiga qum bilan birga neftniqazib chiqarish va neft va qum 
qorishmasini oqishi uchun qatlamga mouvofiq sharoitni vujudga keltirish ehtimoliga 
ega (Kanadadagi Lloydminster koni). «CHOPS» metodini qo„llashda ekpluatatsion 
xarajatlar kam bo„ladi va katta investitsiya talab qilinmaydi, lekin, bunday holda neft 
beraoluvchanlik koeffitsiyenti 10 % dan oshmaydi. “Sovuq” usulda neft qazib olishda 
maxsus jihozli nasoslardan keng foydalaniladi (misol uchun, vintli nasos), bu 
nasoslar yordamida maxsus vujudga keltirilgan qatlam flyuidi va qum qorishmalari 
tortib olinadi. Qumlarni qazib olish yuqori o„tkazuvchanlikga ega bo„lgan uzun 
kanallarni hosil qiladi (yoki kovaklarni hosil qiladi). tajribalar shuni ko„rsatadiki 
ba‟zi kanallar ekspluatatsion quduqlardan 200 metrgacha masofagacha qochishi 
mumkin. Ko„pikli neft bilan yuqori o„tkazuvchan kanallar birgalikda neft 
oluvchanlikning yuqori koeffitsiyentini ta‟minlaydi va Lloydminster konidaga bir 
qancha neftli qatlamlarda yuqori mahsuldorlik kuzatiladi. Sovuq qazib olish 
texnologiyasining tijorat samaradorlikga ega bo„lsadauning imkoniyatlarini 
chegaralaydigan bir qancha belgilar mavjud. Mavjud baholangan belgilar bo„yicha 
hozirgi vaqtda qazib olinadigan neft hajmi 36 500 m
3
/sut. tashkil qiladi (230 000 
barr./sut.), bunda keyingi o„n yillikda qazib chiqarish hajmi 50 % ga pasayishi 
prognoz qilinadi. Mahsuldorlikning bunday pasayishiga quyidagi mezonlar sabab 
bo„ladi: 
● sovuq metod bo„yicha mahsulot olish uchun yaroqli konlarni yo„qligi;
● kanallar to„ri bo„yicha suvni oqib kelishi hisobiga quduqlarning suvlanishi; 
● qatlam bosimi va qatlam energiyasini pasyishi; 
● suyuqli oqimi pastligi va yuqori gaz omili; 
● yuqorida ko„rsatilgan sabablar ta‟sirida 7-8 yildan ortiq quduqlardan 
foydalanish imkoniyati yo„q. 
Og„ir neft va tabiiy bitumni eritmalardan foydalanib qazib olishning “Sovuq” 
metodi safiga VAPEX» metodni qo„shish mumkin, bu metod bo„yicha gravitatsion 
drenaj rejimda qatlamga eritma haydaladi. Bu metod bo„yicha 
gorizontal quduqlar bug„i foydalanib qatlamga ta‟sir qilish taxmin 
qilinadi. Yuqorida eritma haydash hisobiga bulardan eritma 

---