Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

Xo`jalik munosabatlariga iqtisodiy uslublarni qo`llash asosida 
davlatning tasir etish tamoyili.
Bu tamoyil mamlakatimizning iqtisodiy 
rivojlanishiga direktiva, buyruq orqali tasir etish usulining iqtisodiy 
usuliga, yani mehnat jamoasining, yakka shaxsning tovar ishlab chiqarish, 
ish va xizmat ko`rsatish, uning assortimentini kengaytirish va sifatini 
oshirishda manfaatlarini hisobga olishga qaratilgani bilan izohlanadi. 
Bunga misol sifatida soliq undirishni olaylik. Muqaddam soliqlar hamma 
tashkilotlardan olingan daromaddan bir xilda ushlab qolinmasdan, balki 
ilg`or korxonaning mablag`idan samarasi past korxona uchun ham olib 
qolinar edi. Hozir esa soliqlar tizimining aniq qo`yilishi har bir korxona va 
tashkilotlarning o`z rivojidan manfaatdorligi taminlanishi, kashfiyot, ixtiro 
va takomillashtirish takliflari qilib foydalanishlariga imkoniyat yaratilgan. 
Davlatning korxona va tashkilotlarga tasir etishi beriladigan buyruqqa va 
ko`rsatmaga emas, balki iqtisodiy usulga asoslanadi. 
Iqtisod siyosatdan holi bo`lgan holda rivojlanadi. Bu siyosat mutlaqo 
iqtisodga aloqasi yo`q ekan, degan, xulosa emas, albatta. Iqtisod bilan 
siyosat bir–biri bilan bog`lanmagan holda, biri ikkinchisiga tasir etgan 
holda bo`ladi. Shu nuqtai nazardan, avval iqtisod rivojlanib boradi, so`ngra 
siyosat shunga yarasha shakllanadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

5.
Respublikamizning mustaqil taraqqiyotini belgilovchi asosiy 
tamoyillaridan 
biri 
narxlarni 
erkinlashtirish 
va 
bozor 
infrastrukturasini shakllantirishdir.
Bu, eng avvalo, bozorni tovarlar va 
xizmatlar bilan to`ldirishga qaratilgan iqtisodiy omillardan biridir. Shu 
sababli davlatimiz narxlarni birdaniga o`z holicha qo`yib yubormasdan 
asta sekinlik bilan erkin narxga o`tib borishni taminladi. Narx-navo talab 
bilan taklif o`rtasida belgilana boshladi. Chinakam talab va taklif asosida 
vujudga keladigan erkin bozor narxlarning amal qilishi bozor 
iqtisodiyotining g`oyat muhim bo`g`ini bo`lib, bu bo`g`in mahsulot ishlab 
chiqaruvchilar bilan istemolchilarni o`zaro jips tasirini taminlaydi. Ammo 
davlatning bozor bahosiga tasir etishi, malum bir iqtisodiy usullar orqali 
olib boriladi, albatta. 
Davlatning eng avvalo bozor va bahoga tasiri uni kuzatish va nazorat 
qilish orqali amalga oshiriladi. Davlat xo`jalik munosabatlariga nisbatan 
bahoni nazorat qilish standart xizmati, soliq xizmati, sanitariya va 
ekologiya xizmati kabi usullar orqali faoliyat ko`rsatadi. 
Bozor infrastrukturasi bu bevosita transport xizmatini yo`lga qo`yish, 
yuk tashish, tushirish, saqlash va tovar mahsulotlarini sotish bilan bog`liq 
xizmat turlarining sifatini oshirish, bozorni o`rganish, bozordagi narx-navo 
haqida malumot olib turish kabi xizmatlarni o`rniga qo`yish va shunga 
o`xshash bozor rivojiga ko`mak beruvchi boshqa xizmat turlarini samarali 
tashkil etish bilan bog`liq munosabatlardir. 
6.