Sayali sadiqova

tapınmaqdı 
bunların işi. 
 
Toylamaq 
- doyurmaq, yedirib-icirmək, qonaqlıq vermək: 
 
Görübən ol halını rəhm eylədim,
Rəhmət xanilə anı 
toylədim
. 
Bu feil qədim türk mətnlərində "ziyafət," "şülən," "şadlıq 
məclisi” mənasında işlənmiş "toy" ismindən düzəlmişdir .“Toy-
lamaq” sözü Azərbaycan yazılı abidələrindən “Dastani-Əhməd 
1
Rüstəmov R. Müasir Azərbaycan ədəbi dili üçün arxaikləşmiş fellər - "Dil-
çilik məcmuəsi", XVIII c., Bakı, 1963, səh167 
2
Боровков А.К. Лексика среднеазиатского тефсира XII-XIII вв. М. 1963,
с.150

---

216 
Hərami”də, Süli Fəqihin və Mustafa Zəririnin “Yusif və Züley-
xa” məsnəvilərində işlənmişdir.
 
Tuğ
– bayraq: 
 
Ol fılan şəhrə buni tikin əmir,
Veriniz 
tuğü
 nəqaravü nəfır. 
Türk dillərinin əski qatlarını özündə əks etdirən “tuğ” sözü 
"Kitabi-Dədə Qorqud" eposunda da işlənmişdir: "
Qazan bəgün 
qartaşı kafərin tuğilə sancağın qılıcladı, yerə saldı
". 
1
 
 
Uçmaq/ uçmağ
 - behişt, cənnət
: 
 
Ey səkkiz 
uçmaq 
qapusın fəth edən,
Ummətini damudə qoyub gedən. 
Öncə qeyd edək ki, nümunədəki "uçmaq" sözü yalnız tərcü-
mənin Bakı nüxsəsindədir: Bursa nüsxəsində həmin sözün əvə-
zində onun ərəbcə qarşılığı olan "cənnət" sözü işlənmişdir . Nü-
munədə (ikinci misrada) "uçmaq" sözünün antonimi olan "da-
mu" sözünün də işlənməsi diqqəti cəlb edir. Qədim türk leksik 
vahidlərindən olan "uçmaq" sözü ("uçmağ” şəklində) Qütbün 
"Xosrov və Şirin" məsnəvisində, Mahmud Kaşğarinin lügətində 
"uctmah", Yusif Balasaqunlunun “Kutadğu bilig” əsərində "uc-
mah" şəklində işlənmişdir. Əsirəddin Əbu Həyyanın lüğətində, 
eləcə də Azərbaycan yazılı abidələrinin çoxunda isə bu söz elə 
Həzininin tərcüməsində olduğu şəkildə işlənmişdir .