Sayali sadiqova

-maz, -məz.
 
Bu şəkilçinin hazırda termin yaradıcılığı sahə-
sindəki funksiyası məhduddur. -maz, -məz şəkilçisi əsasən feil-
lərə artırılaraq yeni terminlər əmələ gətirir. Məsələn, kəsilməz 
/funksiya/, tərpənməz /nöqtə/, ölçülməz /hədd/, isbatolunmaz 
/teorem/ və s. 
-
qac, -ğac, -kəc, -gəc.
Bu şəkilçi feillərə artıralaraq texniki 
alətlərin adını bildirən terminlər əmələ gətirir: süzgəc, çevirgəc, 
sarğac, sürtgəc, tutqac, fırlanqac və s. 
-
qan, -kən, -ğan, -kən
şəkilçiləri ümumişlək sözlərə artırı-
laraq termin yaradır: burulğan, yapışqan, yarğan, fırlağan. 
-ac, -əc
şəkilçiləri feillərə artırılaraq texniki terminologiya-
da alətlərin adını bildirir: sıxac, döyəc, tıxac, əyləc və s. 

---

271 
Beləliklə, morfoloji yolla terminlərin yaranması ən məhsul-
dar üsuldur. Lakin morfoloji üsulla terminlər yaradılması prose-
sində iştirak edən şəkilçilərin hamısının söz yaratma tezliyi eyni 
deyildir. Şəkilçilərin bəziləri -lıq
4
, -lı
4
, -ıq
4
, -an
2
müxtəlif sözlərə 
artırılaraq sonsuz miqdarda yeni terminlər əmələ gətirə bildiyi 
halda, bəzilərinin bu imkanı məhduddur. Şəkilçilərin bəziləri 
birbaşa sözün kökünə əlavə olunaraq yeni anlayış /yəni K+Ş/ 
bildirirsə, bəziləri K+Ş+Ş formasında yeni terminlər əmələ gəti-
rir. Terminologiyada morfoloji yolla terminlərin yaranması pro-
sesində iştirak edən şəkilçiləri spesifik xüsusiyyətlərinə görə 
aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: 
a/ adlardan ad düzəldən şəkilçilər 
b/ feillərdən ad düzəldən şəkilçilər. 
Adlardan düzələn müxtəlif səciyyəli terminlər daha çox 
isimlərə, az hallarda isə sifət və zərflərə sözdüzəldici şəkilçilər 
artırmaqla formalaşır. Bu qrupa sadə söz köklərindən düzələn 
düzəltmə terminlər daxil edilir. Məsələn, gəmiçi, qulluqçu, isti-
laçı, başçılıq, cəbhəçi, siyasətçi və s. adlardan düzələn terminlər 
müxtəlif sahə terminlərini zənginləşdirir. 
Müasir Azərbaycan dilində morfoloji yolla termin yaradıcı-
lığının böyük hissəsini feldən düzələn terminlər təşkil edir. Feil-
lər semantik məna çalarları baxımından zəngin olduğu üçün ter-
min yaradıcılığında fəallığı ilə seçildiyindən bu tipli düzəltmə 
terminlər dilin terminoloji leksikasının mühüm bir hissəsini təş-
kil edir. Məsələn, çevriliş, bölmə, buruq, qırıcı, uçuş, yürüş və s. 
Bu baxımdan morfoloji üsulla termin yaradıcılığında terminlər 
kök sözlərin xarakterinə və leksik şəkilçilərin müxtəlifliyinə gö-
rə diqqəti cəlb edir.