77
bormoqda.Hozirda Fransiya aholisining 79%i shaharlarda, 21%i
qishloqlarda
yashaydi.
Yirik shaharlari: Parij 2,1mln kishi, Marsel 808 ming, Lion, Tuluza, Nissa,
Strasburg.
Fransiya 1949 yil NATOga kirgan edi, lekin 1966 yil u NATOdan rasmiy ravishda
chiqib ketgan bo’lsada, baribir hamkorlikni rivojlantirib kelmoqda.Prezident 7 yil
muddatga saylanadi.
Asosiy siyosiy partiyalari:
1.Respublikani quvvatlovchi birlashma (1976y.t.t.).Sharl Fure, Robert Ouen, Sen-
Simon.
2.Fransiya sosialistik partiyasi (FSP 19051.).
3.Fransiya kommunistik partiyasi (FKP 1920 y.t.t.).
Fransiya xo’jaligi 2-jahon urushida katta iqtisodiy zarar ko’rdi.Ekonomikasining
deyarli barcha tarmoqlari yangi texnika bilan ta’minlandi.Eng yangi tarmoqlar-atom,
radiotexnika, neft ximiyasi aerokosmik tarmoqlar rivojlanadi.
Fransiya sanoat mahsulotlarining hajmi jihatidan iqtisodiy rivojlangan
mamlakatlar ichida dunyoda 4-o’rinni egallaydi.Milliy daromadda qishloq
xo’jaligining salmog’i 1/10qismidan
kamroqni tashkil etsada, u aholini asosiy oziq-
ovqat bilan ta’minlaydi va eksportda ham katta rol
ь
o’ynaydi.
Sanoati.Energetika qisman o’z resurslariga tayanadi.Ko’mir asosan shimoldan
(Elzas va Lotaringiyadan), neft
ь
va tabiiy gaz esa oz miqdorda janubi-g’arbdan qazib
olinadi.Mamlakat neftga bo’lgan ehtiyojini asosan chet el hisobiga (Jazoir, Liviya,
Venesuela, MDH va Yaqin Sharq mamlakatlari) qondiradi.Shuning uchun ham neftni
qayta ishlovchi asosiy markazlar dengiz bo’ylaridagi port shaharlarda (Marsel
ь
,
Bordo, Nant, Gavr, Ruan) joylashgan.Fransiyani uran rudasiga boyligi va ko’p qazib
olishi, shuningdek Afrikadagi sobiq mustamlakalardan uran konsentrantini ko’plab
keltirilishiga asoslanib atom energetikasi va atom sanoati tez rivojlanmoqda.
Qora metallurgiya sanoati Evropadagi eng katta Lotaringiya temir rudasi
konlaridan foydalanadi.Lekin temir rudasini eksport
qilishni ilgarigi ahamiyati
yo’qolib bormoqda.O’rta Er dengizi sohillari boksitga boy bo’lib,
Al
ь
p va Pireney tog’ etaklaridagi arzon GESlar energiyasi alyuminiy eritish
imkoniyatini beradi.
Mashinasozlik butun sanoat mahsuloti qiymatining 1/3qismidan ko’prog’ini va
eksport mahsulotining asosiy qismini beradi.Mashinasozlik sanoatining joylashuvida
Parij ayniqsa katta rol
ь
o’ynaydi.Butun mamlakatda ishlab chiqarilgan sanoat
mahsulotining 25%ini birgina Parij beradi.
Ximiya sanoati tarmoqlari jadal rivojlanayotgan tarmoqlardan biri bo’lib, bu
sanoat korxonalari tarqoq joylashgan.Ximiya zavodlari
xom-ashyolar yaqinida,
portlarda, GESlar yaqinida va katta shaharlarda joylashgan.To’qimachilik sanoati
o’zining ilgarigi ahamiyatini yo’qotgan (ip-gazlama va jun-gazlama) hozirda sintetik
tolalardan to’qilgan turli matolar bilan jahonga tanilmoqda.
Qishloq xo’jaligi.Fransiya hududining 35%i haydaladigan erlardir.Qishloq
xo’jaligi ko’p tarmoqli bo’lib, go’sht, sut tayyorlash, bug’doy, qand lavlagi etishtirish
jihatidan Horijiy Yevropada 1-o’rinda, uzum vinosi tayyorlash, sohillarda ustrisa
yig’ish jihatidan dunyoda 1-o’rinda.Asosiy texnika ekini-qand lavlagi.Rona
daryosi
78
etaklarida-sholi, SHampan
ь
viloyatida (O’rta dengiz bo’yi) uzum, Nissa rayonida gul
ko’p ekiladi (parfyumeriya uchun).Mehnatga yaroqli aholining 10%i qishloq
xo’jaligida band.
Fransiyada tashiladigan jami yukning 60,7 % i dengiz transportida, 21,2 % i
avtomobil transportida, 10,6 % i temir yo’l transportida, 5,2 % i quvur transportida,
1,5 % i ichki suv transportida, 0,8 5 i havo transportida tashiladi.
Fransiyada tashiladigan jami yo’lovchining 84,2 % i avtomobil transportida, 9 % i
temir yo’l transportida, 6,8 % i havo transportida tashiladi.
Mamlakat
ichkarisida
tashiladigan
yuklarning
yarmi
temir
yo’llarda
tashiladi.Temir
yo’llar
salkam
40000km
bo’lib,
uning
10000km
i
elektrlashtirilgan.”Parij-Bordo”
temir
yo’lining
tezligi
350km.soat.Uzunligi
515km.”Parij-Strasburg”.
Tashqi savdoda dengiz floti muhim rol o’ynaydi.Fransiya eksportining 3/4qismi
tayyor buyumlar (avtomobillar “Reno”, samolyotlar A-310,
dengiz kemalari, qurol-
yarog’, AESlar uchun uskunalar, temir, alyuminiy,
atir-upa, bug’doy, sut, go’sht,
shakar, vino) ga to’g’ri keladi.
Tashqi savdo 1-galda “EIH”ga va AQSH, Yaponiya bilan olib boriladi.
Fransiya chetga kapital eksport qiluvchi yirik davlat.Xalqaro turizm Fransiyaga
katta daromad keltiradi.1989 yil Fransiyaga 50,2mln turist kelib ketdi va turizmdan
16,5mlrd dollar daromad tushdi.Dunyoda 1-o’rinda.2001 yil Fransiyaga 75mln turist
kelgan.
Pul birligi-Fransiya franki.
Dostları ilə paylaş: