FöVQƏladə hadiSƏLƏRİn nəTİCƏLƏRİNİn aradan qaldirilmasi fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılmasının nəzəri əsasları Obyektlərin zədələnmə ocaqları

Dağıntıların xarakteri. 
Həcmli qurğuların dağıntı və 
zədələnmələrini səkkiz əsas növə ayırmaq mümkündür ki, 
bunlar da öz növbəsində iki qrup təşkil edir: 
Qurğuların əsas zədələnmə növləri. 

---

362 
1.
Qurğuların bütövlüklə zədələnməsi və onların 
vəziyyətini bünövrəyə və ya onun oturduğu əsasa 
nisbətən dəyişməsi: 
a) yerdəyişmə; b) çökmə; v) 
əyilmə; q) aşma
;
2.
Qurğunun ayrı-ayrı konstruksiyalarının və ya onların 
ünsürlərinin zədələnməsi: 
d) deformasiya; e) uçulma; 
j) zədələnmə; z) dağılma
.
1-ci qrupa aid zədələnmələr əsasən bu səbəblərdən baş 
verir: bünövrələrinin yük götürmə qabiliyyətinin kifayət 
dərəcədə və eyni-bərabər olmaması; hesablanmış yükdən xeyli 
artıq qeyri-bərabər yüklənmə.
2-ci qrup zədələnmələrin səbəbi isə aşağıdakılardan ibarə-
dir: ağırlıq təsiri (statik və dinamik) nəticəsində - qırılma, 
basılıb əzilmə və s.; mexaniki təsir - əzik, əyilmə, aşınma və s.; 
fiziki təsir – yüksək temperatur nəticəsində qabarma və 
dağılma, mənfi temperaturda xırda çatların yaranması:
 
kimyəvi 
təsir - korroziya, paslanma.
Obyektin dağılması 
Obyektin zədələnməsinin dərəcəsi partlayışın, qasırğanın, 
gücündən; zəlzələnin və ya partlayışın növündən (yeraltı, 
sualtı); zəlzələnin epimərkəzindən obyektədək olan məsafədən; 
obyekt qurğularının texniki xarakteristikasından - konstruksiy-
asından, möhkəmliyindən (əsaslı müvəqqəti, yerüstü, yeraltı 
mühafizəli və ya mühafizəsiz və s. tikililər); ölçülərindən və 
formasından; küləyin təsirinə dayanıqlılığından; obyektin 

---

363 
planlaşdırılmasından (sıx və ya seyrək tikintili), tikintinin 
xarakterindən; ərazinin landşaftından (relyef, torpaq, bitki 
örtüyü); meteoroloji şəraitdən (küləyin istiqaməti və sürəti, 
rütubət, temperatur, yağıntıların mövcudluğu) və s. asılıdır. Bu 
zaman: istehsalat binaları - güclü dağıntılara, mülki binalar və 
qurğular - orta dərəcəli dağıntılara, şəxsi heyət orta dərəcəli 
zədələnmələrə məruz qalarsa, obyekt sıradan çıxmış hesab 
edilir.