2. Namunanianalizgatayyorlash. Keltirilgan namunaga mos analitik signalni olishgacha bo‘lgan bosqichlardagi laboratoriyada amalga
oshiriladigan barcha ishlar namunani analizga tayyorlash bosqichiga 60 kiradi. Masalan, bug‘latish, quritish, termik ishlov berish yoki kuydirish,
suvda, kislotalarda, organik erituvchilarda eritish, aniqlanuvchi tarkibiy qismni oksidlash yoki qaytarish, xalaqit qiluvchilarni niqoblash va boshqalar
namunani analizga tayyorlash bosqichiga kiradi. Ko‘pchilik hollarda namunani analizga tayyorlash jarayonida aniqlanuvchi tarkibiy qismni
konsentrlash talab etiladi. Eng muhimi namunani analizga tayyorlash boshqa bosqichlardan ko‘ra qiyin, uni avtomatlashtirib bo‘lmaydi. Analizga
tayyorlash bosqichlari qanchalik ko‘p bo‘lsa, analizning xato manbalari ham shunchalik ko‘p bo‘ladi. Modda ayrim usullarda (spektroskopiya va
yadrofizikaviy usullarning ko‘rinishlari) qattiq holdatekshiriladi. Analitik kimyoda qo‘llaniladigan ko‘pchilik usullarda analiz eritmalarda o‘tkaziladi.
Namunani eritmaga o‘tkazishda uning barcha tarkibiy qismlarini yuqotmasdan to‘liq eritishga harakat qilinadi. Ushbu maqsatda suv yoki kislota,
asoslarni hamda kompleks hosil qiluvchilarning suvli eritmalaridan foydalanish qulay. Buning uchun avvalo, namuna uy haroratida, distillangan
suvda eritib ko‘riladi, erimasa isitiladi. Shunday qilib, namunani suvda to‘liq yoki qisman erishi aniqlanadi. Agar tekshirilayotgan modda suvda
eruvchan bo‘lsa byuks yoki soat oynasidagi modda tortimi 200-300 ml sigimli stakanga solinadi va imkoni boricha ozroq miqdor distillangan suvda
eritiladi. Tezroq eritish uchun stakandagi modda stakan og‘zini soat oynasi bilan berkitilganholda sekin qizdiriladi. Stakandagi arashmani qattiq
qaynatishga yo‘l qo‘ymaslik uchun asta-sekin qizdiriladi.
3. Nukleofil reaksiya deganda organik moddaning molekulasi nukleofil reagent ta'siriga duchor bo'ladigan reaksiyaga aytiladi.Nukleofil
("yadroni yaxshi ko'radigan") reagentlar yoki nukleofillar - tashqi elektron sathida yolg'iz juft elektronga ega bo'lgan zarralar (anionlar yoki
molekulalar).
Nukleofil zarrachalarga misollar:
OH
, Cl
, Br
, CN
, H3O, CH3OH, NH3.
Ayrim nukleofil reagentlarning tuzilishi
p-elektronlarning harakatchanligi tufayli p-bog'larni o'z ichiga olgan molekulalar ham nukleofil xususiyatlarga ega:
CH3=CH3, CH3=CH–CH=CH3, C6H6 bu. P.
(Aytgancha, bu nima uchun qutbsiz uglerod-uglerod aloqalariga ega bo'lgan etilen CH3=CH3 va benzol C6H6 elektrofil reagentlar bilan ion
reaktsiyalariga kirishini tushuntiradi).
Nukleofil almashtirish:
Nukleofil almashtirish mexanizmi SN belgisi bilan ko'rsatilgan (inglizcha atamalarning birinchi harflariga ko'ra: S - almashtirish [almashtirish], N
- nukleofil
Nukleofil qo'shilish:
Mexanizmning belgilanishi - AdN (Ad - qo'shimcha [ilova]).
To'yingan uglerod atomida nukleofil almashtirish - bu mexanizmlari eng batafsil o'rganilgan organik reaksiya turi. Reaktivlarning keng, xilma-xil
tuzilishi, kinetik va stereokimyoviy qonuniyatlarni bir vaqtda o'rganish imkoniyati, turli erituvchilarda tezlik konstantalarini eksperimental o'lchash
qulayligi - bularning barchasi nukleofil almashtirish reaktsiyalarini strukturaga bog'liq bo'lgan umumiy qonuniyatlarni o'rnatish uchun qulay model
jarayoniga aylantirdi. organik birikmalarning reaktivligiga
4.