Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Mulohaza uchun
Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
Iqtisodiy hayotning rivojlanishiga qanday omillar ta’sir ko‘rsatadi? Fikr bildirishin-
gizda 
tinchlik, rivojlanish, ilm, intilish, bag‘rikenglik kabi so‘zlardan foydalaning.
2 6 - 2 7 - m av z u l a r : 
SOMONIYLAR DAVRIDA
IJTIMOIY-IQTISODIY HAYOT
1. Bu davrda ot-ulovdan 
yana qanday maqsadlarda foy-
dalaniladi?
2. Agar dehqonchilik so-
lig‘idan tushadigan daro 
mad 
davlat kirim-chiqimining kat-
tagina qismini qoplasa, davlat 
dehqonchilikka qanday muno-
sabatda bo‘ladi?
Ijodiy 
faoliyat

---

94
Bu davrda shaharlarning umumiy qi
-
yofasi tubdan o‘zga radi. Turon xalqlari va 
arab madaniyatining qorishuvi natijasida katta-katta 
gumbazli toq-u ravoqli va peshtoqli imoratlar, ustaxo
-
nalar, masjid, madrasa, maqbara, xonaqoh va karvon
-
saroylar qad ko‘ tardi. Shaharlar hunarmandchilik mar
-
kaziga aylandi. 
Samarqandda yuqori navli qog‘oz ishlab chiqarilar 
edi. Shosh o‘zining ko‘nchilik mahsulotlari va charm 
mollari bilan, Iloq esa kumush va qo‘rg‘oshin konlari 
hamda ku mush tanga chiqaradigan zarbxonasi bilan 
mashhur edi. 
Xorazmda qayiqsozlik taraqqiy topadi. Xorazm va 
Termizda ya sal gan qayiqlar Amudaryo bo‘ylab to Orol 
dengizigacha mut 
tasil mol tashib, savdogarlarning 
yukini yengil, uzog‘ini yaqin qilgan. Bu davrda shahar-
lar bilan bir qatorda qishloqlar ham mamlakatning iq-
tisodiy hayotida katta o‘ringa ega edi. Buxoroning 
Zandana qishlog‘ida to‘qilgan mallarang bo‘z «zanda-
nichi», Samarqandning Vador qishlog‘ida tayyorlangan 
mato «vadoriy» nomlari bilan Sharqda mashhur edi.
94
Movarounnahr viloyatlarining ichida eng ko‘p nufuzli hudud Farg‘ona vodiysi bo‘lganli-
gini tushunib olish qiyin emas. Farg‘ona viloyatida ko‘plab shaharlar bo‘lgan. Uning poytaxti 
shu davrlarda Axsikent bo‘lib, shaharning kattaligi (aylanmasiga) 3 farsang masofaga cho‘zil-
gan, uning ichida bog‘, kanallar va bir qancha hovuzlar bo‘lgan. Axsikentning atroflarida (de-
vordan tashqarisida) ham bog‘lar, daraxtzorlar mo‘l bo‘lib, ular bir-birlaridan uzilmasdan
2 farsang masofagacha cho‘zilib ketgan.
Istaxriy (arab geografi)