Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sözardı.Bu kitabla bağlı arxivimi araşdırarkən on doqquz il bundan qabaq yazdığım
və tamamilə unutduğum yuxarıdakı yazı qarşıma çıxdı.Səmimi surətdə deyirəm ki, onun nə üçün,nə münasibətlə yazıldığımı yadıma sala bilmirəm(çünki ortalıqda bir yubiley-flan tarixi də yoxdur və Əbülfəz bəy də o vaxt həbsdə deyildi ki,müdafiəsi üçün yazılmış olsun) Hər nə isə belə bir yazı yazdığımı onu tapana qədər xatırlamırdım.Bəlkə o, Azərbaycanın ya Türkiyənin hansısa mətbuat orqanının xahişiylə ya verilən suallara cavab olaraq yazılıb,amma güman ki,sonra heç yerdə çap edilməyib.Nə Əbülfəz bəyin Prezident olmasından əvvəl,nə prezidentliyi vaxtı,nə də Prezidenlikdən gedəndən sonra.Yəqin ki, o dövrdə bir-birini dabanbasma izləyən hadisələr bu yazının aktuallığını boyatlaşdırdığı üçün onu arxivimin hansı güncündəsə qoyub tamamilə unutmuşam. Yazının altındakı tarixdən-yəni 1990-cı ilin 13 mayından sonra cərəyan edən hadisələr qarşımıza elə məsələr çıxarldı ki,indi həmin yazını bir nöqtə-vergülünü dəyişmədən bu kitabıma salmaqla bərabər və əqidə adamı kimi Əbülfəz Elçibəyə əvvəlki hörmətimi saxlayaraq onun hakimiyyətdə olduğu və hakimiyyətdən getdiyi dövrünə aid bəzi əlavə fikirlər söyləməyə də ehtiyac duyuram. İlk öncə onu deyim ki,mənim Əbülfəz Elçibəyə rəğbət və hörmətlə yanaşmağımın vacib bir səbəbi onun özünün ziyalılara hörmət və rəğbətlə yanaşmasıdır. Bu cəhətdən o bir çox silahdaşlarından,məsləkdaşlarından,siyasi mübarizə yoldaşlarından çox fərqlənir.
276
Meydanlarda ziyalıları yerli-yersiz ağ yuyub qara sərən qəhrəmanlar bununla ad çıxarmaq istəyəndə Əbülfəz sakit və təmkinlə Azərbaycanın qabaqcıl ziyalılarının xalqın müstəqilliyi yolunda fədakar və misilsiz xidmətlərini dönə-dönə qeyd edirdi. Yüxarıdakı mətndə onun “Azadlıq” qəzetindəki bir yazısını təqdir etmişəm. İndi o qəzet əlimin altında yoxdu və onun dəqiq məzmunu yadımda deyil,amma mənim o yazıya münasibətimdən aydın olur ki, bu mətndə də Əbülfəz bəy ziyalıların fəaliyyətini xeyirxahlıqla dəyərləndirib. Əbülfəz Elçibəyin Prezident seçilməsindən qabaq müxtəlif müsahibələrində ziyalıların xalqımızın azadlığı yolunda göstərdikləri xidmətləri dəfələrlə qeyd edir.Bu fikirlərin bir qismi 2000-ci ildə nəşr olunmuş «Anar» adlı foto-kitabda verilib.Əbülfəz bəy deyir:
Respublikadakı gəncləri çox əzirdilər.Rəsul Rza birdən çıxdı,20-30 nəfəri himayə elədi. Camaat baxırdı ki,yuxarıda Rəsul da var,Rəsulun hesabına aşağıdan da bəziləri cəsarətlənirdilər.Rəsul Fikrət Qocanı,Vaqif Səmədoğlunu və başqalarını himayə edirdi.Həmin dövrdə Əylisli də,Anar da,Elçin də,Yüsif Səmədoğlu da göz qabağında idi…Bəxtiyar müəllim o ağır vaxtlarda tələbələrinə,millətinə vətənpərvərlik şeirləri öyrədirdi…Bizimki o zaman yüksəliş deyildi,ölümdən qayıdış idi. O zamanın ədəbiyyatı daha çox əzablıdır.O zamanın yazısına daha çox qiymət verilməlidir.Millətin ölüm nəfəsini geri qaytardığı üçün.Dil uğrunda ədəbiyyat mübarizə aparırdı. Əkrəmin «Azərbaycan» jurnalı, Yusif Səmədoğlunun «Ulduz» jurnalı böyük rol oynadı.Onlardan əvvəl Anarın «Qobustan» jurnalı dili ilə,nəfəsi ilə təzə gəlmişdi. Sonra hamı düşdü onun üstünə,başladılar Rəsul Rzanın əleyhinə yazmağa,Anarın əleyhinə yazmağa.Qrup ilə bir yerldə vurmağa başladılar. Bu yerdə Əbülfəz bəyin qiymətli sözlərinə ara verib demək istəyirəm:Hörmətli Əbülfəz bəy, bilmədiniz, görmədiniz, oxumadınız ki,özlərini sizin ardıcıllarınız,əqidə varisləriniz kimi qələm verən bir para qart ya sütül köşə yazarları elə həmin o “Azadlıq” qəzetində Sizin dediklərinizin tam əksini yazırlar: yəni adlarını çəkdiyiniz aldamların Azərbaycan ədəbiyyatı, Azərbaycan dili,ümumiyyətlə Azərbaycanın istiqlaliyəti uğrunda 277
mübarizələrdə heç bir rolları olmadığını israr edir,əksinə onlara sovet vaxtında verilən ittihamların tam tərsi olsa da, daha qəddar, insafsız və vicdansız ittihamlar verir, ölüləri,diriləri şərləyir,az qala bütün ziyalılarımıza böhtan atır,hamsısını təhqir edirlər. Yenə də Əbülfəz bəyin bütün bu çağdaş iftiralarla daban-dabana zidd olan fikirlərini gətirirəm: Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|