DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI at” mənasındadır (E.Əzizov. Azərbaycan dilinin tarixi dialekto-
logiyası. DDA, Bakı, 1990, s. 42)... M.Seyidov yazır: ... bunlar
elə-belə atlardan deyil. Bunlar dərya atından əmələ gəliblər... dağ
tanrısının atının “Qırat” adlanması çox təbiidir. “Qırat” – “dağın”,
“ucalığın atı, yəni “dağ tanrısının atı” deməkdir...” (M.Seyidov.
Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. Bakı, 1989, s.280-
281). Q.Cəfərov “Qırat”la bağlı bir sıra müəlliflərin, xüsusən də
M.H.Təhmasib, E.Əzizov kimi alimlərin fikirlərini qəbul etmir,
əksinə, M.Kaşğarinin (qır at – qır rəngli at), N.Marrın (серая
лошадь), E.Karrıyevin (серый конь)... izahlarının düzgün ol-
duğunu göstərir (Q.Cəfərov. Azərbaycan dilinin zoonimika-
sı. “Azərbaycan dilinin onomastikası”. Bakı, 1987, s.158-161).
Yeri gəlmişkən, M.Kaşğarinin “Divan”ında Qırat zooniminin (at
adının) deyil, onun apelyativlərinin (qır rəngli at) izahı verilmiş-
dir. N.Cəfərov yazır: “Qırat” sözünün müxtəlif etimologiyaları
verilmişsə də, fikrimizcə, bu adın “Qara at” (Tobol tatarlarından
V.Radlovun topladığı bir əfsanədə Koroğlunun – korun oğlunun
atı “Qara at”dır) adından törəməsi daha çox özünü doğruldur”
(N.Cəfərov. Eposdan kitaba. Bakı, 1999, s.148).
M.Kaşğarinin “Divanü lüğat-it-türk” əsəri ilə bu məsələlər,
nəhayət, aydınlığa qovuşacaq, - deyən Ramiz Əskər yazır: “Ko-
roğlunun atlarının biri qır, digəri doru rəngli olduğu üçün on-
lara sadəcə olaraq Qır at və Doru at (eynən Boz at, Ağat kimi)
deyilməli ikən bunlara barmaqdan sorulan mənalar yüklənmişdir.
Çünki rəng mənasında qır və doru sözləri ədəbi dilimizdə yox-
dur. Dürat “doru at” sözünün təhrifi, bir vurğu ilə söylənən va-
riantıdır. Bu, adi bir rəngdir, ona dürr, mirvari və s. kimi başqa
mənalar vermək əllaməçilikdən, hətta elmi avaraçılıqdan başqa
bir şey deyildir. Qır at isə qır rəngli atdır, bu da türkcə adi bir at
rəngidir. Qır ata da uydurma rənglər yaraşdırmaq cəhdləri bir za-
manlar çox dəbdə olmuşdur” (M.Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk”.