D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə215/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   211   212   213   214   215   216   217   218   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
edirlər.  İndi  yazacağımız  nümunələrdə  isə  bu  sözün  bağlayıcı 
kimi də işlənəcəyinin şahidi olacağıq və professor Ə.Şükürlünün 
bu sözü bağlayıcı kimi qeyd etməsinin səbəbini açıqlamağa ça-
lışacayıq. Ol bodunığ Tabarda Sağdak bodun istəyin tiyin, Yin-
çü üküzik keçə Təmir kapığa təki sülədimiz. - O xalqı Tabarda 
Sağdak xalqmı tənzim edək deyə înci çayını keçərək Dəmir qa-
pıya təki qoşun çəkdik.(l. KTş. 39, s. 74, 82). Bu qeyd etdiyimiz 
cümləyə baxdıqda görürük ki, bu cümlədə deyə sözü bağlayıcı 
kimi işlənmişdir. Düzdür sözün cümlədəki mövqeyinə və mazmu-
nuna nəzər saldıqda görürük ki, bu sözün də mənşəyində deyərək 
feli bağlaması dayanır. Yəni bu sözləri də deyərək feli bağlaması 
kimi işlətsək bu və ya digər formada həmin məzmunu verə bilir 
və bunun kökünün də feli bağlamadan törəndiyini görmək olar. 
Modal  sözlərdən  Orxan  Yenisey  abidələrinin  lüğət  tərldbində 
təəssüf,  kədər  bildirən,  əfsusy  təəssiif,  lıeyf  modal  sözlərinin 
mənasını verən Yıta sözünə rast gəlinir. Yıta sözünə müasir ədəbi 
dilimizdə heç bir sözün kökündə, mənşəyində, etimologiyasında 
rast gəlinmədi. Lakin tərcümə etdikdə və müasir Azərbaycan di-
linin lüğət tərkibi ilə müqayisə apardıqda görürük ki, hal hazırda 
əfsus, təəssüf, heyf modal sözləri işlənən cümlələrimiz daha çox-
dur. Bu sözə Orxan Yenisey abidələrinin lüğət tərkibində nəzər 
salaq  və  müasir Azərbaycan  dilinin  lüğət  tərkibi  ilə  müqayisə 
edək. Kök tenridə kün, ay azıdım, yerimə, yıta, sizımə adırıltım. - 
Mavi göylərdə günü, ayı itirdim yerimdən əfsus, sizdən ayrıldım. 
Çor apası  barur.- Çör atası gedir (ölür)   İnim, eçim yıta adırulu 
bardımız. Kiçik qardaşım, böyük qardaşım yıta.. əfsus ayrılaraq 
getdik. Kuyda  kişiməyıta adıralu bar¬dımız.-Sarayda arvadım-
dan, əfsus ayrılaraq getdik. Bu cümlələrin hamısında yıta modal 
sözü, heyf əfsus, təəssüf mənalarını vermişdir. Kür qırağınm əcəb 
seyrəngahı var, Yaşılbaş sonası, hayıf ki, yoxdur! (Vaqif). Onun 
hayıf ki, xozeynlərlə arası kökdür (M.Hüseyn). Çox əfsus ki, mən 


213

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   211   212   213   214   215   216   217   218   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin